F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
306
həddindən artıq ifadə etmirdi ki? Çox incik görünmürdü ki? Ya da, əksinə, özünü həddindən artıq güzəştə gedən göstərmirdi ki? Görəsən, knyaz onun haqqında başqa bir şey düşünmədi ki? Ona gülmədi ki? Ona nifrət etmədi ki? Bu fikirdən onun yanaqları od kimi qızardı. Dedim ki: – Pis bir adam mənim barəmdə filan cürə düşünəcək deyə, bu qədər həyəcan keçirmək olarmı? Qoy nə qədər düşünür, düşünsün! Nataşa soruşdu: – O pis niyə olur? Nataşa vasvası da olsa, təmiz və açıqürəkli bir adam idi. Onun vasvasılığı qəlbinin təmizliyindən idi. O lovğa idi, lakin onun lovğalığı nəcibanə bir lovğalıq idi, buna görə də, hər şeydən yüksək hesab etdiyi bir şeyin onun gözü qarşısında istehza edilməsinə dözə bilmirdi. Əlbəttə, alçaq bir adamın həqarətinə o ancaq həqarətlə cavab verə bilərdi, lakin müqəddəs hesab etdiyi bir şeyə, kim olur olsun, istehza etsə, bundan iztirab çəkərdi. Bu onun möhkəmliyinin kifayət qədər olmamasından deyildi. Bu, qismən, həyatı çox az downloaded from KitabYurdu.org
307
bilməsindən, insanlara vərdiş etməməsindən, öz otağında sıxılıb qalmasından meydana gəlirdi. O bütün ömrünü öz otağında keçirmişdi, oradan çox az hallarda insanlar içinə çıxmışdı. Bir də ki, bu ən saf qəlbli adamlara xas olan bir şeydir, bəlkə də bu ona atasından keçmişdi: adamı tərifləmək, onu olduğundan daha artıq yaxşı hesab etmək, onun bütün yaxşı cəhətlərini, hissə qapılaraq şişirtmək həvəsi Nataşada son dərəcə inkişaf etmişdi. Belə adamlar, ümidlərinin boşa çıxdığını görəndə çox əzab çəkirlər, müqəssir olduqlarını hiss etdikdə isə çəkdikləri əzab daha da artıq olur. Niyə axı insandan, verə biləcəyindən artıq şey gözləyəsən? Belə adamların hər anda ümidi boşa çıxa bilər, yaxşısı budur ki, onlar öz yuvalarında oturalar, adam içinə çıxmayalar. Mən hətta görmüşəm ki, onlar öz yuvalarını doğrudan da, o qədər sevirlər ki, hətta insanlarla ünsiyyəti də yadırğayırlar. Lakin Nataşa çox müsibətlər çəkmiş, çox həqarətlər görmüşdü. O artıq xəstə bir insan idi, onu müqəssir hesab etmək olmazdı, mən də bu sözlərimlə onu müqəssir hesab etmək istəmirəm. downloaded from KitabYurdu.org 308
Mən tələsirdim, ayağa qalxdım ki, gedim. Nataşa buna heyrət edib az qaldı ki, ağlasın. Mən nə qədər ki, oturmuşdum, o elə bir mehribanlıq göstərmirdi, əksinə, mənimlə elə bil ki, həmişəkindən daha artıq soyuq rəftar edirdi. O məni bərk-bərk öpdü, xeyli gözlərimə baxdı. – Qulaq as, – dedi. – Alyoşa bu gün çox gülməli idi, hətta məni təəccübləndirdi də. Üzdən o çox sevimli, çox xoşbəxt görünürdü, sanki bir kəpənək kimi uçub gəldi. Özü də çox şıq geyinmişdi, aynanın qabağında hərlənə-hərlənə durmuşdu. İndi o nədənsə, özünü çox sadə aparır... Özü də çox az oturdu, təsəvvür edirsənmi, mənə konfet gətirmişdi. – Konfet? Nə olar ki, bu çox qəşəng, çox da sadəlövhcəsinə bir hərəkətdir! Ah, siz indi nə qəribə olmusunuz! Başlamısınız bir-birinizə göz qoymağa, bir- birinizdən çuğulluq etməyə, bir-birinizin sifətini öyrənməyə, gizlin fikirlərinizi bir-birinizin sifətindən oxumağa (Amma siz bundan heç bir şey anlamırsınız!). O hələ pis deyil, o yenə əvvəlki kimi şəndir, yenə bir məktəbli kimidir. Bəs sən, bəs sən?! downloaded from KitabYurdu.org 309
Yadımdadır, Nataşa həmişə ifadə tərzini dəyişərək, ya Alyoşadan şikayətlənmək, ya onu çox narahat edən bir şübhəni həll etmək, ya da ağzını açan kimi, mənim başa düşməyimi arzu etdiyi, gizlin bir məsələni söyləmək üçün dişlərini ağardaraq mənə baxar, elə bil yalvarırdı ki, mən bu məsələni mütləq onun könlü istədiyi kimi həll edim, elə həll edim ki, dərhal onun ürəyində bir yüngüllük əmələ gəlsin. Lakin bu da yadımdadır ki, belə hallarda mənim ifadə tərzim həmişə sərt və kəskin olardı, sanki kimi isə acıqlı-acıqlı danlayırdım, bu da qətiyyən mənim ifadəmdən asılı olmayan bir şey idi, ancaq həmişə yaxşı nəticə verərdi. İfadəmin sərtliyi, ciddiliyi lap yerinə düşərdi. Təsiri də çox olardı. Bəzən insan başqası tərəfindən danlanmasına çox böyük ehtiyac hiss edir. Hər halda, Nataşa bəzən mənim yanımdan tamamilə təsəlli tapıb gedərdi. Nataşa bir əlini çiynimə qoyaraq, bir əli ilə əlimi sıxıb, gözləri ilə də könlümü ələ almağa çalışaraq dedi: downloaded from KitabYurdu.org 310
– Yox, Vanya, mənə elə gəldi ki, məsələdən onun başı az çıxır… o mənə elə bir mari 1 göründü ki, elə bil on ildir evlidir, amma arvadı ilə yenə də mehriban dolanır. Bu hələ çox tez deyilmi? Gülürdü, hərlənib-fırlanırdı, amma elə bil ki, bunu elə-belə edirdi, bunun mənə az dəxli vardı, əvvəlki kimi yox... Katerina Fyodorovnanın yanına getməyə tələsirdi... Mən ona söz deyirəm, o qulaq asmır, ya da başqa bir şeydən danışır; bilirsənmi ki, bu, kübarlara xas olan çox pis vərdişdir, biz ikimiz də bu vərdişi onun başından çıxarmağa çalışırdıq. Xülasə, elə idi ki... Hətta elə bil ki, mənə qarşı laqeyd idi... Mən də dayana bilərdim?! Başladım, nə başladım! O ki lazımdı dedim! Vanya, biz hamımız nə yaman tələbkarıq, nə yaman şıltaq, zalım adamlarıq! Yalnız indi hiss edirəm. Adamın üzündə əmələ gələn mənasız bir dəyişikliyi də ona əfv etmirik; Alyoşanın üzündəki dəyişiklik isə kim bilir nədənmiş! Vanya, sən ki, indi məni danladın – haqlısan! Bütün bu şeylərə müqəssir ancaq mənəm! Özümüz özümüzə iş açırıq, sonra da oturub
1 Ə r (frans.) downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|