803
– O alçaq knyaz hələ iki həftə bundan əvvəl məni
yaman acıqlandırıb, elə acıqlandırıb ki, indi də heç acığım
soyumayıb.
– Nə, nə olub? Yoxsa, sən hələ də knyazla əlaqə
saxlayırsan?
– Sənə də söz demək olmur, o saat özündən çıxırsan:
“Nə, nə olub?” elə bil ki, böyük bir şey olub. Vanya, qardaş,
sən qəribə adamsan, mənim o Aleksandra Semyonovnam da,
ümumiyyətlə, bütün bu zəhlətökən arvadlar... Bu
arvadlardan lap zəhləm gedir!.. Qarğa qarıldayan kimi, o
saat “nə, nə olub?”
– Sən acıqlanma.
– Mən heç də acıqlanmıram. Hər şeyə adi gözlə
baxmaq lazımdır, böyütmək lazım deyil...
O bir az susdu, sanki hələ də mənə acığı tuturdu. Mən
onun sözünü kəsmədim.
O yenə də sözə başladı:
– Bilirsən, qardaş, mən yenə də bir işin izinə
düşmüşəm... Yəni əslində düşüb-eləməmişəm, heç bir iz də
yoxdur, mənə elə gəlirdi... Yəni bəzi mülahizələrdən mən
downloaded from KitabYurdu.org
804
belə bir nəticə çıxarmışam ki, Nelli... bəlkə də... Hə, xülasə,
knyazın qanuni qızıdır.
– Sən nə deyirsən?
– Yenə də o saat bağırdı: “Sən nə deyirsən!” – qəzəblə
əlini yelləyərək, bərkdən dedi. – Yəni bu adamlarla heç bir
şey danışmaq olmur! Mən sənə qəti bir şey dedimmi, ay
yelbeyin adam? Mən sənə dedimmi ki, o, knyazın isbat
olunmuş qanuni qızıdır? Dedim, ya yox?
Mən böyük bir həyəcan içində onun sözünü kəsdim:
– Qulaq as, əzizim, sən Allah, çığırma, məsələni
düzgün, aydın surətdə izah elə. Vallah, səni başa düşərəm.
Bir anla ki, bu son dərəcə mühüm məsələdir, bunun necə bir
nəticəsi...
– Bəli, nəticəsi ola bilər, amma nədən? Sübut hanı?
Məsələni belə həll etmirlər, mən indi bunu sənə gizli
deyirəm. Niyə mən bunu sənə deyirəm – sonra izah edərəm.
Deməli, belə lazımdır. Sus, qulaq as, bil ki, bu dediklərim
hamısı gizlindir...
Bilirsən, məsələ necə olub? Hələ qışda, hələ Smit
ölməmişdən qabaq, knyaz Varşavadan qayıdan kimi, bu
downloaded from KitabYurdu.org
805
məsələni başlamışdır. Yəni bu işi o çox qabaq, hələ keçən il
başlamışdır. Ancaq onda o bir şey axtarırdı, indi başqa şey
axtarır. Əsas məsələ burasındadır ki, o, kələfin ucunu
itirmişdir. On üç ildir ki, o, Parisdə Smitin qızından
ayrılmış, onu atmışdır, amma bu on üç ildə o həmişə onu
izləmişdir, bilirmiş ki, bu gün burada haqqında danışılan
Henrix ilə yaşayır, bilirmiş ki, Nelli adlı qızı var, bilirmiş ki,
o xəstədir, xülasə, hamısını bilirmiş, amma birdən kələfin
ucunu itirir. Bu da, deyəsən, Henrix öləndən az sonra olur, o
zaman ki, Smitin qızı Peterburqa gəlməyə hazırlaşırmış.
Əlbəttə, o hansı bir ad altında Rusiyaya qayıtsa da, knyaz
onu Peterburqda tez bir zamanda tapa bilərdi, ancaq məsələ
burasındadır ki, knyazın xaricdəki agentləri onu yalan
xəbərlərlə aldatmışlar, onu inandırmışlar ki, Smitin qızı
cənubi Almaniyada ucqar bir qəsəbədə yaşayır, onlar özləri
də ehtiyatsızlıq edərək aldanıblarmış, Smitin qızını bir
başqası ilə dəyişik salıblarmış. Bu vəziyyət bir il, ya da daha
çox davam etmişdir. Bunun üstündən bir il keçəndən sonra
knyaz şübhələnməyə başlamışdır. Bəzi məsələlərdən o daha
əvvəllər hiss etmişdir ki, Smitin qızı onlar deyən deyil.
downloaded from KitabYurdu.org
806
Onun qarşısında belə bir məsələ durur: bəs Smitin qızı necə
olmuşdur? Onun ağlına gəlmişdir ki (elə-belə, heç bir
sübutsuz-filansız), bəlkə o Peterburqdadır? Xaricdən
məlumat gələnə kimi, o özü burada işə başlayır, amma,
görünür, çox da rəsmi yollara əl atmaq istəməmişdir. Bu
zaman o mənimlə tanış oldu. Mənimlə tanış olmağı ona
məsləhət görmüşdülər, demişdilər ki, o belə-belə işlərlə
məşğul olur, həvəskardır və sairə və sairə...
Bəli, məsələni o mənə izah elədi, ancaq şeytan oğlu,
çox üstüörtülü, iki mənalı danışdı. Səhvləri çox idi, bir neçə
dəfə təkrar etdi, faktları eyni zamanda bir neçə şəkildə
söylədi. Əlbəttə, məlumdur ki, hər necə biclik işlətsən də,
məsələnin hamısını gizlədə bilməzsən. Mən, əlbəttə,
yaltaqlıqla, sadə bir qəlb ilə işə başladım, bir sözlə, qul kimi
sədaqət göstərdim, amma mənim həmişəlik qəbul etdiyim
qayda-qanun üzrə, həm də təbiət qanunu üzrə (çünki bu
təbiət qanunudur), düşündüm ki, əvvəla, mənə lazım olan
şeymi deyilib? İkincisi də, mənə söylənilən bu lazımlılıq
altında başqa bir şey gizlənmir ki? Çünki bu sonuncu
məsələdə yəqin ki, sən də, əziz oğul, öz şairanə əqlinlə
downloaded from KitabYurdu.org
807
anlaya bilərsən ki, o məni aldatmışdır. Çünki bir lazımlı işin
qiyməti tutaq ki, bir manatdır, amma başqa bir lazımlı işin
qiyməti dörd dəfə bundan bahadır, mən onda gərək axmaq
olum ki, dördmanatlıq işi ona bir manata eləyim. Mən işə
girişdim, götür-qoy elədim, yavaş-yavaş məsələnin izinə
düşə bildim, bəzi şeyləri müxtəlif yollarla onun özündən
öyrəndim, bəzisini kənar adamlardan, bəzisini də öz ağlımla
tapdım. Yəqin sən soruşacaqsan ki, niyə mən belə elədim?
Cavab verim: elə bircə ona görə ki, knyaz həddindən artıq
əl-ayağa düşdü, nədənsə yamanca qorxdu. Əslinə qalanda
axı niyə də qorxsun? Qızı tovlayıb aparıb, qızın boynuna
uşaq düşüb, o da qızı atıb gedib. Burada axı təəccüblü nə
var? Bu, xoş, nəşəli bir nadinclikdir, başqa bir şey deyil.
Knyaz kimi bir adam bundan qorxmaz! Amma o qorxurdu...
Mən də bundan şübhələnməyə başladım. Mən, qardaş, bir
neçə çox maraqlı izlər tapmışam, özü də Henrix vasitəsilə.
O, əlbəttə, ölüb gedib. Ancaq onun əmisi qızları vardır,
onlardan biri (indi Peterburqda bir bulkaçıda ərdədir)
əvvəllər Henrixə bərk vurulubmuş, onun şıq geyimli, kök bir
bulkaçı əri, bu ərdən də təsadüfən səkkizcə uşağı olduğu
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |