F. Köçərli adına
F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “Qobustan tarixin daş səhifələri”
- Kitabxanaçı
20
Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü ilə bağlı təşkil olunan ekskursiyanın məqsədi orta yaş məktəb şagirdlərini tarixi yerlər və tarixi abidələrimizlə tanış etməkdir. dövlət tarixi-bədii qoruğunun bələdçisi “Qobustan tarixin daş səhifələri” adlı söhbətə başlayır. Bələdçi: Qobustan Milli Tarixi-Bədii Qoruğu zəngin qayaüstü təsvirlərə malik olmaqla dünyanın çox az bu tipli abidələri sırasında xüsusi yer tutur. Qeyd edək ki, Qobustan qoruğu beş dağdan-Böyükdaş, Kiçikdaş, Cingirdağ, Şanqardağ, Şıxqayadan ibarətdir. Dağlarda mövcud olan daş dövrünə və sonrakı vaxtlara aid 20 mağara-yaşayış yeri, 40 kurqan, 6000-dən artıq qayaüstü təsvirlər keçmişimizin şahidləridir. Ərazidə tapılan insanın ilk əmək alətləri-çaxmaq daşı, vulkan şüşəsi, müxtəlif daş alətlər qoruğun qədim insan məskəni olduğunu sübut etməklə həm də onun arxeoloji landşaftıdır. Elmi məlumatlara görə, Qobustan qayalarında 4000-dən çox petroqlif, yəni daş üzərində rəsm var. Bu rəsmlərdə heyvan və balıq ovu, məişət səhnələri, kollektiv rəqslər, müxtəlif, o cümlədən Günəşi əks etdirən rəmzlər, bürclər, digər fəza cisimləri diqqəti cəlb edir. Qayaüstü rəsmlərdəki kişi və qadın təsvirləri də elmi cəhətdən maraq doğurur. Qobustandakı bəzi qaya parçaları öz keyfiyyətinə görə adi daşlardan çox fərqlənir. Məsələn, burada elə daşlar var ki, üzərinə zərblə vurduqda, əsl qaval səsi çıxarır. “Qavaldaş” adlı qaya parçasına bu adı elə ona görə veriblər. Abidənin tarixinə gəlincə, bu alimlərin qarşısında dayanan ən mürəkkəb məsələlərdən biri olub. Amma son illər sübut olunub ki, bu tarixi məkanın qayaüstü rəsmləri, ən qədim abidələri üst paleolit dövrünün sonuna, yəni 35 min il əvvələ aiddir. Bəşəriyyətin ilkin dövrlərini öyrənmək baxımından qlobal mahiyyət kəsb edən Qobustan qayaüstü rəsmləri yalnız XX əsrin 21
əvvəllərində aşkarlanıb. Bu unikal abidə barəsində dünyaya ilk dəfə məlumat verən şəxs tarixçi alim, arxeoloq, Azərbaycanın qədim dövrlərinin tədqiqatçısı İshaq Cəfərzadə olub. İkinci Dünya müharibəsi ərəfəsində 1930-cu ildə Qobustanda tədqiqat aparan alim, o vaxta kimi elm aləminə məlum olmayan qayaüstü rəsmləri-petroqlifləri aşkar edib. Qobustanın tədqiq olunması da elə həmin vaxtdan başlanır. İshaq Cəfərzadə ilə yanaşı digər tarixçi alimlər-arxeoloq Cəfərqulu Rüstəmov və onun həyat yoldaşı Firuzə Muradova da həyatlarının 35 ilini Qobustanın öyrənilməsinə həsr ediblər. Qobustanın unikal, özünəməxsus landşaftını nəzərə alaraq, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Sovetinin 503 saylı qərarına görə, 1966-cı ildə Qobustanın Böyükdaş, Kiçikdaş, Cingirdağ və Yazılıtəpə əraziləri Qobustan Dövlət Tarixi Bədii Qoruğu elan edilib. Qoruq 2007-ci ildə YUNESKO və İSESKO-nun xoşməramlı səfiri, Heydər Əliyev Fondunun prezidenti, Milli Məclisin deputatı Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü və müraciəti əsasında YUNESKO-nun Mədəni İrs Siyahısına salınıb. Bu, mədəni irsimizin dünyaya tanıdılmasında mühüm addım olub. Təsadüfi deyil ki, elə həmin il iyunun 11-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev “Qobustan Milli Tarixi-Bədii Qoruğu ərazisində yerləşən tarixi və mədəni sərvətlərin qorunması haqqında” sərəncam imzalayıb. Qobustan açıq səma altında təbii muzeydi. Nəhəng qayaların halayında qədimlərdən dövrümüzə axıb gələn bir əhvalın ritmi duyulmaqdadı. Ulu babaların daşlara köçmüş bu qəribə “həyatı”nın qızmar günəşə, lacivərd səmaya, sinəsi cadar-cadar torpağa da bir az oxşayışı var. İlk insan burada sərbəst sənət duyğularını daşlara köçürərkən həyatının qəribə səhifələrindən söhbət açıb. Qobustanda hər daş, hər qaya özlüyündə bədii sənət əsəridi. 22
Qədim qayaüstü təsvirlər tarixi-arxeoloji abidələrin ən maraqlı və sirlilərindəndir. O, bəşər tarixini öyrənmək üçün obrazlı “dilə” malik qiymətli maddi-mədəniyyət qalıqları, keçmişin səhifələrini işqlandıran, ibtidai cəmiyyətdə insan əməyi və fəaliyyətini, onun həyatını və dünyagörüşünü rəngarəng və əyani şəkildə əks etdirən tarixi sənəd “canlı” arxivdir. Qayaüstü təsvirlər qədim insanların həyat tərzi haqda biliklərimizin qiymətli mənbələrindən ibtidai yaradıcılıq yollarının inkişafını təsəvvür etməyə imkan verən qədim incəsənət əsərləridir, qədim nəsillərin özləri haqda canlı hekayələridir. F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanasında təşkil olunan tədbirlərdən biri də oxucular arasında keçirilən
şagirdləri arasında keçirilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Kitabxanaçı viktorinanı açıq elan edir. Kitabxanaçı: Dünyada hər bir ölkə öz əzəmətli abidələri ilə tanınır. Məsələn, Fransa Eyfel qülləsi ilə, Rusiya Kremllə, Azərbaycan Qız qalası, Hindistan Tac-Mahal ilə və s. Belə abidələr dünyada sonsuz saydadır. Bunların içərisində Amerikada ucalan azadlıq abidəsinin öz yeri var. Dünyada məşhur olan Azadlıq abidəsi fransızlar tərəfindən amerikalılara hədiyyə olunub. Bu abidənin layihəsi elzaslı Fredrix Avqust Bertold tərəfindən hazırlanıb. Abidə Fransa ilə Amerika arasında olan dostluq münasibətlərini əbədiləşdirməli idi. Hündürlüyü 152 fut, 225 ton poladdan hazırlanmış abidənin tikilişinə fransızlar 250 min dollar pul sərf ediblər. Abidənin dayaq hissəsini isə amerikalılar
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|