136
– Bir bunu görürsünüzmü? – dedi. – Həmişə mənimlə
belə rəftar edir, amma bilir ki, biz onun bütün hiyləsini başa
düşürük. Niyə axı o özünü mənə belə göstərir? Mən
özgəyəm nədir?! Bax, qızı ilə də belədir. Axı onu bağışlaya
bilər, kim bilir, bəlkə lap bağışlamaq da istəyir! Gecələr
ağlayır – özüm eşitmişəm! Amma üzdən özünü tox göstərir.
Lovğalıq canını alıb... Atam, İvan Petroviç, bir tez de
görüm, axı o hara getmişdi?
– Nikolay Sergeiç? Bilmirəm, mən sizdən soruşmaq
istəyirdim.
– O, evdən çıxanda mən lap donub qaldım. O axı
xəstədir, belə havada axşam vaxtı bayıra çıxır. Dedim, yəqin
mühüm bir iş üçün gedir, sizə məlum olan şeydən başqa ayrı
mühüm nə ola bilər? Mən bunları öz-özümə fikirləşirəm,
amma soruşmağa cürət eləmirəm. Axı indi mən ondan heç
bir şey soruşa bilmirəm. Pərvərdigara, mən həm onun, həm
də qızın dərdindən lap key olub qalmışam. Deyirəm, bəlkə
qızın yanına gedib? Bəlkə onu bağışlamaq istəyir? Axı o nə
varsa, hamısını eşidib, qızın barəsində olan son xəbərləri də
bilir, mən elə güman edirəm ki, bilir, ancaq heç başa
downloaded from KitabYurdu.org
137
düşmürəm ki, bunları o haradan bilir. Dünən o çox kədərli
idi, darıxırdı, bu gün də elə! Siz axı niyə dinmirsiniz? Atam,
deyin görüm, orada təzə nə olub? Sizi göydən enən bir
mələk kimi gözləyirdim, gözləməkdən gözümün kökü
saraldı! Yaxşı, o xəbis, Nataşadan əl çəkir, yox?
Mən bütün bildiklərimi elə o saat Anna Andreyevnaya
söylədim. Mən onunla həmişə açıq danışırdım. Dedim ki,
deyəsən, doğrudan da, Nataşa ilə Alyoşa bir-birindən
ayrılacaq, onların arasında olan indiki narazılıq
əvvəlkilərdən ciddidir. Nataşa dünən mənə bir kağız
göndərib, kağızda yalvarır ki, bu gün axşam saat doqquzda
onun yanına gedim, ona görə də mən bu gün heç sizin
yanınıza gəlmək fikrində deyildim, məni Nikolay Sergeiç
özü dartıb gətirdi. Anna Andreyevnaya lap müfəssəl surətdə
danışdım, izah etdim ki, onlar bu saat ümumiyyətlə, çox
böhranlı bir vəziyyət içərisindədir. Alyoşanın atası iki
həftədir ki, səfərdən qayıdıb gəlmişdir, o heç bir şeyi nəzərə
almaq istəmir, Alyoşanın işinə çox ciddi girişmişdir. Lakin
məsələnin ən mühüm cəhəti budur ki, Alyoşa özü, deyəsən,
o qızı almaq istəyir, deyilənə görə, hətta qıza vurulmuşdur
downloaded from KitabYurdu.org
138
da. Mən bunu da əlavə etdim ki, başa düşdüyümə görə,
Nataşa kağızı böyük bir həyəcanla yazmışdır. Nataşa yazır
ki, bu axşam hər şey həll olunacaq, amma nə həll olunacaq –
məlum deyil. Burası da qəribədir ki, kağızı dünən yazmışdır,
amma yanına getməyimi bu günə təyin etmişdir, hətta
vaxtını da göstərmişdir: saat doqquzda! Buna görə də mən
mütləq getməliyəm, özü də gərək tez gedim.
Anna Andreyevna əl-ayağa düşdü:
– Get, atam, get, mütləq get! Bu saat Nikolay Sergeiç
gələcək, ancaq sən çay iç... Ah, samovarı hələ heç
gətirməyiblər! Matryona! Samovar hanı? Heç belə
haramzadə qız olar?! Çay içərsən, bir yaxşı bəhanə tapıb
gedərsən. Sabah mütləq yanıma gələrsən, nə varsa, hamısını
danışarsan, ancaq tez gəl. İlahi! Bəlkə yenə bir bədbəxtlik üz
verib?! Yoxsa, indikindən də betəri olacaq?! Nikolay
Sergeiç nə varsa, hamısını eşidib, ürəyim mənə deyir ki,
hamısını eşidib! Mən Matryona vasitəsilə çox xəbər alıram,
o da Aqaşadan öyrənir. Aqaşa da knyazın evində olan
Mariya Vasilyevnanın xaç anasıdır... Bunu sən özün də
bilirsən. Nikolay bu gün yaman acıqlı idi. Mən bir balaca
downloaded from KitabYurdu.org
139
ordan-burdan söz açdım, mənim üstümə çığırdı, sonra elə bil
mənə yazığı gəldi, dedi ki, pul azdır. Elə bil ki, puldan ötrü
çığırmışdı. Nahardan sonra yatmağa getdi. Mən qapının
deşiyindən ona baxdım (qapıda belə bir deşik vardı, bundan
onun xəbəri yoxdur), gördüm ki, o, əzizim, kiotun
1
qabağında dizləri üstə durub Allaha dua eləyir. Mən bunu
görən kimi dizlərim taqətdən düşdü. Nə çay içdi, nə yatdı,
şapkasını götürüb getdi. Saat beş idi. Mən heç soruşmağa da
cürət eləmədim ki, hara gedirsən, çünki yenə üstümə
çığırardı. İndi o tez-tez çığırır, çox vaxt da Matryonanın
üstünə çığırır, hərdən mənim də üstümə çığırır, çığıran kimi
də ürəyim düşür, ayaqlarım quruyur. Onu da bilirəm ki,
sərsəmlik eləyir, amma yenə də qorxuram. O gedəndən
sonra, düz bir saat dua eləmişəm ki, qoy Allah onun ürəyinə
insaf salsın. Nataşanın yazdığı kağız hanı, göstər görüm!
Mən kağızı göstərdim. Mən bilirdim ki, Anna
Andreyevnanın çox sevdiyi bir fikri vardı. O ümid edirdi ki,
onun gah xəbis, gah da hissiz, axmaq uşaq adlandırdığı
Alyoşa axırda Nataşa ilə evlənəcək, knyaz Pyotr
1
K i o t – ikona üçün şüşəlikiçik qutu(red. qeydi)
downloaded from KitabYurdu.org
140
Aleksandroviç də buna icazə verəcək. O hətta bir dəfə bunu
mənə demişdi, amma sonra peşman olaraq öz dediyini inkar
etmişdi. Öz ümidlərini o heç vaxt Nikolay Sergeiçin yanında
söyləməyə cəsarət etmirdi. Lakin bunu da bilirdi ki, Nikolay
Sergeiç onun belə bir ümidlə yaşadığını duyur, hətta bunun
üstündə bir neçə dəfə onu dolayısı ilə məzəmmət də etmişdi.
Mən elə düşünürəm ki, əgər o belə bir evliliyin baş
tutacağını bilsəydi, Nataşaya qəti olaraq qarğıyar, onu öz
qəlbindən həmişəlik qoparıb atardı.
Biz hamımız onda belə düşünürdük. O öz qızının
qayıtmasını bütün qəlbilə arzu edirdi, lakin tutduğu işdən
peşman olaraq, öz Alyoşasının xatirəsini ürəyindən qoparıb
ataraq tək qayıtmağını arzu edirdi. Bu Nataşanın
bağışlanması üçün yeganə şərt idi, bunu o söyləməmişdisə
də, üzünə baxanda başa düşülür, heç bir şübhə yeri qalmırdı.
Anna Andreyevna yenə sözə başladı:
– O iradəsizdir, iradəsiz bir uşaqdır, iradəsiz və
daşqəlbli bir adamdır, mən həmişə bunu demişəm. Onu
tərbiyə də edə bilməyiblər, ondan yelbeyin bir şey çıxmışdır.
Pərvərdigara, Nataşa onu bu cür sevdiyi halda, o, Nataşanı
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |