F. Köçərli adına
Yüklə 466,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kitabxanaçı
- I oxucu
21
izdivaca yol vermir. Fəqət “Əsli və Kərəm”dən fərqli olaraq “Mahmud və Məryəm”də eşq, sevgi bədii mətnin yeganə predmeti deyil. Romanda iki gəncin qara gələn bəxti, yaranışdan uğursuzluğa məhkum taleyi fondur, hərçənd ki, bu fonun özü çoxçalarlıdır, ümumi məzmunda həlledici atributddur. II oxucu: Mahmud, eləcə də onun əhatəsində olan bütün insanlar sonu zəhərə, külə dönən eşqdən daha dəhşətli bir fəlakət qarşısındadır. Bu fəlakət dünyanın faniliyi ilə bağlıdır. Fani olan dünyada eşqin əbədiliyindən söz açmaq olarmı? Mahmud və Məryəm həqiqətini yaradan, ona qoynunda yer ayıran dünya qan qoxuyur. Bu böyük məhəbbətin gözləri qarşısında ordular baş-başa gəlir, qılıncının zərbindən qayalar
parçalanan cəngavərlərin gözlərini qarğalar dimdikləyir. Humanist yazıçı insanları ayılmağa, yaxşılıqları dəyərləndirməyə çağırır. Yazıçı həyatın faniliyinə qarşı əzəli bal, ortası əzab, sonu kül olan sevgini, müharibələrə qarşı sülhü, var-dövlətə, dünya sərvətlərinə qarşı həqiqi təmizliyi, paklığı qoyur.
olan “Ağ Dəvə” Elçin qələminin sirli qüvvəsi ilə min illərin yaxşılıq və pisliklərini, mərdlik və namərdliklərini bir anın içinə sığışdıran epopeyadır. Bu haqda mülahizələrinizi söyləyin. I oxucu: Qəbiristanlıqda adi bir təsadüf nəticəsində əsərin qəhrəmanı, həm də hadisələrin qəhrəmanı Ələkbərin gördüyü uşaqlıq illərinin tanışları, məhəllə adamlarının çöhrəsi saysız-hesabsız tale hekayələrini göz önünə gətirir. “Ağ Dəvə” sənətkarlıq baxımından Elçin Əfəndiyevin yaradıcılığında, eləcə də çağdaş nəsrin hərtərəfli tədqiq olunmağa layiq əsərlərdən biridir. Bu əsərlə tanışlıqdan sonra oxucuya elə gəlir ki, bir qədər əvvəl qeyd etdiyimiz kimi, Azərbaycan nəsrində hansı bir mərhələsə başa çatır və əlinə qələm alan hər hansı bir Azərbaycan yazıçısı yeni bir oxucu marağı qazanmaq 22
istəyəcəksə o, mütləq Elçinin “Ağ Dəvə” romanındakı etirafları təkrar etməli olacaq. Kitabxanaçı: Uşaqlar bildiyimiz kimi Xalq yazıçısı Elçinin “Ölüm hökmü” əsəri 1960-cı illərin ən gözəl romanları sırasında oxucuların marağına səbəb olmuş, rəğbətini qazanmışdır. Romanda qaldırılan problemlər bu günümüz üçün də ibrətamizdir. Bu roman haqqında kim ətraflı məlumat verə bilər? Əsər hansı dövrü əhatə edir? I oxucu: Bu romanda yazıçı üçün fərqləndirici üç əsas cəhət diqqəti cəlb edir. Tarixi mənbələrə, arxiv sənədlərinə bələdlik, yüksək elmi mühakimə və bədii yaradıcılıq bacarığı. Bu işdə Elçin Əfəndiyevin üzərinə çox böyük məsuliyyət düşürdü. Çünki hadisələr yaşlı nəslin gözləri qarşısında cərəyan etmişdi. Çünki 20-30-cu illərin hadisələri Azərbaycan xalqı üçün zəlzələdən, taundan dəhşətli fəlakət idi. Onun zərbəsi bütün ağıllı adamları yaxalayırdı. “Ölüm hökmü” təkcə repressiyalar və onun nəticələrindən bəhs edən roman deyildir. Bu əsərdə çox adamın deyə bilmədiyi şeyləri Elçin Əfəndiyev demişdir. Yazıçı hər cür tərifə və alqışa layiqdir, roman isə Azərbaycan bədii nəsrinin nailiyyəti, ədəbi ictimaiyyətimizdə mükəmməl bir hadisədir. 1920-1960-cı illər arasında respublikamızda baş verən faciəvi hadisələrin bədii ifadəsi olan həmin əsəri müəllif özü səhnələşdirmişdir. Əsərdə hadisələr iki hissədə cərəyan edir. 1954-cü ilə qədərki stalinizm dövrü hadisələri birinci hissədə, şəxsiyyətə pərəstiş dövrünün sona
çatıb “Xruşşov mülayimləşməsi” dövrü hadisələri isə ikinci hissədə verilmişdir.
insanın şəxsiyyət kimi daim şərə qarşı durmasıdır, insan ləyaqəti hər şeyi üstələməlidir. Ölüm hökmünü bir olan Allahdan başqa heç kəs verə bilməz. Edilən pislik, törədilən cinayət cəzasız qalmır; gec-tez hər kəs öz əməlinin cavabını alır. Mənəviyyata, hiss və duyğuya təsir etmək, oxucunu düşündürmək və fikrən 23
hərəkətə gətirmək üçün Elçin Əfəndiyev sözün və bədii təsvirin imkanlarından yaradıcı şəkildə istifadə edir. Kitabxanaçı: İndi isə gəlin Elçin Əfəndiyevin “Dolça” povesti ətrafında diskussiya aparaq. Bu povestin yazıçının digər əsərlərindən fərqi nədir? Bu povestdəki ailələr haqqındakı fikriniz nədir? Bu ailələr arasındakı fərqli cəhətləri kim saya bilər?
oxşamır. Povest boyaların sərtliyi, gülüş və ifşanın aşkarlıq və dərinliyi ilə fərqlənir. Elçin Əfəndiyev “Dolça”da meşşanlığı, müasirliyin, yeni əxlaq, davranış və münasibətin antipodlarını ifşa edir. Yazıçı bilə-bilə iki ailəni Ağababanın ailəsi ilə Bəşirin ailəsini qarşılaşdırır. Ağababanın ailəsi sevgi, qarşılıqlı münasibət, dərin hörmət və qayğı üzərində qurulmuşdur. Burada zəhmət ailəni ucaldır, arzulara, qanadlı düşüncələrə aparır. Təsadüfi deyildir ki, Bəşirin, Əminə, Ofelya, Adil və Kələntərin əməlləri, münasibət və davranışları Ağababanın ailə üzvlərində ikrah, kin və hiddət hissi doğurur. Bu adamları görməmək üçün Ağababa “evdən qaçır”, Nuhbala gününü dənizdə keçirir, qızlar vaxtı rəfiqələri ilə öldürür. Ağababa xəcalətlənir, canını dişinə tutub bir söz demir. Kitabxanaçı: Bizə belə gəlir ki, “Dolça”da rəng sərtliyi, sözün əsil mənasında boyaların qatılığı Bəşirin, Əminə, Kələntər və Ofelyanın əməllərindən doğur və Elçin Əfəndiyevin üslubunu tamamlayır. Bu povest yazıçının yaradıcılıq axtarışları, bədii nəsrinin orijinallığı haqqında dolğun təsəvvür oyadır.
dəyərlidir. Yazıçı elita deyilən zümrəni kənara qoyub cəmiyyətin alt qatına, saf, təmənnasız, zəhmətkeş, torpaq kimi əməksevər insanlara üz tutanda onlarla öz gündəlik ailə-məişət dillərində ünsiyyətə girir. Yazıçı ədəbilik möhürü ilə aliləşdirilən nitqin üzündən ənliyini-kirşanını silir. Abşeron Yüklə 466,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|