F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
111
üçün çox şeymi lazımdır?! Yox, mən inanıram, inanıram ki, bu axşam özü ilə bizim hamımıza xoşbəxtlik, barışıq, razılıq gətirəcək! Bu, müqəddəs bir axşam olacaq! Elə deyilmi, Nataşa? Sənə nə oldu? İlahi! Sənə nə oldu? Nataşanın rəngi meyit kimi ağarmışdı. Alyoşa danışdıqca Nataşa diqqətlə ona baxırdı, baxdıqca da gözləri get-gedə dumanlanır, bir nöqtəyə dikilib qalır, bənizi də get- gedə ağarırdı. Mənə elə gəlirdi ki, o daha Alyoşaya qulaq asmırdı, sanki özündən getmişdi. Alyoşanın son sözləri sanki onu birdən ayıltdı. O, ətrafına baxdı, birdən mənim üstümə gəldi. Tələsə-tələsə, sanki Alyoşadan gizlədirmiş kimi, cibindən bir məktub çıxarıb mənə verdi. Məktub onun ata-anasına çatacaqdı, özü də dünən yazılmışdı. Məktubu verərkən diqqətlə mənə baxdı, sanki o öz baxışı ilə mənə zəncirlənmişdi. Onun baxışında dərin bir ümidsizlik vardı, bu dəhşətli baxışlar heç vaxt yadımdan çıxmayacaq. Məni də dəhşət aldı, mən gördüm ki, tutduğu işin bütün dəhşətini o ancaq indi tamamilə hiss etmişdi. O çalışırdı ki, mənə bir söz desin, hətta deməyə də başladı, lakin birdən özündən getdi. Mən onu tutdum, yıxılmağa qoymadım. Qorxudan downloaded from KitabYurdu.org
112
Alyoşanın rəngi qaçdı: o, Nataşanın gicgahlarını ovur, əllərini, dodaqlarını öpürdü. Bir-iki dəqiqədən sonra Nataşa ayıldı. Alyoşanın gəldiyi kareta bir az kənarda durmuşdu, Alyoşa sürücünü çağırdı. Nataşa karetaya minərkən, dəli kimi əlimi tutdu, barmaqlarımın üstünə bir damcı isti gözyaşı düşdü, bu gözyaşı od kimi barmağımı yandırdı. Kareta yola düşdü. Mən xeyli öz yerimdə durub onların ardınca baxdım. Mənim bütün xoşbəxtliyim də bu anda məhv oldu, həyatım parçalanıb iki yerə bölündü. Mən bunu böyük bir ürəkağrısı ilə hiss etdim... Gəldiyim yol ilə ağır- ağır Nataşanın qoca ata-anasının yanına döndüm. Mən bilmirdim onlara nə deyəcəyəm, içəri necə girəcəyəm! Fikrim başımda donur, ayaqlarım tutulurdu... Bəli, mənim bütün xoşbəxtliyimin tarixi bundan ibarətdir, mənim sevgim bu cür həll olunub qurtardı. İndi mən yarımçıq qoyduğum söhbətimi davam etdirəcəyəm.
downloaded from KitabYurdu.org 113
X FƏSİL
Smit öləndən beş gün sonra mən onun otağına köçdüm və bütün günü son dərəcə qəmgin oldum. Hava pis idi, soyuq idi, sulu qar yağırdı. Ancaq ikindi vaxtı günəş bir anlığa göründü, azğın düşmüş bir parça şüa, yəqin ki, maraqlandığı üçün mənim də otağıma düşdü. Bu otağa köçdüyümə peşman olmuşdum. Otaq böyük olsa da, çox alçaq idi, hisli idi, ondan kif iyi gəlirdi, içində bir az mebel olsa da boş görünürdü, bu boşluq adama pis təsir bağışlayırdı. Elə onda mən düşünmüşdüm ki, bu otaqda az- çox qalan səhhətimi də mütləq pozub məhv edəcəyəm. Elə belə də oldu. Bütün səhəri öz kağızlarımla məşğul oldum, onları nizama salırdım. Portfelim olmadığından, onları balışüzündə gətirmişdim, buna görə də bütün kağızlar əzilmişdi, bir- birinə qarışmışdı. Sonra oturub yazmağa başladım. Mən onda öz böyük romanımı yazırdım. Lakin iş yenə də irəli getmədi, çünki başım ayrı şeylərlə dolu idi... downloaded from KitabYurdu.org
114
Qələmi stolun üstünə atıb, pəncərənin qabağında oturdum. Hava qaralırdı, məni daha artıq qəm-qüssə basırdı. Cürbəcür ağır fikirlər hər tərəfdən məni bürüyürdü. Mənə elə gəlirdi ki, Peterburqda, nəhayət, məhv olacağam, bu fikir məndən əl çəkmirdi. Yaz yaxınlaşırdı, düşünürdüm ki, yəqin mən bu qoz qabığından geniş dünyaya çıxsam, çöllərin, meşələrin təravətli qoxusunu tənəffüs etsəm, sağalacağam, çoxdandı bu çölləri, meşələri görmürdüm! Yadımdadır, ağlıma belə bir şey gəldi, bir sehrlə, yaxud möcüzə ilə son illərdə bütün olmuş şeyləri, keçirdiyim həyatı tamamilə unutsaydım, nə yaxşı olardı! Hər şeyi unudaydım, fikrim təzələnəydi, sonra yenə də yeni qüvvə ilə başlayaydım. Onda hələ də bu xəyal ilə yaşayırdım, yenidən dirçələcəyimə ümid edirdim. Nəhayət, bu qərara gəldim: “Heç olmasa, gedim dəlixanaya girim ki, qoy bütün beynim alt-üst olsun, başqa cür qurulsun, sonra yenə də sağalım. Axı məndə yaşamaq ehtirası və buna inam vardı!.. Bu da yadımdadır ki, elə o saat öz-özümə güldüm: Dəlixanadan çıxandan sonra nə etməli idim? Yenə də romanmı yazmaq?..” downloaded from KitabYurdu.org
115
Bu qayda ilə mən düşünürdüm, kədərlənirdim, amma vaxt keçirdi. Hava qaralmışdı. Bu axşam Nataşa ilə görüşəcəkdim, vədələşmişdik, hələ dünən kağız göndərib məni öz yanına çağırtdırmışdı. Tez yerimdən qalxıb hazırlaşmağa başladım. Onsuz da istəyirdim ki, bu otaqdan tez çıxım, hara olsa, lap yağışın altına da olsa, çiskinə də olsa çıxım. Hava qaraldıqca otağım sanki genişlənirdi, sanki get- gedə böyüyürdü. Mənə elə gəlirdi ki, hər axşam hər bucaqda Smiti görəcəyəm, o oturub, qənnadı dükanında Adam İvanoviçə baxan kimi, tərpənmədən mənə baxacaq, Azorka da ayağının altında yatmış olacaq. Bax, elə bu anda başıma bir hadisə gəldi və bu məni son dərəcə təəccübləndirdi. Lakin bir şeyi açıqca etiraf etmək lazımdır: bilmirəm əsəblərimin pozğunluğundanmı, ya da bu yaxında keçirdiyim malxulyadanmı, hər nədənsə, hər gün hava qaralmağa başlayanda, mən yavaş-yavaş, ağır-ağır qəribə bir ruhi vəziyyətə düşürəm. Bu isə indiki xəstəliyimdə axşamlar tez-tez başıma gəlir, mən buna mistik dəhşət deyirəm. Bu ən ağır, ən əzabverici bir qorxudur. Mən bu zaman nədənsə downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|