8
95 illik yubileyi keçirilən görkəmli rejissorun, həmçinin
Azərbaycanda lirik-psixoloji teatr məktəbinin yaradılması,
inkişafı və formalaşması və milli mədəniyyətimizin inkişafında
müstəsna xidmətləri olub.
Böyük insan Tofiq Kazımovun anadan olmasının 95 illik
yubileyi ilə əlaqədar olaraq, kitabxanada bir sıra tədbirlər:
kitab müzakirəsi, oxucu konfransı, rəsm müsabiqəsi, icmal,
ədəbi-bədii gecə və s. keçirilə bilər. Onun yaradıcılığını gənc
nəslə və oxuculara tanıtmaq məqsədilə kitabxanada kitab sərgisi
də təşkil oluna bilər. Sərgidə Tofiq Kazımovun müxtəlif illərdə
çəkilmiş foto stendi, kitabları, ədəbiyyatşünas və digər
müəlliflərin onun haqqında yazdığı kitablar, araşdırmalar, ona
ithaf edilən şeirlər, kəlamlar və dövri mətbuatda yer alan
məqalələr öz yerini almaqdadır. Sərgiyə müxtəlif başlıqlar verilə
bilər:
“Tofiq Kazımov adlı fenomen”, “Milli teatr tarixinə qızıl
hərflərlə yazılan tamaşalar bəxş edən rejissor”, “Teatrın Tofiq
Kazımov imzası”, “Milli rejissor sənətimizin korifeyi Tofiq
Kazımov”, “Milli sənət düşüncəsində”, “Rejissor zirvəsi”,
“Həyatın rəngini teatra boyayan insan”, “Adı milli teatr
tariximizə parlaq hərflərlə yazılan şəxsiyyət”, “Teatrda öz yolu,
öz izi olan insan”, “Teatra avanqard teatr ideyaları ilə gələn
Tofiq Kazımov”, “İnqilabçı sənətkar Tofiq Kazımov”, “Milli
teatrımıza misilsiz xidmətlər göstərən şəxsiyyət” və s.
10
Görkəmli şəxslərin Tofiq Kazımov haqqında söylədikləri
fikirlər:
Tofiq Kazımov XXI əsrin düşüncə tərzini, teatr estetikasını,
insanlıq fəlsəfəsini, cəmiyyət və şəxsiyyət problemlərini məhz
XX əsrin ortalarında dərk edirdi. Dərk edib təfəkkür
süzgəcindən keçirirdi.
İlham Rəhimli,
professor
Böyük novator Tofiq Kazımovun rejissor ömrünün üçüncü
zəngi, təxminən 60 il bundan əvvəl çalınsa da, yaşadığımız XXI
əsrdə də eşidilməkdədir.
İsrafil İsrafilov,
professor
Ən əsası budur ki, Tofiq Kazımov sovet rejissoru yox, milli
teatr sənətimizin böyük xidmətlərindən biri oldu. Onun quruluş
verdiyi əsərləri yalnız Azərbaycan teatr sənətinin deyil, bizim
milli mədəniyyətimizin bədii-estetik hadisələri idi.
Elçin Əfəndiyev,
Xalq yazıçısı
Mənim üçün Tofiq müəllimin ilk yadda qalan quruluşu
“Ölülər” tamaşası idi. Bu tamaşada ölməz Mirzə Cəlil əsərinin
ruhunu saxlamaqla Tofiq Kazımov ora bir çox yeni mətnlər – elə
Cəlil Məmmədquluzadənin öz felyetonlarından alınmış mətnlər
də əlavə etmişdi. Rəssam Elçinin maraqlı dekorları (personajlar
sanki məzarların başdaşlarının içindən çıxırdı), Qara Qarayevin
təsirli musiqisi, Kefli İsgəndər rolunda Həsənağa Turabovun,
Şeyx Nəsrullah rolunda Məlik Dadaşovun, Hacı Həsən ağa
11
rolunda Məmmədrza Şeyxzamanovun, hətta epizodik rolda
Hamlet Xanızadənin ifası indiyədək gözümün qabağındadır.
Anar,
Xalq yazıçısı
Bütün yaradıcılığımı mən ustadım, müəllimim Tofiq
Kazımovun adı ilə bağlayıram. Onun teatrında işləmək, onun
sevimli aktirisası olmaq mənin üçün böyük səadət və xoşbəxtlik
idi. Böyük fəxrlə özümü “Tofiq Kazımov məktəbi” nə mənsub
olan sənətkar hesab edirəm.
Şəfiqə Məmmədova,
Xalq artisti
Yaradıcılıq prosesi onun üçün insan cəmiyyəti və insanın yeni
tərəflərini üzə çıxarmaq idi. Tofiq müəllim hamıya qarşı
tələbkar idi. Bunu bildiyimiz üçün heç vaxt məşqlərə
gecikməzdik. Məşqə kim gecikərdisə, qapıdan içəri keçməyə
cəsarət etmirdi. Onun dəmir intizamı var idi. Ona görə də,
məşqlərə vaxtında və böyük həvəslə gələrdik. Bilirdik ki, bizi iş
gözləyir. Hər tamaşa sonradan teatr həyatında bir hadisəyə
çevrilirdi. Tamaşalarda adam əlindən tərpənmək olmurdu.
Demək olar ki, bircə dənə də boş loja tapa bilməzdin.
Dramaturqlar,
aktyorlar,
rəssamlar
onunla
işləməyi
xoşlayırdılar. Tofiq Kazımov da istedadlı adamlarla işləməyi
sevirdi.
Yaşar Nuri,
Xalq artisti
Tofiq Kazımov çox haqsızlıq görmüşdü. Başqalarının
sakit baxdığı bəzi məsələlərə o dözə bilmir, etirazını
bildirirdi. Cəmiyyətdə gördüyü haqsızlıqlarla barışmazlığını
tamaşalarında göstərirdi. Onun hər tamaşasında haqsızlığa qarşı