F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
572
içib lülqənbər olmağı, gizlində çox iyrənc bir şəkildə əxlaqsızlıq etməyi xoşlayır... Mən onun barəsində dəhşətli şeylər eşitmişdim... Deyirlər ki, Alyoşa atasının hərdən içdiyini bilir, lakin bunu hamıdan, xüsusilə, Nataşadan gizlətməyə çalışırdı. Bir dəfə az qalmışdı ki, bunu mənə açıb desin, ancaq tez söhbəti dəyişdi, mənim suallarıma cavab vermədi. Hər halda, bu məsələni mən ondan eşitməmişdim, etiraf edirəm ki, əvvəllər buna inanmırdım. İndi isə gözləyirdim, görüm işin axırı necə olacaq. Şərab gətirdilər, knyaz iki qədəhə şərab tökdü: birini özünə, birini mənə. O, məmnuniyyətlə, ləzzət ala-ala şərabı içərək sözünə davam etdi: – O məni danlasa da, sevimli qızdır, çox sevimli qızdır! Ancaq bu sevimli qızlar elə bu zaman, belə vaxtlarda sevimlidir... Yəqin onda, yadınızdadırmı, həmin gecə, o elə zənn edirdi ki, məni utandırmış, tapdalayıb yerlə yeksan etmişdir. Ha-ha-ha! Qızarmaq ona nə yaxşı yaraşır! Sizin qadınlardan yaxşı başınız çıxırmı? Bəzən qəfil qızarmaq downloaded from KitabYurdu.org 573
solğun üzə çox gözəl yaraşır, siz bunu hiss etmisinizmi? Ba, deyəsən, sizin yenə də acığınız tutur? Mən daha özümü saxlaya bilmədim: – Əlbəttə, acığım tutur! İndi sizin Natalya Nikolayevna haqqında danışmağınızı istəmirəm... Yəni sizin bu cür danışmağınızı istəmirəm. Mən... mən buna yol vermərəm! – Paho! Yaxşı, buyurun, sizə güzəştə gedib söhbəti dəyişərəm. Axı mən güzəştə gedən adamam, xəmir kimi yumşağam. Onda sizdən danışaq, İvan Petroviç, mən sizin xətrinizi istəyirəm, siz kaş ki, bilsəniz, mən sizin işlərinizdə necə dostcasına, necə səmimi olaraq iştirak edirəm... Mən onun sözünü kəsdim: – Knyaz, əsl məsələdən danışsaq, yaxşı olmazmı? – Yəni siz bizim məsələdən demək istəyirsiniz? Mon ami, ağzınızı açan kimi mən sizi başa düşürəm, əgər biz indi sizdən danışsaq, əgər, əlbəttə, siz mənim sözümü kəsməsəniz, biz əsl məsələyə lap yaxınlaşmış olarıq, amma siz bunu təsəvvür etmirsiniz. Bəli, sözümə davam edirəm: mənim çox qiymətli olan İvan Petroviçim, mən sizə onu demək istəyirəm ki, o cür ki siz yaşayırsınız, elə yaşamaq – downloaded from KitabYurdu.org
574
özünü məhv etmək deməkdir. Siz bu incə məsələyə toxunmağa mənə icazə verin, bunu mən dostluq cəhətdən edirəm. Siz kasıbsınız, siz nəşriyyat sahibindən qabaqcadan pul alırsınız, bunun bir hissəsi ilə borclarınızı verirsiniz, qalan pula da altı ay bircə çay ilə dolanırsınız, öz çardağınızda soyuqdan titrəyə-titrəyə oturub gözləyirsiniz ki, nə vaxt romanınız yazılıb qurtaracaq, siz də onu aparıb jurnal sahibinə verəcəksiniz, belə deyilmi? – Belə də olsa, axı bu şeylər... – Oğurluq etməkdən, yaltaqlıq etməkdən, rüşvət almaqdan, fitnə-fəsad törətməkdən, bir çox bu kimi şeylərdən çox-çox yaxşıdır. Bilirəm, bilirəm, siz nə demək istəyirsiniz, bunlar çoxdan çap olunmuşdur. – Buna görə də mənim işlərim barəsində sizin danışmağınız nahaqdır. Knyaz, yoxsa, mən sizə nəzakət qaydalarını öyrətməliyəm? – Ancaq siz yox! Amma nə etməli ki, biz mütləq bu incə məsələyə toxunmalı oluruq. Axı bunun yanından ötüb- keçmək olmaz. Yaxşı, çardağı qoyaq qalsın bir kənarda. Mən özüm də, müəyyən hallarda olmasa, bunun həvəskarı downloaded from KitabYurdu.org
575
deyiləm (bunu deyib iyrənc bir halda qəhqəhə ilə güldü). Məni təəccübləndirən başqa şeydir: ikinci şəxs rolunu oynamaqda sizin marağınız nədir? Əlbəttə, sizin yazıçılardan biri, haradasa belə demişdir, yadımdadır, əgər insan həyatda ikinci şəxs rolunu oynamaqla kifayətlənə bilsə, bu onun ən böyük qəhrəmanlığıdır. Deyəsən, buna oxşar bir sözdür! Bu barədə mən haradasa yenə söz-söhbət eşitmişəm. Axı Alyoşa sizin evlənmək istədiyiniz qızı əlinizdən almışdır, mən bunu bilirəm, amma siz, bir Şiller kimi, onlardan ötrü özünüzü öldürürsünüz, onlara qulluq göstərirsiniz, hətta az qala, onlara nökərçilik edirsiniz... Mənim əzizim, siz məni bağışlayın, bu axı alicənab hisslərlə oynanılan iyrənc bir oyundur... Doğrudan da, bu sizi necə də usandırmır! Bu hətta ayıbdır! Mən sizin yerinizə olsaydım, xəcalətdən ölərdim, xüsusilə ayıbdır, ayıbdır! Mən özümdən çıxaraq bərkdən dedim: – Knyaz! Siz, deyəsən, məni qəsdən bura gətirmisiniz ki, təhqir edəsiniz! – Yox, dostum, yox, mən bu anda ancaq, ancaq işgüzar bir adamam, sizin xoşbəxt olmağınızı istəyirəm. Bir sözlə, downloaded from KitabYurdu.org
576
mən bütün işləri yoluna qoymaq istəyirəm. Amma hələlik bütün işləri qoyaq bir kənara, siz isə axıra qədər mənə qulaq asın, çalışın, lap ikicə dəqiqəliyə də olsa, acıqlanmayın. Yaxşı, siz necə bilirsiniz, əgər evlənsəniz, necə olar? Görürsünüzmü, mən bu saat lap kənar şeylərdən danışıram, siz nə üçün mənə elə təəccüblə baxırsınız? Mən doğrudan da, ona təəccüblə baxırdım: – Gözləyirəm ki, siz bütün sözünüzü deyib qurtarasınız. – Burda deyilib qurtarılası elə bir şey də yoxdur. Mən bir şeyi bilmək istəyirəm, sizə ani deyil, əsaslı, həqiqi xoşbəxtlik arzu edən dostlarınızdan birisi cavanca, qəşəng, lakin bəzi şeylər dadmış olan bir qız təklif etmiş olsa... Mən rəmz ilə danışıram, amma siz məni başa düşürsünüz, yəni tutaq ki, Natalya Nikolayevna kimi bir qız, özü də məlum şeydir ki, layiqli bir mükafatla... təklif etmiş olsa (Nəzərə alın ki, mən öz işimizdən deyil, kənar bir şeydən danışıram!), yaxşı, siz buna nə deyərdiniz? – Mən sizə deyim ki, siz... dəli olmusunuz! – Ha-ha-ha! Paho! Siz az qalır ki, məni döyəsiniz! downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|