F. Köçərli adına
Yüklə 1,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
33
9. “Əmir Əhməd və Məhsəti” dastanındakı Əmir Əhməd kimdir? Cavab: Əmir Əhməd tarixi şəxsiyyət olub, Gəncə xətibinin oğludur. Tarixdə Əmir Əhmədin də çox gözəl, bədahətən rübailər deməsi haqqında məlumatlar vardır. 10. Məhsəti Gəncəvi ömrünün müəyyən hissəsini hansı Sultanın sarayında keçirmişdir? Cavab: Məhsəti Gəncəvi ömrünün müəyyən hissəsini Sultan Mahmud Səlcuqi və Sultan Səncər sarayında keçirmişdir. 11. Məhsəti Gəncəvinin rübailəri hansı dillərə tərcümə edilmişdir? Cavab: İngilis, italyan, alman, fransız və s. dillərə tərcümə olunmuşdur. 12. Məhsətinin dövrümüzə gəlib çatan əsərləri haqda nə məlumatınız var? Cavab:Məhsətinin lirik şeirlər divanı olmuş, lakin bu əlyazma kitabı Übeydulla xan Özbəyin Herata hücumu zamanı məhv edilmişdir. Hal-hazırda Məhsəti Gəncəvinin 257 rübaisi, 30 yaxın şeiri dövrümüzə qədər gəlib çıxmışdır. Sual-cavab gecəsinin sonunda kitabxanaçı uşaqlara diqqətli olmalarına görə öz təşəkkürünü bildirir, sualları düzgün cavablandıran oxucunu mükafatlandırır və Məhsəti Gəncəvinin həyat və yaradıcılığı haqqında daha dərindən maraqlanmalarını tövsiyə edir. Kitabxanada Klassik Azərbaycan ədəbiyyatının ən qüdrətli nümayəndələrindən biri olan, bütün Yaxın və Orta Şərqdə rübai ustadı kimi tanınan Məhsəti Gəncəvidən bəhs edən ədəbiyyatların icmalını keçirmək, bu tarixi şəxsiyyətin yaradıcılığından bəhs edən diskussiyalar da təşkil etmək olar. Diskussiyalar keçirilərkən, Məhsəti haqqında yazılmış dastanlardan, poemalardan, pyeslərdən, dramlarından söhbət açılır və bu haqda oxucuların fikirləri öyrənilir. Məhsəti Gəncəvidən bəhs edən “Məhsəti və Əmir Əhməd” dastanı
34
üzərində diskussiya apararkən, əvvəlcə dastanın qısa məzmunu haqda tədbir iştirakçılara məlumat verilir. Diskusiyanı təşkil edən kitabxanaçı “Məhsəti və Əmir Əhməd” dastanının qısa məzmunu danışır. Dastanın qısa məzmunu belədir: Bəlx şəhərində yaşayan bir ilahiyyat aliminin qızı olur. O, uşağın taleyinə baxdırmaq üçün münəccimlərə müraciət edir. Ulduzlar qızın böyük gələcəyindən, xalqın rəğbət və məhəbbətini qazanacağından xəbər verir. Həmçinin məlum olur ki, qızın taleyi xərabatla bağlı olacaqdır. Atası qızı tərbiyə olunmaq üçün məktəbə verir. On səkkiz yaşına qədər burada oxuyan qız yaxşı təhsil görür. Bundan sonra atası qızını mütəxəssislərin yanına apararaq, ona 12 muğamı və bunların 24 şöbəsini öyrətmələrini xahiş edir. O, həmçinin xahiş edir ki, musiqiçilər qıza cəng, ud və bərbəd alətlərində çalmağı öyrətsinlər. Atasının vəfatından sonra Məhsəti Gəncəyə köçür və Xərabat məhəlləsində yaşayır. Dastandan da göründüyü kimi, artıq 20 yaşında Məhsəti öz savadı, gözəlliyi, məlahətli səsi və poetik istedadı ilə müsəlman dünyasının bir çox ölkələrində nüfuz və rəğbət qazanmışdı. Xərabatda Məhsətinin səsini dinləmək üçün uzaqdan-yaxından həm əyanlar, həm də tacirlər Gəncəyə gəlirdi. Uzun illərin intizarından sonra nəhayət, Gəncə xətibinin bir oğlu olur. Uşaqın adını Əmir Əhməd qoyurlar. Onu körpəliyindən tərbiyəçiyə verir, dörd yaşından isə məktəbə göndərirlər. Əmir Əhməd özünü olduqca bacarıqlı və istedadlı bir uşaq kimi göstərir və doğma şəhərindən bircə addım aralanmasa da, onun kamalının şöhrəti uzaqlara yayılır. Bir dəfə Əmir Əhməd yuxusunda görür ki, cənnətə düşüb və bir huri şərab dolu piyalə ilə onu qarşılayır. Əmir Əhməd şərabı nuş edir və həmin andan o hurinin gözəlliyi ilə məst olur. Səhər atası görür ki, Əmir Əhməd pərişandır. Onun qüssəsini dağıtmaqdan ötrü 400 atlı götürüb, Gəncəni gəzməsinə icazə verir. Əmir Əhməd məhəllələrin birindən keçəndə musiqi sədaları eşidir və 35
öyrənir ki, bura Xərabatdır. Oradakı meyxanələrdən birində dörd mütəkkənin üstündə oturmuş bir qız görür. Bu, Məhsəti Gəncəvi idi. Əmir onun yuxuda gördüyü huri olduğunu kəsdirir. Gənclər bir-birinə aşiq olur və rübailərlə şeirləşirlər. Həmin gecə yatmazdan əvvəl oğlunun Quran əvəzinə rübailər oxuduğunu görən Xətib bərk təəccüblənir. Xərabatdan qayıtmış oğlunun davranışı onu narahat edir. Xətib hətta onu həkimə də göstərir, sonra isə evləndirmək qərarına gəlir. Lakin heç nəyin xeyri yoxdur. Əmir Əhməd dediyindən dönmür və təkbaşına Xərabata, Məhsətinin yanına gedir. Məhsətinin anası onun kimin oğlu olduqunu biləndə xoşagəlməz hadisə baş verəcəyindən qorxub, onu evlərinə göndərməyi xahiş edir. Cavanlarsa onun sözlərinə məhəl qoymurlar. Xətib oğlunu geri qaytarmaq istəyir və hətta Gəncə şahına şikayət də edir, lakin oğlan ipə-sapa yatmır. Belə olduqda atası Əmir Əhmədin ardınca öz adamlarını göndərir. Onlar onu tutub, zindana atırlar. Üç gün - üç gecə atasının əxlaqa dair nəsihətlərini dinlədikdən sonra Əmir Əhməd onun dediklərinə razı olduğunu bildirir və azadlığa çıxır. Xətib sevindiyindən zəngin bir ziyafət düzəldir. Ziyafət başa çatandan və qonaqlar dağılışandan sonra isə Əmir Əhməd baş götürüb, yenə Xərabat tərəfə gedir. Əmir Əhməd Məhsətini burada 40 incəbel qızın əhatəsində görür. Onlar ney, çəng, dəf çalır, oxuyur, rəqs edirdilər. Məhsəti musiqi dərsi keçirdi. Burada o, artıq qarşımızda başqa görkəmdədir-nəinki şeir yazır, oxuyur, bir çox alətlərdə çalır, həmçinin musiqi və rəqs dərsləri də keçə bilir. O dövrün musiqi sənəti və musiqi mühiti ilə tanışlıq üçün dastanda Gəncə şahının Məhsətinin şərəfinə verdiyi ziyafətin təsviri də maraqlıdır. Burada musiqi bir qayda olaraq, cənkdə, udda, bərbəddə, əbrişimdə, neydə və tənburda böyük sənətkarlıqla ifa olunur. Daha sonra biz dastandan Məhsətinin Gəncədə ən güclü şahmat ustası olduğunu öyrənirik. Həmin qəbulda Gəncə şahı Yüklə 1,31 Mb. Dostları ilə paylaş:
|