F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
562
Biz çox danışdıq. O az qala, bütün həyatını açıb mənə söylədi, mənim dediklərimi də böyük həvəslə dinləyirdi. Elə hey tələb edirdi ki, mən Nataşa və Alyoşa haqqında daha çox şey danışım. Saat on iki olmuşdu, knyaz mənə yaxınlaşdı, işarə ilə bildirdi ki, getmək vaxtıdır. Mən xudahafizləşdim. Katya bərk-bərk əlimi sıxıb, mənalı- mənalı mənə baxdı. Qrafinya yenə də gəlməyimi xahiş etdi, mən knyazla bərabər evdən çıxdım. Bəlkə də məsələyə heç dəxli olmayan qəribə bir şeyi qeyd etməkdən özümü saxlaya bilmirəm. Katya ilə olan üçsaatlıq söhbətdən mən, eyni zamanda, qəribə bir nəticəyə gəldim, bir şeyə tamamilə əmin oldum: Katya o qədər uşaq idi ki, hətta kişi ilə arvad arasında olan əlaqə sirlərini qətiyyən bilmirdi. Bu
onun bəzi
mülahizələrinə, ümumiyyətlə, bir sıra çox mühüm şeylər haqqında danışdığı ifadəsinə, ifadə ciddiliyinə fövqəladə bir məzəli rəng verirdi... X FƏSİL
Biz faytona minərkən knyaz dedi: downloaded from KitabYurdu.org 563
– Bilirsiniz nə var, gedib indi axşam yeməyi yesək, necə olar? Hə? Siz buna necə baxırsınız? Mən tərəddüd içində ona belə cavab verdim: – Knyaz, vallah, heç özüm də bilmirəm, mən heç axşam yeməyi yemirəm... Knyaz diqqətlə, bic-bic düz gözümün içinə baxaraq əlavə etdi: – Əlbəttə, yeyə-yeyə söhbət də edərik. Məsələ aydındır! Düşünərək öz-özümə dedim: “O, ürəyindəkini açıb söyləmək istəyir, mənə də elə bu lazımdır”. Razılaşdım. – Lap yaxşı! Bolşaya Morskaya küçəsinə, B-ə. Mən bir az karıxmış halda soruşdum: – Restorana? – Bəli. Necə? Mən axşam yeməyini çox nadir hallarda evdə yeyirəm. Yoxsa, sizi dəvət etməyə mənə icazə verməzsiniz? – Mən axı sizə dedim ki, heç vaxt axşam yeməyi yemirəm. downloaded from KitabYurdu.org 564
– Bir dəfə yeyəndə nə olar ki? Bir də ki, axı sizi mən dəvət edirəm... Yəni sizin pulunuzu mən verəcəyəm... Mən əminəm ki, bunu o qəsdən əlavə etdi. Məni aparmağına ona icazə verdim, lakin öz-özlüyümdə bu qərara gəldim ki, restoranda öz pulumu özüm verim. Gəlib çatdıq. Knyaz xüsusi bir otaq tutdu, zövqü olan, işdən başı çıxan bir adam kimi, üç növ xörək sifariş etdi. Xörəklər də bahalı xörəklər idi, sifariş etdiyi bir şüşə yaxşı süfrə şərabı da. Bu şeylərə mənim gücüm çatmazdı. Mən menyuya baxdım, tapşırdım ki, mənə meşə çilinin yarısını, bir qədəh də lafit gətirsinlər. Knyaz özündən çıxdı: – Siz mənimlə yemək istəmirsiniz? Bu hətta gülməlidir. Pardon, mon ami 1 , bu axı... adamı acıqlandıra bilən bir vasvasılıqdır. Bu ən xırda bir xudbinlikdir. Bu məsələyə, deyəsən, ictimai təbəqələr ənənəsi də qarışmışdır, lap mərc gələrəm ki, bu elə belədir ki, var. Mən lap yəqin deyirəm. Siz mənim qəlbimə toxunursunuz. Lakin mən dediyimin üstündə durdum.
1 Üzr istəyirəm, dostum(frans.) downloaded from KitabYurdu.org 565
Sonra o əlavə etdi: – Hər halda, özünüz bilərsiniz. Mən sizi məcbur etmirəm... İvan Petroviç, deyin görüm, sizinlə lap dostcasına danışmaq olarmı? – Mən bunu sizdən xahiş edirəm. – Yaxşı, məncə, belə bir vasvasılıq sizin özünüzə ziyan gətirə bilər. Sizinkilər də, eynilə elə bununla özlərinə ziyan yetirirlər. Siz ədəbiyyatçısınız, siz gərək kübar həyatına bələd olasınız, amma siz hər şeydən qaçırsınız. Mən indi meşəçilikdən danışmıram, siz bizim dairə ilə heç bir əlaqədə olmaq istəmirsiniz, bu tamamilə sizə ziyandır. Bir də ki, siz çox şey itirməkdən başqa, bir sözlə, karyeranızı itirməkdən başqa, hər halda o şeyi ki təsvir edirsiniz, siz gərək bunu özünüz biləsiniz, çünki sizin povestlərdə qraf da var, knyaz da, buduarlar da... Mən bunu axı sizə niyə deyirəm? İndi sizin kitablarda təsvir edilən yalnız yoxsulluqdur, itirilmiş şinellərdir, müfəttişlərdir, məğrur zabitlərdir, məmurlardır, keçmiş illərdir, təfriqəçilər həyatıdır, bilirəm, bilirəm. – Knyaz, siz yanılırsınız! Əgər mən sizin dediyiniz o “ali dairəyə” getmirəmsə, bunun başqa səbəbi var. Mən ona downloaded from KitabYurdu.org
566
görə getmirəm ki, əvvəla, orada adam darıxır, ikincisi də, orada axı mənim bir işim yoxdur! Bununla belə, mən hər halda gedirəm... – Bilirəm, ildə bir dəfə knyaz R.-in yanına gedirsiniz. Mən sizə elə orada rast gəlmişəm. İlin qalan vaxtlarını isə demokratik qürur içərisində donub qalırsınız, öz çardağınızda sozalırsınız. Amma sizin yazıçıların hamısı belə hərəkət etmir, elə sərgüzəşt axtaranlar da var ki, onları görəndə ürəyim bulanır... – Knyaz, mən sizdən xahiş edirəm ki, söhbəti dəyişəsiniz, bir daha bizim çardağa qayıtmayasınız. – Ah, ilahi, budur, siz incidiniz. Axı siz özünüz mənə dostcasına danışmağa icazə verdiniz. Lakin üzr istəyirəm, mən hələ sizinlə dost olmaq dərəcəsinə gəlib çatmamışam. Yaxşı çaxırdır. Bir için. O öz şüşəsindən mənə yarım stəkan şərab tökdü. – Mənim əzizim İvan Petroviç, bilirsinizmi, mən axı çox yaxşı başa düşürəm ki, adamın zorla özünü başqasına dost eləmək istəməsi nalayiq bir hərəkətdir. Axı biz hamımız sizinlə kobudca, həyasızca rəftar etmirik, siz bizi downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|