96
bu şeyləri izah edəcəkdi: necə oldu ki, belə bir uşaq
Nataşanı özünə məftun edə bildi, onun qəlbində belə çılğın
bir sevgini oyada bildi; elə bir sevgi ki, bu ona ən əsas
vəzifəsini unutdura bilmişdir, elə bir sevgi ki, bu ona ən
müqəddəs sandığı adamları qurban vermək dərəcəsinə, belə
bir ağılsızlığa gətirib çıxarmışdır?! Knyaz mənim əllərimdən
tutub bərk-bərk sıxdı: bu zaman onun aydın və mülayim
baxışları qəlbimə nüfuz etdi.
Mən hiss edirdim ki, o mənim düşmənim olduğu üçün,
– elə bircə bunun üçün mən onun barəsində qəti bir fikrə
gəlməkdə səhv edə bilərdim. Bəli, mən onu sevmirdim,
boynuma alıram ki, mən onu heç vaxt sevə də bilməzdim,
bəlkə də onu tanıyanlar içərisində yalnız mən onu sevməyə
bilərdim. Onun bir çox cəhəti, hətta zərif zahiri görünüşü də
mənim heç xoşuma gəlmirdi, bəlkə də ona görə xoşuma
gəlmirdi ki, o zahirən həddindən artıq zərifdi. Sonralar başa
düşdüm ki, bu barədə də düzgün fikirləşməmişəm,
üzgörənlik eləmişəm. Alyoşanın boyu uca, bədəni düz və
nazik idi. Həmişə solğun olan sifəti uzunsovdu; saçları
sarışındı; iri mavi gözlərində dalğınlıq və məsumluq ifadə
downloaded from KitabYurdu.org
97
olunurdu; bu gözlərdə bəzən, birdən, çox sadəlövhcəsinə və
uşaqcasına bir sevinc parıldayırdı. Tünd-qırmızı, kiçik,
dolğun və çox qəşəng dodaqlarında həmişə bir ciddiyyət
sezilirdi, buna görə də birdən onun dodaqlarında görünən
təbəssüm heç gözlənilməz bir şey olurdu, həm də adamı
özünə məftun edirdi; bu təbəssüm o qədər sadə, o qədər
sadəlövhcəsinə olurdu ki, ona baxan adam necə bir əhvali-
ruhiyyədə olsa da, elə o saat, onun ardınca, eynən onun kimi
gülümsəmək ehtiyacını duyurdu; o şıq geyinmirdi, amma
həmişə zərif geyinirdi; aydın görünürdü ki, hər işdə belə
zəriflik göstərməkdə o zərrə qədər də çətinlik çəkmir, – bu
zəriflik onda fitridir. Doğrudur, onda da bir qədər pis
hərəkətlər, kübar cəmiyyətində yaxşı hesab edilən pis
adətlər, yüngülməcazlıq, özünü bəyənmək, nəzakətlilik,
ədabazlıq vardı. Lakin o, həddindən artıq ürəyiaçıq və sadə
idi, bu pis adətlərini hamıdan əvvəl özü ifşa edirdi, bunun
peşmançılığını çəkər, özü öz hərəkətlərinə gülərdi. Mənə elə
gəlir ki, bu uşaq heç vaxt, hətta zarafat üçün də olsa, yalan
deyə bilməzdi, yalan desə də bunda pis bir cəhət görməzdi.
Onun xudbinliyi özü də adamı özünə cəzb edirdi, bəlkə də
downloaded from KitabYurdu.org
98
ona görə cəzb edirdi ki, bu xudbinliyini o gizlətmirdi, açıq
göstərirdi. Onda gizli heç bir şey yox idi. O zəifdi, adama
tez inanırdı, özü də ağciyərdi; qətiyyən iradəsi yox idi.
Körpə uşağı aldatmaq, incitmək günah olduğu kimi, onu da
aldatmaq və incitmək günahdı, həm də adamın ona yazığı
gələrdi. O öz yaşına görə çox sadəlövh idi, əsl həyatdan heç
başı çıxmırdı, yəqin o, qırx yaşında da həyatı bilməyəcəkdi.
Belə adamlar, adətən, bütün ömürləri boyu uşaq olub
qalırlar. Mənə elə gəlir ki, onu sevməyən bircə adam da
tapılmazdı; o, körpə uşaq kimi sizə mehribanlıq edərdi.
Nataşa doğru deyirdi: o, başqa bir adamın təsirinə qapılaraq
pis bir iş də tuta bilərdi; lakin sonra bu işin nəticəsni dərk
edərək, peşman olub xəcalətdən yerə girərdi. Nataşa hiss
edirdi ki, o, Alyoşanın ağası, hökmdarı, hətta onun qurbanı
olacaqdır. O, istədiyi adamı dəlicəsinə sevmək, onu əzab
çəkmək dərəcəsinə qədər incitmək həzzini indidən duyurdu;
ancaq sevdiyi üçün incitmək! Buna görə də bəlkə o əvvəlcə
özünü qurban verməyə tələsirdi. Lakin Alyoşanın da gözləri
məhəbbətlə gülürdü; o, fərəhlə Nataşaya baxırdı. Nataşa
qalibiyyət təntənəsilə mənə baxdı. Bu anda o hər şeyi
downloaded from KitabYurdu.org
99
unutmuşdu: ata-anasını da, bağışlanacağını da, şübhələrini
də… O xoşbəxt idi.
Çığıraraq dedi:
– Vanya! Mən bunun qarşısında müqəssirəm, mən buna
layiq deyiləm! Alyoşa, mən elə bilirdim sən daha
gəlməyəcəksən. Vanya, mənim söylədiyim pis fikirləri unut!
– Sonra dərin bir məhəbbətlə Alyoşaya baxaraq əlavə etdi: –
mən bunları düzəldərəm! – Alyoşa gülümsəyərək Nataşanın
əlini öpdü və onun əlini əlindən buraxmayaraq mənə tərəf
döndü.
– Məni də müqəssir tutmayın, – dedi. – Mən çoxdan
istəyirdim ki, sizi bir qardaş kimi qucaqlayıb bağrıma basım;
Nataşa sizin haqqınızda mənə çox şeylər danışmışdır! Bu
vaxta qədər biz bir-birimizi tanıyırıq, amma yaxından tanış
deyilik. Gəlin dost olaq… bizi əfv edin, – lakin bunu elə
gözəl bir təbəssümlə dedi ki, mən bütün qəlbimdə onun
təbrikinə cavab verməyə bilmədim.
Nataşa onun sözünə qüvvət verərək dedi:
– Hə, hə, Alyoşa, Vanya bizimdir, o bizim
qardaşımızdır, o bizi əfv etmişdir, onsuz biz xoşbəxt ola
downloaded from KitabYurdu.org
100
bilmərik! Mən sənə demirdimmi… Ah, Alyoşa, biz amansız
uşaqlarıq! Biz üçlükdə yaşayacağıq… Vanya! – Qız sözünə
davam edib dodaqları titrədi. – İndi sən evə, onların yanına
qayıdacaqsan. Sənin elə gözəl bir qəlbin var ki, onlar məni
əfv etməsələr də, sənin əfv etdiyini görüb, heç olmasa bir az
yumşalarlar… sən öz ürək sözünlə bunların hamısını onlara
danış; bu sözləri tap… məni müdafiə et, xilas et; bunun
səbəblərini, necə özün başa düşmüsənsə, elə də onlara de.
Bilirsənmi, Vanya, sən bu gün olmasaydın, bəlkə də mən bu
qərara gəlməzdim!.. Sən mənim xilaskarımsan; mən o saat
ümidimi sənə bağladım, ürəyimdə dedim ki, sən bunu onlara
elə deyə bilərsən ki, heç olmasa, bunun ilk dəhşətini onlar
üçün yumşaltmış olarsan. Ah, ilahi, ilahi!.. Vanya, mənim
adımdan onlara de ki, mən bilirəm, indi məni əfv etmək
olmaz, onlar əfv etsə də, Allah əfv etməz, lakin əgər onlar
məni qarğısalar da, mən bütün ömrüm boyu onlara xeyir-dua
edəcəyəm. Mənim bütün qəlbim onların yanında olacaqdır!
Ah, niyə biz hamımız xoşbəxt deyilik?! Niyə axı niyə?..
İlahi! Bu nə iş idi mən tutdum! – deyərək öz qəbahətini başa
düşmüş kimi, birdən çığırdı, əllərilə üzünü örtdü, bütün
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |