12
bir üsyan vardı. Tofiq Kazımov bəzən onu düşündürən, narahat
edən fikirlərinə həmdəm də tapmırdı. O, haqq carçısı idi.
Fuad Poladov,
Xalq artisti
Tez-tez evimizə gələrdi. Onların söhbətlərinə maraqla qulaq
asardım. Mən bu söhbətlər əsnasında Tofiq Kazımovun çox
xeyirxah adam olduğunu görürdüm. Ona kömək üçün müraciət
edən kimsəni naümid qoymazdı.
Eldar Quliyev,
Xalq artisti
Tofiq daha çox gənclərlə işləmək, onlar üçün meydan açmaq
istəyirdi. Onun qarşısında müəyyən maneələr, mərhələlər vardı.
Tofiq Kazımov iradəsi ilə bu mərhələni adlaya bildi. Tofiq
Kazımov teatra avanqard teatr ideyaları ilə gəlmişdi.
Məmmədkamal Kazımov,
Əməkdar mədəniyyət işçisi
Şəxsən
mən
Tofiq
Kazımov
adında
fenomenin
mədəniyyətimizdəki, mənəviyyatımızdakı və konkret olaraq,
teatr sənətimizdəki rolunu, əhəmiyyətini, nailiyyətlərini,
problemlərini elmi düşüncənin müstəvisində illərlə təhlil
etmişəm. Odur ki, tam məsuliyyətlə deyə bilərəm ki, ustadıma
bəslədiyim münasibət kor-koranə pərəstiş deyil.
Vaqif İbrahimoğlu,
rejissor
Tofiq Kazımov yaradıcılığını gənc nəslə daha qabarıq şəkildə
göstərmək üçün kitabxanada bir sıra tədbirlər görülməkdədir. Bu
tədbirlərdən biri də
İncəsənət Universitetinin tələbələri arasında
keçirilən
“Teatrda öz yolu, öz izi olan insan” adlı
konfrans ola
13
bilər. Konfransdan əvvəl proqram tərtib olunmalı, konfransın
keçiriləcəyi dəqiq vaxt müəyyənləşdirilməlidir. Proqramda
konfransda çıxış edəcək qonaqların, rejissorların, sənət
adamlarının və şagirdlərin adları, tədbirin keçiriləcəyi dəqiq
vaxt, məkan və zaman qeyd olunur. Konfrans zamanı Tofiq
Kazımov ilə bağlı kitab və s. yazılar yazmış jurnalist, yazıçı və
sənət adamlarının çıxışları dinlənilir. Tədbir zamanı ilk olaraq
kitabxanaçı gələn qonaqları salamlayır və istedadlı rejissor
Tofiq Kazımov haqqında məlumat verir.
Kitabxanaçı: Tariximizi, mədəni təşəkkülümüzü, milli-mənəvi
məfkurəmizi özündə yaşadan məbədlərdən biri də teatrdır.
Dünənimizi, bu günümüzü canlandırıb gələcəyə aparan mənəvi
yaddaş daşıyıcımız sayılan səhnə, teatr sənət ocağı olmaqdan
çıxıb, milli-mənəvi dərkimizə, kamilləşməyimizə xidmət edib.
Onun sayəsində mütərəqqi ideyaları, demokratiya, azadlıq,
millilik və sülh kimi anlayışları küll olaraq dərk etmiş və
dünyanın bütün tərəqqipərvər xalqlarına aşılamışıq. Bu bəşəri
ideyaların daşıyıcısı olan Azərbaycan teatrının, bəlkə də, ən
böyük nailiyyəti elə budur. Milli teatrımız öz mənbəyini
uzaq keçmişlərdən alır. Qədim xalq oyunlarımız və milli
bayramlarımızdakı teatr nümunələri fikrimizin isbatıdır. Uzun
zaman xalq yaradıcılığında yaşamış bu sənət zamanın axarında
professionallıq pilləsinə qalxmışdır. Sənət fədailərinin məbədə
çevirdiyi milli teatrımızın tarixində təbii ki, ilkin mərhələ olan
xalq teatr və dram dərnəklərinin də müstəsna rolu var. Deyirlər
ki, hər hansı bir mədəniyyəti və incəsənəti, onun mənəvi
intelekti haqqında ilk təəssürat əldə etmək üçün həmin
millətlərin teatrına getmək kifayətdir. Orada hər şey gün kimi
aydındır. Belə ki, binanın daxili və xarici arxitektura baxımından
klassik görünümü dövlətin teatra münasibətini, tamaşa ilə
ünsiyyət sənətçilərin professional səviyyəsini müəyyən
etməkdə, tamaşaçılarla tanışlıq isə həmin xalqın mənəvi
14
dünyası, həyat tərzi, yaşayışı, sənətə və sənətkara qarşı diqqətini
aşkarlamağa imkan verir. Beləliklə, dövrün və zamanın
barometri olan teatr öz xalqının mənəvi intellektual səviyyəsini,
simasını bütün rəngləri ilə bir görüşdə rəsm etmiş olur. XX əsrdə
Azərbaycanda maarifçiliyin daha səmərəli və geniş miqyaslı
təkamülü başlandı. Həmin inkişafda müstəsna xidməti olan
ziyalılardan biri də mütəfəkkir filosof – Mirzə Fətəli
Axundzadədir. Mirzə Fətəli Axunzadə həm də milli peşəkar
dramaturgiyamızın banisidir. İllər keçdikcə teatr mədəniyyəti öz
təfəkkürünü tapır, formalaşır və daha da mükəmməlləşmişdir.
Yaradıcılıq axtarışlarında teatrın yeni dramaturqlarla əlaqəsi
daha da möhkəmlənmiş və bu, səmərəli nəticələr vermişdir.
Teatr gənc tamaşaçılarını Azərbaycan xalqının qəhrəman
keçmişi ilə yaxından tanınmış olmasına, onların qəhrəmanlıq
hissləri aşılanmasına təsir göstərmişdir. İlk illərdən başlayaraq
teatr daim öz professional səviyyəsini yüksəldir, zamanla
səsləşən yüksək ideyalı, böyük tərbiyəvi əhəmiyyətə malik
maraqlı tamaşalar yaradırdı. Milli teatrımıza misilsiz xidmətlər
göstərən şəxsiyyətlərdən biri də məhz böyük insan Tofiq
Kazımovdur. Görkəmli rejissor Tofiq Kazımov 57 yaşında
dünyasını dəyişib. Ancaq ömrünü sənətə həsr etdiyi illər ərzində
milli teatr tarixinə qızıl hərflərlə yazılan tamaşalar bəxş edib.
Kitabxanaçının çıxışından sonra məruzəçilər müəyyən
ardıcıllıqla çıxış etməyə başlayırlar.
I məruzəçi: Bu gün haqqında danışacağımız şəxsiyyət teatr
həyatında novatorluğu və yaddaqalan uğurları ilə imza atmış
böyük insan Tofiq Kazımovdur. Qeyd etdiyimiz kimi o,
yenilikçi idi və cəsarətli fikirləri teatr səhnəsinə daim uğur
gətirdi. Sonralar istedadlı rejissor öz teatrını yaratmaq arzusu
ilə yaradıcılıq işlərinə imza atmağa başladı. Yeni ideyaları
həyata keçirmək o qədər də asan deyildi. Gənc rejissor özü də
bunu başa düşürdü. Onu da dərk edirdi ki, məqsədə çatmaq üçün