8
rayonundakı Gəncəsər monastrı (1238-ci il), dünya əhəmiyyətli
tarix və mədəniyyət abidələridir. Biz indi bu abidələrin
tarixindən xəbərsizik.
Bütövlükdə Ağdamda 44, Qubadlıda 31, Zəngilanda 12,
Kəlbəcərdə 39, Laçında 54, Füzulidə 52, Xocalıda 16, Şuşada
228 (1 dünya, 110 respublika, 117 yerli əhəmiyyətli),
Xankəndində 1 tarix və mədəniyyət abidəsi işğal edilmişdir.
Zəbt olunmuş rayonların ərazilərində 10 mədəniyyət və istirahət
parkı, 48 uşaq musiqi, incəsənət və rəssamlıq məktəbi, 3 teatr və
3 rəsm qalereyası qalıb.
Azərbaycan dövləti milli nədəniyyətimizin müxtəlif
məqamlarını özündə əks etdirən abidələrin qorunmasında,
bərpasında və gələcək nəsillərə çatdırılmasında həmişə
maraqlıdır.
Keçmişi bu gün üçün aydınlaşdırmadan, tarixi yaddaşı
oyatmadan,
uluların
daşlaşmış-abidələşmiş
pıçıltılarını
eşitmədən hər hansı bir xalqın ictimai və milli şüurunun
formalaşması qeyri-mümkündür. Tarixi tikililər əcdadlarımızın
vətən torpağında daş hərflərlə yazdığı salnamələridir.
Şərqin ən qocaman yaşayış yerlərindən biri olan
Azərbaycanın elə bir guşəsi yoxdur ki, orada keçmişimizi
özündə yaşadan bir abidə olmasın. Yəqin elə buna görədir ki,
Azərbaycanı açıq səma altında nəhəng muzey adlandırırlar.
İstər qədim, istər orta əsr, istərsə də sonuncu yüz illikdə
Azərbaycan sənətkarlarının əl işləri şərqin ən möhtəşəm, ən
qədim şəhərlərini bəzəyirdi.
Arxeoloji qazıntılar zamanı aşkara çıxarılmış və ya hələ
dağılmayıb duruş gətirən qədim memarlıq abidələri, daş
kitabələr ulularımızın qərinələr arxasından gələn səsi, sədasıdır.
Repressiya illəri də minlərlə işıqlı şəxsiyyətlərimiz kimi
tarixi abidələrimizə də özünün dəmir “sığalı”nı çəkdi.
Məscidlər, pirlər, türbələr və s. belə tarixi abidələr dinlə
9
əlaqələndirilib insafsızcasına dağıdıldı. Məhv olmuş hər bir
tarixi tikili keçmişimizi bizim üçün anlaşılmaz etmiş,
dünənimizə uzanan cığırlara sədd çəkmişdir. Bu sədlərin hələ
bizə
məlum
olan ünvanları ilə addımladıqca milli
mədəniyyətimizə edilən sui-qəsdin açıq-aşkarlığı olduqca
heyrətamizdir.
Bölmə II
Tədbirlərin keçirilməsi
Biz tarixi keçmişimizə nəzər salarkən, ulu babalarımızın
yaratdığı və indiyə qədər yaşayan abidələrlə, qalalarla,
şəhərlərlə, heykəllərlə, yollarla – yaradılan hər bir şeylə fəxr
edir və bunları yaradanları daim xatırlayır, onlara öz
minnətdarlığımızı bildiririk.
Heydər Əliyev,
ümumilli lider
Mədəniyyət abidələrimizin öyrənilməsi, qorunması və
bərpası istiaqamətində ölkəmizdə dünya səviyyəsində ciddi iş
aparılır. Heç təsadüfi deyil ki, dünyəvi əhəmiyyət daşıyan
abidələrimiz beynəlxalq ictimaiyyətin də diqqət mərkəzindədir.
Belə abidələrimizdən bir neçəsi “YUNESKO-nun “Dünya irs
siyahısı”na daxil edilmişdir.
Tarix və mədəniyyətimizin inciləri olan abidələri qorumaq
hər kəsin borcu və vətəndaşlıq vəzifəsidir. Hər bir vətəndaşın
ümdə vəzifəsi bu abidələri xalqa tanıtmaq, onlar haqqında
düzgün və elmi məlumat verməkdir.
18 aprel Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü. Bu
münasibətlə F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında
geniş və maraqlı tədbirlər planı hazırlanmışdır. Abidələrə təşkil
edilən ekskursiyalar, vaxtaşırı keçirilən kitab icmalları, oxucu
konfransları, mühazirə, söhbətlər və ən əsası sərgilər də
10
abidələrimizin təbliğində çox təsirli tədbirlərdir. Belə tədbirlərin
ən öndəsi sərgidir. Sərgilər müxtəlif cür keçirilə bilər. Məsələn,
Beynəlxalq abidələrin foto sərgisi, Azərbaycan ərazilərində
yerləşən milli abidələrimizin foto sərgisi, kitab sərgisi və s. İlk
əvvəl kitabxanada milli mədəniyyətimizin müxtəlif məqamlarını
özündə əks etdirən abidələrin foto sərgisi nümayiş olunur. Daha
sonra kitabxananın fondunda yer alan kitabların, dövri
mətbuatda nəşr olunan jurnal, qəzet, bukletlərin nümayişi
nəzərdə tutulur.
Sərgi qarşısında kitabxanaçı söhbətə başlayır.
Kitabxanaçı: Hər bir xalqın özünəməxsus tarixi, mədəni irsi
olduğu kimi, Azərbaycanın da çox qədim tarixi, şanlı keçmişi və
mədəni irsi vardır.
Bu irsin böyük bir qismini tarix və mədəniyyət abidələri
təşkil edir ki, onlar da bəzən ya təbii təxribatlara uğrayır, ya da
baxımsızlıq, nadanlıq üzündən qəsdən dağıdılıb sıradan çıxır.
Halbuki, bunların hamısı bizdən öncəki nəslin bu torpaqda
qoyub getdiyi tarixi izlərdir. Biz bu abidələrə laqeyd münasibət
bəsləməklə əsil-nəcəbimizi, simamızı, varlığımızı, zəngin
mədəniyyətimizi hissə-hissə itirmiş oluruq.
Gəlin sizlərlə birlikdə kitabxanamızın fondunda yer alan
kitabların sərgisi və foto sərgi ilə tanış olaq.