F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
523
– Knyaz, necə edəcəyinizi mən bilmirəm. Amma başqa bir məsələ haqqında, yəni Natalya Nikolayevnaya aid olan məsələ haqqında mən sizə, bizim hamımıza lazım olan məlumatı verə bilərəm, lakin sizin dediyinizi siz, əlbəttə, məndən çox yaxşı bilirsiniz. – Yox, yox, əlbəttə yaxşı bilmirəm. Siz onlarla tanışsınız, bəlkə də Natalya Nikolayevna özü bu barədə fikrini bir neçə dəfə sizə söyləmişdir, bu isə mənim üçün əsasdır. Siz mənə çox kömək edə bilərsiniz, bu son dərəcə çətin işdir. Mən bu pulu ona qaytarmağa hazıram, hətta mütləq qaytarardım, baxmazdım ki, o biri məsələlər necə qurtaracaq, başa düşürsünüzmü? Ancaq bunu mən necə edim, məsələ bundadır! Qoca İxmenev, lovğadır, inaddır, bu yaxşılığımın qarşılığında hələ bir məni təhqir də edər, pulu mənim üstümə tolazlayar... – Yaxşı, icazə verin, bu pulu siz necə hesab edirsiniz: özünüzünkü, ya onunku? – Məhkəmədə mən udmuşam, deməli, mənimdir. – Bəs vicdanınız buna nə deyir? downloaded from KitabYurdu.org 524
Mənim, ağına-bozuna baxmadan verdiyim bu sual ona bir qədər toxundu: – Əlbəttə, özümünkü hesab edirəm. Amma deyəsən, bu məsələnin bütün mahiyyətindən sizin xəbəriniz yoxdur. Mən qocanı bilə-bilə məni aldatmaqda müqəssir görmürəm, etiraf edirəm ki, heç vaxt da onu bu cəhətdən müqəssir görməmişəm. Bu hala düşməsində o özü müqəssirdir. O bu cəhətdən müqəssirdir ki, ona tapşırılan işə lazımi diqqət yetirməmiş, can yandırmamış və etinasızlıq göstərmişdir. Bizim də əvvəlki şərtimizə görə, bu işlərdən bəzisinə o cavab verməli idi. Amma bilirsinizmi, məsələ hətta bunda da deyil, məsələ bizim dalaşmağımızdadır, o zaman bir-birimizi təhqir etməyimizdədir, sözün qısası,
bir-birimizin heysiyyətinə toxunmağımızdadır. Mən bəlkə də onda, bu murdar on minə heç əhəmiyyət verməzdim, lakin o zaman bütün bu işin nədən, necə baş verdiyi, əlbəttə, sizə məlumdur. Boynuma alıram ki, mən vasvası olmuşam, haqsız olmuşam (yəni onda haqsız olmuşam), lakin bunu özümdə hiss etməmişəm, onun kobud hərəkətləri məni təhqir etmiş, mən acıqlanmışam, acıqlı olduğum üçün də downloaded from KitabYurdu.org
525
güzəştə getmək istəməmişəm, işi məhkəməyə vermişəm. Bəlkə də siz bunu çox da nəcib bir hərəkət hesab etmədiniz. Mən özümü təmizə çıxarmaq istəmirəm, ancaq bunu qeyd edim ki, hiddət, xüsusilə, təhqir olunmuş heysiyyət hələ nəcibliyin olmadığını göstərmir. Bu, təbii, insani bir şeydir, etiraf edirəm, təkrar edirəm ki, mən axı İxmenevi, demək olar ki, heç tanımırdım. Alyoşa ilə onun qızı arasında olan dedi-qodulara tamamilə inanırdım, buna görə də onun qəsdən pul oğurlamasına inana bilərdim... İndi bunu kənara qoyaq. Bu saat əsas məsələ budur: indi mən nə etməliyəm? Puldan əl çəkməliyəm, amma mən pulu verəndə desəm ki, indi də mən öz iddiamda haqlıyam, onda belə çıxar ki, pulu mən ona bağışlayıram. Siz Natalya Nikolayevna ilə olan vəziyyəti də buna əlavə edin, görün nə olar... O mütləq pulu mənim üstümə tolazlayar... – Bax, görürsünüzmü, özünüz deyirsiniz ki, tolazlayar, deməli, siz onu düz adam hesab edirsiniz, buna görə də tamamilə əmin ola bilərsiniz ki, o sizin pulunuzu oğurlamamışdır. Əgər belədirsə, onda nə üçün siz onun yanına getməyəsiniz, açıqca deməyəsiniz ki, mən iddiamı downloaded from KitabYurdu.org
526
qanuni hesab etmirəm? Bax, bu nəcib bir hərəkət olardı, onda İxmenev bəlkə də öz pulunu götürməkdə çətinlik çəkməzdi. – Bəli... öz pulunu... Məsələ də elə bundadır, siz axı mənə nə demək istəyirsiniz? Gedim ona söyləyim ki, öz iddiamı qeyri-qanuni hesab edirəm? Onda hamı gözümün içinə deyər ki, əgər sən bilirdin ki, qeyri-qanuni iş tutursan, bəs niyə edirdin? Amma mən buna layiq deyiləm, çünki qanuni iş tuturdum. Mən heç yerdə deməmişəm, heç kəsə yazmamışam ki, o mənim pulumu oğurlayıb, lakin mən indi də əminəm ki, o, diqqətsiz olmuş, ağıllı hərəkət etməmiş, işin öhdəsindən gələ bilməmişdir. Bu pul mütləq mənimdir, ona görə də öz-özümə şər atmaq mənim üçün çox ağır olar. Bir də ki, yenə təkrar edirəm: qoca rəncidə olmaqda özü müqəssirdir, amma siz məni məcbur edirsiniz ki, gedim bunun üstündə mən ondan üzr istəyim, bu isə mənim üçün ağır olar. – Mənə elə gəlir ki, əgər iki adam barışmaq istəyirsə, onda... – Siz elə bilirsiniz ki, bu asan şeydir? downloaded from KitabYurdu.org
527
– Bəli, asan şeydir. – Yox, bəzən bu heç də asan olmur, xüsusilə, o zaman ki... – Xüsusilə, o zaman ki, başqa məsələlər də bununla əlaqədardır. Knyaz, bu barədə mən sizinlə razılaşıram. Natalya Nikolayevnanın, sizin oğlunuzun məsələsi, hansı cəhətdən ki sizdən asılıdır, siz onları həll etməlisiniz, özü də İxmenevləri tamamilə təmin edəcək bir şəkildə həll etməlisiniz. Ancaq o zaman siz məhkəmənin qərarı haqqında İxmenevlə tamamilə səmimi danışa bilərsiniz. Amma indi sizin aranızda hələ heç bir şey həll olunmamışdır, buna görə də sizin üçün ancaq bir yol var: iddianızın düzgün olmamasını etiraf etmək, özü də açıq, hətta lazım olsa, camaat qarşısında etiraf etmək, mənim fikrim budur! Mən öz fikrimi sizə açıq deyirəm, ona görə açıq deyirəm ki, siz özünüz mənim fikrimi bilmək istədiniz, yəqin ki, sizə kələk gəlməyimi arzu etmirdiniz. Bu özü mənə cəsarət verir ki, sizdən bir şey soruşum: niyə siz bu pulu İxmenevə vermək barəsində narahat olursunuz? Əgər siz özünüzü bu iddianızda haqlı hesab edirsinizsə, onda pulu niyə ona downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|