F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
542
məni buraxır, amma üz-gözündən görünür ki, məni buraxmaq ona çox əzab verir, belə olanda mənim üçün heç fərqi yoxdur, bu elə mənim üçün buraxmamaq deməkdir. Katya mənə tərəf dönərək, həyəcanla dedi: – Yox, bu sənin sözün deyil! – onun gözləri qəzəblə parıldayırdı. – Alyoşa, boynuna al, bu saat boynuna al ki, bunun hamısını sənə atan deyib! Bu gün deyib! Rica edirəm, mənə kələk gəlmə, mən o saat bilirəm! Elədir, ya yox? Alyoşa karıxmış halda cavab verdi: – Hə, deyib! Deyəndə nə olar ki? Bu gün o mənimlə çox mehriban, çox dostcasına danışdı. Nataşanı elə hey tərifləyirdi, mən hətta buna təəccüb etdim, Nataşa onu elə təhqir etmişdi, amma bu onu tərifləyirdi. Mən dedim: – Bəs siz, siz də buna inandınız? Axı o sizə bacardığının hamısını vermişdir, hətta indi də, bu gün də o ancaq siz barədə narahat olurdu, çalışırdı ki, siz darıxmayasınız, sizi Katerina Fyodorovnanı görmək imkanından məhrum eləməsin! O özü bu gün bunu mənə downloaded from KitabYurdu.org 543
dedi. Siz də durub atanızın bu saxta sözlərinə, bu böhtanlarına inanırsınız? Ayıb deyilmi?! – Naşükür adam! Buna nə var ki, bunun üçün ayıb-zad yoxdur! – Katya bunu deyib əlini yellədi, sanki ondan tamamilə ümidini kəsmişdi. Alyoşa qəmgin halda sözünə davam etdi: – Axı siz məndən nə istəyirsiniz?! Katya, sən həmişə beləsən! Sən həmişə məni pis gözdə görürsən... İvan Petroviç də sizdən betər! Siz elə bilirsiniz ki, mən Nataşanı sevmirəm. Mən onun xudbin olmasını başqa bir mənada demədim. Mən ancaq bunu demək istəyirdim ki, o məni həddindən artıq çox sevir, belə ki, lap daha cızığından çıxır, bundan da həm o əzab çəkir, həm də mən. Atam istəsə də, məni heç aldada bilməz. Onun dediklərinə uymaram. O, Nataşanın xudbin olduğunu heç də pis mənada demədi, mən axı onun nə dediyini başa düşdüm. İndi mən sizə necə dedimsə, o da eynən mənə belə dedi. Dedi ki, Nataşa səni elə çox sevir ki, bu gəlib xudbinlik dərəcəsinə çatır, bundan həm sən əzab çəkirsən, həm də o, sən daha artıq əzab çəkəcəksən. Bu sözləri o doğru deyir, məni istədiyindən downloaded from KitabYurdu.org
544
deyir, bu heç də o demək deyil ki, Nataşa haqqında o pis fikirdədir, əksinə, atam onun sevgisini, hədd-hüdudu olmayan, heç təsəvvürə sığışmayan, çox qüvvətli bir sevgi hesab edir, elə bir sevgi ki... Katya onun sözünü kəsdi, fikrini tamamlamağa imkan vermədi. Alyoşanı odlu-odlu danlamağa başladı, ona sübut edərək dedi ki, atan öz saxta yaxşılığı ilə səni aldatmaq üçün Nataşanı tərifləməyə başlamışdır, bunda da məqsədi odur ki, sizin aranızda olan əlaqənizi kəssin, altdan-altdan, gizlin- gizlin səni onun əleyhinə qaldırsın. Katya qızğın halda, çox ağıllı surətdə isbat edərək göstərdi ki, Nataşa səni sevir, heç bir sevgi onun başına gətirdiyi işləri bağışlamaz, buna görə də əsl xudbin elə sənsən! Katya yavaş-yavaş Alyoşanı elə bir vəziyyətə gətirdi ki, o son dərəcə qəmginləşdi, danışdığına da lap peşman oldu. Alyoşa bizim yanımızda oturub tamamilə məğlub olmuş halda, dinib-danışmadan yerə baxırdı, üzündəki ifadədən iztirab çəkdiyi görünürdü. Lakin Katya susmaq bilmirdi. Mən böyük bir maraqla ona baxırdım. Mən bu qəribə qızı tez bir vaxtda tanımaq istəyirdim. O, tamamilə uşaq idi, lakin xeyirxahlığa, ədalətə downloaded from KitabYurdu.org
545
fitri, ehtiraslı məhəbbət bəsləyən, möhkəm qayda-qanunlu, öz əqidəsində möhkəm olan qəribə bir uşaq idi. Əgər ona, doğrudan da, hələ uşaq demək olardısa, onu düşünən uşaqlar sırasına daxil etmək lazım gələrdi, belə uşaqlar bizim ailələrdə çoxdur. Aydın görünürdü ki, o çox düşünür, çox mühakimə yürüdür. Bu düşünən beyinə baxmaq, orada tamamilə uşaq fikirləri və təsəvvürləri ilə bərabər, həyatdan hiss edilərək, yaşayaraq alınmış ciddi təəssüratların, müşahidələrin (çünki Katya indi yaşadığı həyatı hiss edirdi), eyni zamanda, hələ ona tanış olmayan, hələ hiss edilərək yaşanılmayan, lakin onu mücərrəd şəkildə, kitab əsasında valeh edən fikirlərin necə bir araya gəldiyini görmək maraqlı idi. Belə mücərrəd, kitabdan götürülmə fikirlər, görünür, onun beynində lap çox idi, yəqin ki, bunları o özü hiss edərək, yaşayaraq dərk etdiyi fikir kimi qəbul edirdi. Mənə elə gəlir ki, həm bu axşam, həm də sonralar mən ona çox yaxşı bələd ola bildim. O, coşqun, hər şeyi tez dərk edən bir qəlbə malik idi. O elə bil ki, bəzən, hər şeydən əvvəl, həqiqəti üstün tutaraq, özünə hakim olmaq bacarığına etinasızlıq göstərirdi, həyatda səbatlı olmağı şərti, mənasız downloaded from KitabYurdu.org
546
bir ənənə hesab edirdi, sanki belə bir əqidə sahibi olması ilə fəxr edirdi. Belə hallar bir çox coşqun qəlbli, hətta heç gənclik yaşlarında olmayan insanlarda özünü göstərir. Lakin bu özü ona xüsusi bir gözəllik verirdi. Düşünməyi, həqiqəti əldə etməyi çox sevirdi, amma pedantlıqdan o qədər uzaq idi, o qədər uşaqcasına hərəkətlər edirdi ki, siz ilk görüşdə onda olan bütün orijinallığı sevməyə başlayar, bunlarla razılaşardınız. Lyovinka və Borinka yadıma düşdü, mənə elə gəldi ki, bu şeylər gərək elə belə də olsun. Çox qəribədir: mən ilk baxışda Katyanın üzündə elə bir xüsusi gözəllik görmədiyim halda, elə o axşam onun üzü mənim nəzərimdə get-gedə daha gözəl, daha cazibədar olurdu. Onda sadəlövhcəsinə iki cəhət vardı: o, bir tərəfdən uşaq idi, bir tərəfdən də düşünən, mühakimə yürüdən bir qadın. Onda bir tərəfdən uşaqlıq, son dərəcə səmimi olaraq, həqiqət və ədalət arzusu, bir tərəfdən də öz əqidəsinə sarsılmaz bir inam var. Bunlar hamısı onun üzündə gözəl səmimiyyət işığı ilə parıldayırdı, ona yüksək, mənəvi bir gözəllik verirdi, siz başa düşməyə başlayırdınız ki, bu gözəlliyin bütün mənasını çox da elə tezliklə dərk etmək olmaz, hər bir adi, laqeyd bir downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|