F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
126
– Bəli... Sənə axı nə olmuşdu? Yoxsa azarlamışdın? Gör nə vaxtdır bizə gəlmirsən? Mən Smitlə olan əhvalatı ona danışdım, üzr istəyərək dedim ki, bu iş mənim başımı qarışdırdı, bir də az qalmışdı lap azarlayım, bu qədər işin içində, uzaq olduğundan, sizə gedə bilmədim (onda onlar Vasilyevskidə yaşayırdı). Lakin bu vaxt içərisində fürsət tapıb Nataşanın yanına getmişdim, bunu açıb deyəcəkdim ki, tez özümü saxladım. Smitin başına gələn hadisə qocanı çox maraqlandırdı. O mənə diqqətlə qulaq asmağa başladı. Eşidəndə ki mənim təzə tutduğum otaq rütubətlidir, bəlkə əvvəlkindən də pisdir, ayda da altı manat kirayə pulu verirəm, o hətta acıqlandı da. Ümumiyyətlə, o son dərəcə səbirsiz olmuşdu, çox tez özündən çıxırdı. Yalnız Anna Andreyevna belə hallarda onu sakitləşdirə bilirdi, ancaq o da buna həmişə müvəffəq olmurdu. Qoca acıqlı-acıqlı çığırdı: – Hə! Vanya, bunların hamısı sənin ədəbiyyatındandır! Səni aparıb çardağa çıxartdı, qəbiristanlığa da aparıb downloaded from KitabYurdu.org 127
çıxaracaq! O vaxt mən sənə dedim, sənə xəbərdarlıq elədim!.. B. nə edir, yenə də tənqid yazırmı? – B. vərəmdən ölmüşdür. Mən gərək ki, bunu sizə demişdim. – Ölmüşdür, hə... Ölmüşdür! Elə belə də olmalı idi! Yaxşı, arvadına, uşaqlarına bir şey qoyub gedib? Sən deyirdin, axı onun arvadı var, nədir... Belə adamlar, axı niyə evlənirlər? – Yox, – dedim, – heç bir şey qoymayıb. – Mən elə belə də bilirdim! – bu sözü elə ehtirasla, elə bərkdən dedi ki, sanki söhbət ona yaxın, ona qohum olan bir adam haqqında gedirdi, sanki ölən B. onun doğma qardaşı idi. – Heç bir şey! Əcəb sözdür: heç bir şey! Bilirsən, Vanya, onda ki sən onu həmişə mənə tərif eləyirdin, yadındadırmı, mən hələ onda hiss edirdim ki, onun aqibəti belə olacaq. Heç bir şey qoyub getməyib – bunu demək asandır! Hə... Şöhrət sahibi olub... Tutaq ki, elə əbədi şöhrət qazanıb, axı şöhrət ilə qarın doymur. Vanya qardaş, mən onda da sənin aqibətini görürdüm, səni tərif eləyirdim, amma öz-özlüyümdə sənin aqibətini görürdüm. Deməli, B. downloaded from KitabYurdu.org
128
ölmüşdür? Necə də ölməsin! Dolanacaq da yaxşı... Yer də yaxşı... Bir bax! O sanki qeyri-ixtiyari olaraq cəld bir hərəkətlə, rütubətli çən içərisində titrəyə-titrəyə parıldayan fənərlərlə zəifcə işıqlanmış küçəni, çirkli evləri, rütubətdən işıldayan səkiləri, əyin-başı islanmış, qaşqabaqlı, acıqlı adamları, sanki tuş tökülmüş Peterburq göyünün qara qübbəsi ilə əhatə olunmuş bütün bu şeyləri mənə göstərdi. Biz gəlib meydana çatmışdıq. Qarşımızda, zülmət içərisində, aşağıdan qaz işığı ilə işıqlanmış abidə, bir qədər kənarda da, qaranlıq göydən yaxşı seçilməyən böyük İsakiya kilsəsinin qara kütləsi yüksəlirdi. – Vanya, sən axı deyirdin ki, o, alicənab, xoşməzac, sevimli, rəhmdil, gözəl duyğulu, yaxşı bir adamdır. Sənin bütün bu rəhmdil, sevimli adamların belədir! Ancaq onu bilirlər ki, yetimlərin sayını artırsınlar! Hə... Ölməyi də o, elə bilirəm, Allahdan istəyirmiş!.. E-e-eh! Heç olmasa, burdan bir yana çıxıb gedəydi, lap elə Sibirə də olsa!.. Birdən o, küçədə dilənən bir uşağı görüb soruşdu: – Balaca, nə istəyirsən? downloaded from KitabYurdu.org
129
Bu, çirkli, cır-cındır geyinmiş, yeddi-səkkiz yaşlı arıq, balaca qız uşağı idi. Onun xırdaca, corabsız ayaqlarında yırtıq çəkmə vardı. O, balaca, kapota oxşayan, daha əyninə gəlməyən, köhnə bir şeylə soyuqdan titrəyən kiçik bədənini örtməyə çalışırdı. Qızın solğun, arıq, xəstə üzü bizə tərəf çevrilmişdi, o çəkinə-çəkinə, kirimişcə bizə baxır, rədd ediləcəyini itaətkarlıqla, qorxa-qorxa gözləyərək, titrək əlini bizə tərəf uzatmışdı. Qoca onu görən kimi bütün bədəni titrədi, elə tez ona tərəf döndü ki, qızı hətta qorxutdu da. Qız diksinərək geri çəkildi. – Sən nə istəyirsən, ay qız, nə istəyirsən? Nə? Dilənirsən? Hə? Al, al, al, götür! O əl-ayağa düşərək, həyəcandan bədəni əsə-əsə ciblərini axtarıb iki-üç gümüş pul çıxartdı. Lakin bu pul ona az görünürdü. Sonra portmanatını çıxartdı, orada olub-qalan bir manat kağız pulu götürüb dilənçi qızın ovcuna qoydu. – İsa səni öz pənahında saxlasın, bala... Mənim tifil balam! Mələklər köməyin olsun! Sonra da titrək əli ilə zavallı qıza bir neçə dəfə xaç vurdu, lakin birdən mənim də burada olduğumu və ona downloaded from KitabYurdu.org
130
baxdığımı görüb qaşqabağını tökdü, yeyin addımlarla yoluna düzəldi. O, xeyli acıqlı-acıqlı susduqdan sonra sözə başladı: – Vanya, mən bu körpə, məsum uşaqların... məlun ata- anaların üzündən... küçədə soyuqdan belə titrəmələrinə baxa bilmirəm... Burası da var ki, ancaq ən bədbəxt ana uşağını belə dəhşətli işə göndərə bilər!.. Yəqin ki, onun orada, küncdə yenə bir neçə yetim uşağı oturub, ən böyüyü budur. Qarı özü də xəstədir və bəli! Knyaz uşaqları deyil ki! Vanya, dünyada knyaz uşağı olmayanlar çoxdur! Bəli! O nədənsə çətinlik çəkirmiş kimi bir az susdu. Sonra cümlələri bir qədər qırıq-qırıq, adda-budda söyləyə-söyləyə sözünə davam etdi: – Bilirsən, Vanya, mən Anna Andreyevnaya vəd eləmişəm... Yəni Anna Andreyevna ilə bu fikrə gəlmişik ki, bir yetim götürüb saxlayaq... Belə bir yetim, yəni kasıb bir uşaq, balaca... Evə gətirək, həmişəlik, başa düşürsənmi? Yoxsa darıxırıq, iki qoca tək başımıza... Hə... Ancaq bilirsənmi, Anna İvanovna bunun əleyhinə oldu. Sən onunla danış... Belə ha, bilirsənmi, mənim adımdan yox, elə bil öz downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|