F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
86
– Yox, tək o tələb etmədi, mən özüm daha çox istədim. Doğrudur, o dedi, amma mən özüm də… Bilirsən, əzizim, nə var, qoy mən hamısını açıb sənə deyim: onu yüksək kübar cəmiyyətindən olan dövlətli bir qız ilə evləndirirlər; bu qızın çox yüksək rütbəli adamlarla qohumluğu çatır. Alyoşanın atası istəyir ki, o mütləq bu qızı alsın; sən özün bilirsən ki, onun atası çox yaman, fitnəkar bir adamdır; o, əlində olan bütün imkanları işə salıb: belə fürsət çətin ələ düşər; yüksək rütbəli adamlarla qohumluq, əlaqə, pul… deyirlər ki, qız da təhsil almış, çox qəşəng, mərhəmətli bir qızdır; hər barədə yaxşıdır. Alyoşa da ona uyub. Bir tərəfdən də atası istəyir ki, onu tez başından eləsin, özü evlənsin, buna görə də hər necə olsa, mütləq bizi bir-birimizdən ayırmaq istəyir. O məndən, mənim Alyoşaya olan təsirimdən qorxur. Mən təəccüblə onun sözünü kəsdim: – Yoxsa, knyaz sizin bir-birinizi sevdiyinizi bilir? Axı, o belə bir şeyin olduğunu ancaq güman edirdi, güman etsə də buna inanmırdı. – Bilir, hamısını bilir. downloaded from KitabYurdu.org
87
– Bilir, kim deyib? – Alyoşa bu yaxında hamısını açıb deyib. Özü mənə dedi ki, hamısını açıb demişəm. – İlahi! Bu nə işdir siz tutursunuz! Özü açıb deyib? Özü də belə bir vaxtda? Nataşa mənim sözümü kəsdi: – Vanya, onu müqəssir tutma, ona gülmə! Başqaları kimi onun haqqında hökm yürütmək olmaz! Ədalətli ol! O axı bizim kimi deyil: o lap uşaqdır: bir də onu başqa cürə tərbiyə etmişlər. O heç başa düşürmü nə iş tutur? İlk təəssürat, yad bir adamın ilk təsiri onu bir az əvvəl and içərək bağlandığı bir işdən çox asanlıqla ayıra bilər. O, iradəsiz bir adamdır; bu gün sənə sədaqətli olacağını and içər, lakin elə o gün də özünü eyni sədaqətlə bir başqasına təqdim edər: həm də əvvəl özü gəlib bunu sənə söylər. O yəqin ki, pis iş də görə bilər, ancaq bu iş üstündə onu müqəssir tutmaq olmaz, buna ancaq təəssüf etmək olar. Hətta özünü bir başqasının yolunda lap fəda edər, özü də, bilirsən necə?! Ancaq yeni bir təsirə qədər; yeni bir təsir oldumu, yenə hamısını yaddan çıxarar. Əgər mən həmişə downloaded from KitabYurdu.org
88
onun yanında olmasam, o məni də yaddan çıxarar. O belə adamdır! – Ah, Nataşa, bəlkə də bunlar heç doğru deyil, ancaq dedi-qodudur. Belə bir uşağın, axı, nə evlənmək vaxtıdır? – Sənə deyirəm ki, onun atası başqa fikirdədir. – Sən axı, haradan bilirsən ki, o qız qəşəng qızdır, Alyoşa da ona meyil edir? – Özü dedi. – Necə?! Özü dedi? Özü sənə dedi ki, mən başqasını sevə bilərəm? Səndən də özünü bu yolda fəda etməyi tələb etdi? – Yox, Vanya, yox! Sən onu tanımırsan, sən onu az görmüsən, ona gərək yaxından bələd olasan, sonra da onun haqqında hökm verəsən. Dünyada onun qəlbindən təmiz, düz bir qəlb yoxdur! Yaxşı, bəs necə olsun: yalan desin. Yalan desə yaxşı olar? Onun başqasına meyil etməsi də belədir: bircə həftə mən onu görməsəm – o məni unudar, başqasını sevər, lakin məni görən kimi yenə də ayaqlarıma düşər. Yox! Yaxşı ki, bunu məndən gizlətmir, mən bunu bilirəm, yoxsa şübhə məni öldürərdi, Vanya! Mən qəti downloaded from KitabYurdu.org
89
qərara gəlmişəm: əgər mən həmişə, hər gün, hər dəqiqə onun yanında olmasam, o daha məni sevməyəcək, məni unudacaq, məni atıb gedəcək. O belədir: hər yetən onu öz ardınca çəkib apara bilər. Onda mən nə edə bilərəm? Mən ölərəm… ölmək nədi axı! Mən indi də ölməyimə sevinirəm! Mən onsuz axı, necə yaşaya bilərəm? Bax, ölümün özündən də, bütün əzablardan da betər budur! Ah, Vanya, Vanya! Mən ki ondan ötrü atamı, anamı atmışam, görünür, bunun da bir səbəbi vardır. Mənə nahaq yerə öyüd-nəsihət verirsən: mən qəti qərara gəlmişəm! O hər saat, hər dəqiqə mənim yanımda olmalıdır! Mən qayıda bilmərəm. Mən bilirəm ki, məhv olmuşam, başqalarını da məhv etmişəm… – birdən o: – Ah, Vanya! – deyərək çığırdı və bütün bədəni titrədi. – Bəlkə o, doğrudan da, daha məni sevmir?! Bəlkə sən indicə doğru dedin ki, o ancaq səni aldadır, o sənə elə səmimi, elə sədaqətli görünür, o əslində pis və lovğa adamdır (lakin mən belə bir şey deməmişdim). Budur, indi mən onu sənin qarşında müdafiə edirəm, amma o bəlkə elə bu anda başqası ilə əylənir, mənə gülür… amma mən, mən alçaq, hamını atıb küçələri gəzirəm, onu axtarıram… Ah, Vanya! downloaded from KitabYurdu.org
90
Bu inilti onun könlündən elə bir kədərlə qopdu ki, mənim bütün qəlbim dərdli-dərdli sızıldadı. Mən başa düşdüm ki, o öz-özünə hakim olmaq qabiliyyətini tamamilə itirmişdir. Yalnız hər şeyə göz yuman, ifrat dərəcəyə varan çılğın bir qısqanclıq onu belə bir sərsəm qərara gətirib çıxara bilərdi. Lakin mənim də qəlbimdə qısqanclıq hissi alovlanıb özünü büruzə verdi. Mən özümü saxlaya bilmədim: bu iyrənc hiss məni öz təsiri altına aldı. Dedim ki: – Nataşa, mən ancaq bir şeyi başa düşmürəm: bu şeyləri ki indicə sən onun haqqında dedin, – bundan sonra sən onu necə sevə bilərsən? Sən ona heç hörmət etmirsən, hətta onun sevgisinə inanmırsan, amma həmişəlik onun yanına gedirsən, hamını ondan ötrü məhv edirsən! Axı bu nə olan şeydir! Bütün ömrün boyu o səni incidəcək, sən də onu incidəcəksən! Sən onu həddindən artıq sevirsən, Nataşa, həddindən artıq sevirsən! Mən belə bir sevgini başa düşə bilmirəm. Nataşanın rəngi, elə bil ki, duyduğu bir ağrıdan ağappaq ağardı: downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|