364
– Burda izah olunmalı bir şey yoxdur! Özün başa
düşürsən. Knyazı duelə çağırıram, səndən də xahiş edirəm
ki, bu işi düzəldəsən, mənim sekundantım olasan.
Mən özümü stulun arxasına atıb heyrətlə ona baxdım.
– Nə baxırsan?! Mən ki dəli olmamışam.
– Nikolay Sergeiç, bir iltifat buyurun! Buna nə bəhanə
göstərəcəksiniz, məqsəd nədir? Bu axı necə olar...
Qoca qışqıra-qışqıra dedi:
– Bəhanə?! Məqsəd?! Çox gözəl, bu saat deyim!..
– Yaxşı, yaxşı, mən bilirəm siz nə deyəcəksiniz, siz axı
bununla nə edə biləcəksiniz? Dueldən axı nə çıxacaq?! Heç
bir şey başa düşmürəm.
– Mən elə-belə də düşünürdüm ki, sən heç bir şey başa
düşməyəcəksən. Qulaq as, bizim məhkəmə işimiz qurtarıb
(daha doğrusu, bu günlərdə qurtaracaq, ancaq xoş bir
rəsmiyyət qalmışdır), mən müqəssir hesab olunuram. Mən
on minə qədər pul verməliyəm, məhkəmə belə qərar verib.
Bunun yerinə İxmenevka kəndini götürürlər. İndi o alçaq
adam tələb etdiyi pula görə təmin edilir, mən də İxmenevka
kəndini bu pulun əvəzində ona verirəm, özüm də kənar bir
downloaded from KitabYurdu.org
365
adam oluram. Bax, bu yerdə mən də başımı qaldırıram. Bəli,
hörmətli knyaz, siz iki il məni təhqir etdiniz, siz mənim
adımı, mənim ailəmin adını biabır etdiniz, mən də gərək
bunun hamısına dözəydim? Mən onda sizi duelə çağıra
bilməzdim. Onda siz mənə deyə bilərdiniz: “Ay hiyləgər
adam, hiss etmisən ki, gec-tez məhkəmə qərar çıxardacaq ki,
sən o pulu mənə verəsən, indi sən istəyirsən ki, məni
öldürəsən, o pulu verməyəsən! Yox, əvvəl qoy görək
məhkəmə nə qərar çıxardır, ondan sonra duelə çağırarsan”.
İndi, hörmətli knyaz, məsələ həll olunub qurtarıb, siz təmin
edilmisiniz, deməli, ortada daha heç bir əngəl yoxdur, buna
görə də iltifat buyurub duelə gəlin! Bax, məsələ belədir!
Yaxşı, səncə, mən özümün və mənim başıma gələn bütün
müsibətlərin intiqamını almağa haqlı deyiləmmi?!
Onun gözləri parıldayırdı. Mən xeyli ona kirimişcə
baxdım. Mən onun gizli saxladığı əsl fikrini bilmək
istəyirdim.
Nəhayət, bu qərara gəldim ki, əsas məsələni açıb ona
deyim, çünki bunsuz biz bir-birimizi başa düşə bilməzdik.
downloaded from KitabYurdu.org
366
– Bura baxın, Nikolay Sergeiç, siz öz fikrinizi mənə
açıq söyləyə bilərsinizmi?
O, qətiyyətlə cavab verdi:
– Söyləyə bilərəm!
– Açıq deyin: sizi yalnız intiqam hissimi onu duelə
çağırmağa vadar edir, ya başqa bir məqsədiniz də vardır?
– Vanya, sən özün bilirsən ki, söhbət zamanı mən heç
kəsə bəzi məsələlərə toxunmağa icazə vermirəm. Ancaq indi
bundan kənara çıxıram, çünki sən öz aydın zəkanla dərhal
başa düşdün ki, bunsuz mümkün deyil. Bəli, mənim başqa
bir məqsədim də vardır. Bu məqsəd də budur: məhv olmuş
qızımı xilas etmək, onu pis yoldan döndərmək. Son vaxtlar
əmələ gələn vəziyyət onu belə bir yola gətirib çıxarır.
– Siz axı onu duellə necə xilas edə bilərsiniz? Əsas
məsələ budur!
– İndi orada baş verən işlərə mane olmaqla! Qulaq as,
sən elə bilmə ki, mənim qəlbimdə atalıq mərhəməti, ya da
buna bənzər zəif hisslər oyanmışdır. Bunlar hamısı boş-boş
şeylərdir! Mən öz qəlbimin içini heç kəsə göstərmirəm. Sən
də ondan xəbərdar deyilsən. Qızım məni atdı, öz oynaşına
downloaded from KitabYurdu.org
367
qoşulub getdi, mən onu qəlbimdən qoparıb atdım, həmişəlik
qoparıb atdım, elə həmin axşam, yadındadırmı? Əgər sən
məni onun şəkli üstündə hönkür-hönkür ağlayan gördünsə,
bundan elə nəticə çıxarma ki, mən onu bağışlamaq
istəyirəm. Mən onda da onu bağışlamadım. Mən onun üçün
deyil, əldən çıxmış xoşbəxtlik, baş tutmayan arzular üçün
ağlayırdım. Bəlkə də mən tez-tez ağlayıram, mən bunu etiraf
etməkdən utanmıram, bunu da etiraf etməkdən utanmıram
ki, mən əvvəllər öz balamı dünyada hər şeydən, hər kəsdən
çox sevirdim. Görünür, mənim indiki hərəkətim bu şeylərlə
düz gəlmir. Sən mənə deyə bilərsən ki, əgər belədirsə, əgər
siz daha öz qızınız hesab etmədiyiniz bir adamın taleyinə
laqeyd baxırsınızsa, indi baş verən hadisəyə niyə
qarışırsınız? Mən də sənə belə cavab verirəm: əvvəla, ona
görə qarışıram ki, o alçaq, xain adamın qalib gəlməsinə yol
vermək istəmirəm, ikincisi də, ən adi bir insanpərvərlik
hissinə görə bu işə qarışıram. Əgər o daha mənim qızım
deyilsə, hər halda, zəif, müdafiəsiz, aldadılmış bir
məxluqdur, indi onu daha artıq aldadırlar ki, tamamilə məhv
etsinlər. Mən bu işə açıqdan-açığa qarışa bilmərəm, amma
downloaded from KitabYurdu.org
368
başqa yolla, duellə qarışa bilərəm. Məni öldürsələr, ya da
yaralasalar, yoxsa o duel xəttinin, ya bəlkə də mənim
cəsədimin üstündən keçib, qatilin oğlu ilə nikahlanmağa
gedəcəkdir? O padşahın qızı kimi (yadındadırmı, bizdə
balaca bir kitab vardı, sən o kitabla oxumağı öyrənirdin),
həmin qız ikitəkərli arabada atasının cəsədi üstündən keçib
getmişdi. Bir də ki, iş gəlib duelə çıxanda, o knyazlar özləri
evlənmək məsələsindən əl çəkirlər. Sözün qısası, mən
onların evlənməsini istəmirəm, var qüvvəmi sərf edəcəyəm
ki, bu baş tutmasın. İndi başa düşdün?
– Yox, başa düşmədim. Əgər siz Nataşaya yaxşılıq
etmək istəyirsinizsə, onda bəs nə üçün onun evlənməsinə
mane olursunuz? Axı onun ləkələnmiş adı ancaq bu yolla
təmizə çıxacaq. O axı dünyada hələ çox yaşayacaq, ona
təmiz ad lazımdır.
– Tüpürüm mən bütün kübar cəmiyyətinin rəyinə, o
bax belə düşünməlidir! O başa düşməlidir ki, onun üçün ən
böyük biabırçılıq – bu evlilikdir, o alçaq adamlarla, o miskin
kübar cəmiyyəti ilə əlaqədə olmaqdır! Nəcibanə təkəbbürlük
– onun kübar cəmiyyətinə cavabı bu olmalıdır! Onda bəlkə
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |