2
Tərtibçilər: Ruhiyyə Məmmədli
Sevil Əhmədova
Redaktor: Könül Ağazadə
İxtisas redaktoru və Şəhla Qəmbərova
buraxılışa məsul: Əməkdar Mədəniyyət işçisi
Humanizmi, nikbinliyi ilə seçilən şairə: Məhsəti Gəncəvinin
905 illik yubileyi münasibətilə mərkəzi kitabxanaların uşaq
şöbələri, MKS-nin şəhər, qəsəbə, kənd kitabxana filialları üçün
hazırlanmış metodik vəsait / Azərbaycan Respublikası
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi, F. Köçərli ad.Respublika Uşaq
Kitabxanası ; tərt.ed. R. Məmmədli ; ixt.red. və burax.məsul
Ş. Qəmbərova ; red. K. Ağazadə. - Bakı : F. Köçərli
ad.Respublika Uşaq Kitabxanası, 2018. - 61 s.
©F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası, 2018
3
Tərtibçidən
Azərbaycan klassik ədəbiyyatı yüksək bəşəri ideallar, təmiz,
müqəddəs və xeyirxah hisslər xəzinəsidir. Ecazkar qadın
qəlbinin ülvi duyğularını əks etdirən, duyan, könüllərdə sönməz,
silinməz izlər buraxan, qadın ürəyinə xas olan kövrəklik,
cəsarət, səmimilik, mehribanlıq kimi müsbət keyfiyyətlər
klassik Azərbaycan qadın şairlərinin yaradıcılığının müqəddəs
idealı olmuşdur. Qadın şairlərimiz öz duyğularını, hisslərini
şeirin dili ilə əbədiləşdirərək, ürəklərinin şeirə dönmüş
döyüntülərini yadigar qoyub getmişdir. Bu xəzinəni yaradan
nümayəndələrdən biri olan Məhsəti Gəncəvi XI əsrin sonları XII
əsrin əvvəllərində yaşamış Azərbaycan intibahının parlaq
nümayəndəsi və həqiqəti olmuşdur. Məhsəti Gəncəvi doqquz
yüz il bundan öncə yanar düşüncəsi və mübariz qələmi ilə öz
sözünü deyən sənətkardır. Bəli, şeirimizin Məhsəti adlı bir gözəl
xanımı, bir şux gəlini var ki, o, ən aydın həqiqət, ən sevimli, ən
əbədi varlıqdır. Məhsəti şöhrətinin, Məhsəti fəthlərinin fəzaları
hüdudsuzdur. Məhsəti Gəncəvinin cüng və təzkirələri bəzəyərək
dillərdə gəzən, titrək bir qəlbin çırpıntılarını əks etdirən şeirləri,
rübailəri, qəzəlləri xalqın qəlbinə yol tapmış, dildən-dilə,
nəsildən-nəslə keçərək bu günə qədər gəlib çatmışdır. Bu gün
Məhsətinin danışdığı dillərin sayı çoxdur. İndi onun rübailəri
dünyanın bütün tanınmış dillərində nəşr olunur. Bəli,
şairənin poetik yadigarlarının sərhədi getdikcə böyüyür.
Araşdırmalardan məlum olur ki, XII yüzildə dünyanın heç bir
xalqının ədəbiyyatında Məhsəti qüdrətli, Məhsəti səviyyəli və
Məhsəti istedadlı bir qadın şair görünmür. Bəli, Məhsəti
Gəncəvi yalnız Şərqin deyil, bütün dünya ədəbiyyatının
bəzəyidir. Məhsəti Gəncəvinin ən böyük nailiyyəti, bir ömür
bahasına qazandığı ən başlıca xoşbəxtliyi onun şairə olaraq
əbədi dirilik, ölməzlik qazanmasıdır. Onun yaratdığı söz sənəti
nümunələri insanı ucaldan yüksək bəşəri duyğular, nikbin ruh və
dərin lirizmlə səciyyələnərək geniş şöhrət tapmış, sonrakı
4
dövrlərdə bədii zövqün formalaşmasına mühüm təsir
göstərmişdir. M. Gəncəvi ədəbiyyatda humanizmin yaranması
və inkişafında mühüm rolu olan sənətkarlardandır. Şairənin
ədəbi şəxsiyyəti yaradıcı Şərq qadınının fikir və mənəvi
azadlığının parlaq təcəssümü kimi Qərb şərqşünaslarının
əsərlərində çox yüksək dəyərləndirilmişdir. Məhsətinin zahirən
kiçik görünən poetik irsinin daxili üfüqləri hüdudsuzdur.
Məhsəti poeziyamızda azad fikirliyin ilk carçılarındandır. O,
Azərbaycan poeziyasında şəhraşub (Şəhrəngiz) poetik janrının
gözəl mümunələrini yaratmışdır. Bəli, Məhsəti Gəncəvi ən
müqtədir, ən sevgili şairələrimizdəndir. Şairənin ədəbi
şəxsiyyəti yaradıcı Şərq qadınının fikir və mənəvi azadlığının
parlaq təcəssümü kimi Qərb şərqşünaslarının əsərlərində çox
yüksək dəyərləndirilmişdir. 9 əsrdən çoxdur Məhsətinin hər biri
çiçək kimi sevimli, həyat şövqü ilə dolu rübailəri nəsil-nəsil
insanlarımızın zövqünü oxşayır, ruhunu təzələyir. Məhsəti
şeirləri, xüsusilə fəlsəfi dərinliyi ilə seçilən rübailəri ilə
oxucularda həyata məhəbbət oyadır, onları nikbinliyə, dünyanın
gözəlliklərindən ilham almağa çağırır. Bu vəsaiti Məhsəti
Gəncəvinin yubileyi münasibətilə sizə təqdim edirik.
Humanizmi, nikbinliyi ilə seçilən şairə adlanan metodik vəsait
“Giriş” və “Keçiriləcək tədbirlər” hissəsindən ibarətdir.
Vəsaitin “Giriş” hissəsində Məhsəti Gəncəvinin həyat və
yaradıcılığından söhbət açılır. Vəsaitin ikinci hissəsində
kitabxanalarda keçiriləcək tədbirlərdən bəhs olunur.