F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
567
belə təsəvvür edirsiniz. Mən özüm də çox yaxşı başa düşürəm ki, siz burada mənimlə, mənə hüsn-rəğbət bəslədiyiniz üçün oturmamısınız, ona görə oturmusunuz ki, mən sizinlə danışmağı vəd etmişəm. Doğru demirəmmi? Knyaz güldü. Sonra acıqlı-acıqlı əlavə etdi: – Amma siz müəyyən bir adamın mənafeyini müdafiə etdiyinizdən, mənim dediklərimi eşitmək istəyirsiniz. Elə deyilmi? Mən səbirsizliklə onun sözünü kəsdim: – Siz yanılmırsınız! (O elə adamdır ki, əgər birisini, lap zərrə qədər də olsa, öz ixtiyarında görsə, dərhal bunu o adama hiss etdirər, mən bunu görürdüm. İndi mən də onun ixtiyarında idim, onun nə demək istədiyini dinləməyincə gedə bilməzdim, o da bunu çox yaxşı bilirdi. Onun ifadə tərzi birdən dəyişdi, o get-gedə həyasızcasına bir təklifsizliklə və istehza ilə danışmağa başladı.) – Knyaz, siz yanılmırsınız, mən ancaq bunun üçün gəlmişəm, yoxsa gecənin bu vaxtında burada oturmazdım... downloaded from KitabYurdu.org 568
Mən ona yoxsa, mən sizinlə qətiyyən oturmazdım, demək istəyirdim, ancaq demədim, sözü dəyişdim, bunu da qorxduğum üçün deyil, lənətə gəlmiş zəifliyim, nəzakətli olmağım üzündən dedim. Axı necə ola bilər ki, adama lap üzünə qarşı kobudluq edəsən, əslində o buna layiq idi, mən də ona qarşı belə bir kobudluq etmək istəyirdim. Mənə elə gəlir ki, knyaz bunu mənim gözlərimdən başa düşdü, buna görə də cümləni deyib qurtarıncaya qədər istehza ilə mənə baxdı, sanki mənim zəifliyimdən həzz alır, öz baxışları ilə məni ələ salaraq deyirdi: “Hə, dost, cürətin çatmadı ha, yalan dedin!” Bu yəqin ki, belə idi, çünki mən sözümü qurtarandan sonra o, qəhqəhə ilə güldü, himayəedici bir mehribanlıqla əlini dizimə vurdu. Mən onun gözlərindən bu sözləri oxudum: “Dost, sən yaman gülməlisən!” Mən də düşünərək öz-özümə dedim: “Hələ bir dayan!” Knyaz bərkdən: – Bu gün mənim kefim yaman kökdür, – dedi. – Heç özüm də bilmirəm nə üçün! Hə, hə, dost, hə! Mən həmin adam haqqında danışmaq istəyirdim. Axı hər nə varsa açıb downloaded from KitabYurdu.org
569
söyləmək, bir nəticəyə gəlib çıxmaq lazımdır, əminəm ki, bu dəfə siz məni tamam başa düşərsiniz. Bayaq mən sizə o pul haqqında, bir də ki, o fərsiz, o altmış yaşlı uşaq barəsində danışdım... Hə! İndi bunu heç yada salmaq lazım deyil. Mən axı bunu elə-belə demişdim! Ha-ha-ha, siz axı ədəbiyyatçısınız, bunu başa düşməli idiniz... Mən heyrətlə ona baxdım. Deyəsən, hələ sərxoş deyildi. – O ki qaldı, o qız haqqında, doğrudan da, mənim ona hörmətim var, hətta onu sevirəm, sizi inandırıram! O bir az şıltaq qızdır, axı “qızılgül tikansız olmaz” – əlli il bundan qabaq belə deyiblər, yaxşı da deyiblər. Tikan adama batır, ancaq elə maraqlı da burasıdır. Mənim Alekseyim axmaq da olsa, mən ona, yaxşı zövqü olduğu üçün, bəzi hərəkətlərini bağışlamışam. Sözün qısası, o qızlar mənim xoşuma gəlir, hətta mənim (o mənalı-mənalı dodaqlarını bir-birinə sıxdı) bu barədə xüsusi fikrim var. Bunu sonra deyərəm... Mən həyəcanla dedim: downloaded from KitabYurdu.org
570
– Knyaz! Qulaq asın, knyaz! Mən sizin belə tez dəyişməyinizin səbəbini başa düşmürəm, ancaq... Söhbəti dəyişin, xahiş edirəm! – Siz yenə də özünüzdən çıxırsınız! Yaxşı... dəyişərəm, dəyişərəm! Ancaq sizdən bir şey soruşmaq istəyirəm, mənim saf qəlbli dostum, siz o qızın xətrini çox istəyirsiniz? Mən kobudluq ifadə olunan bir səbirsizliklə dedim: – Əlbəttə! Knyaz iyrənc bir şəkildə dişlərini ağartdı, gözlərini qıyaraq sözünə davam etdi: – Deməli... deməli, sevirsiniz də? Mən çığırıb dedim: – Siz özünüzü unudursunuz! – Yaxşı, yaxşı, bu barədə daha danışmayacağam! Sakit olun! Bu gün mənim əhvali-ruhiyyəm çox gözəldir! Çoxdan mənim kefim belə kök olmayıb. Gəlsənə, bir şampan şərabı içək? Şairim, siz buna necə baxırsınız? – Mən içməyəcəyəm, istəmirəm! – Elə şey yoxdur! Siz mütləq bu gün mənimlə içməlisiniz. Mən özümü çox gözəl hiss edirəm, mən downloaded from KitabYurdu.org
571
sentimentallıq dərəcəsinə varan xoş bir təbiətə malikəm, ona görə də təkbaşına xoşbəxt ola bilmərəm. Kim bilir, biz bəlkə də o dərəcəyə gəlib çatacağıq ki, bir-birimizə “sən” deyib, “sən” sağlığına içəcəyik, ha-ha-ha! Mənim gənc dostum, siz hələ məni yaxşı tanımırsınız! Əminəm ki, mən sizin xoşunuza gələcəyəm. Mən istəyirəm ki, siz bu gün mənimlə həm dərdə, həm sevincə, həm fərəhə, həm də gözyaşına şərik olasınız, ancaq əminəm ki, mən ağlamayacağam. İvan Petroviç, bəs necə? Bir özünüz təsəvvür edin: mənim istədiyim olmasa, onda bütün ilhamım ötüb keçəcək, heçə çıxacaq, uçub gedəcək, siz də heç bir şey eşitməyəcəksiniz. Siz isə bura ancaq ona görə gəlmisiniz ki, məndən bir şey eşidəsiniz. – O yenə də mənə həyasızcasına göz vuraraq əlavə etdi. – Elə deyilmi? İndi bunun ikisindən birini seçin. Bu mühüm bir təhdid idi. Mən onun dediyinə razı oldum. Fikirləşdim ki, “Görəsən, bu məni içirib sərxoş etmək istəyir?” Yeri gəlmişkən, knyaz haqqında danışılan bir sözü qeyd etmək istəyirəm, bunu mən çoxdan eşitmişdim. Deyirdilər ki, o, kübar cəmiyyətində özünü çox abırlı, nəzakətli göstərsə də, bəzən gecələr sərxoşluq etməyi, downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|