390
– Nelli, sənin baban əvvəllər kim olub?
– O əvvəllər dövlətli olub... Ancaq mən onun kim
olduğunu bilmirəm. Onun hardasa zavodu varmış... Anam
deyirdi. Əvvəl anam elə bilirdi ki, mən balacayam, hər şeyi
mənə demirdi. Görərdin ki, məni həmişə öpür, öpə-öpə
deyirdi: “Yazıq balam, bədbəxt balam, hamısını biləcəksən,
vaxt olacaq, hamısını biləcəksən!” Həmişə də mənə yazıq
deyirdi, bədbəxt deyirdi. Gecələr görərdin ki, elə bilərdi mən
yatmışam (mən də qəsdən yatmırdım, özümü elə göstərirdim
ki, guya yatmışam), başım üstə durub ağlayardı, məni öpə-
öpə deyərdi: “Yazıq balam, bədbəxt balam!”
– Anan nədən öldü?
– Vərəmdən. İndi altı həftə olar ki, ölüb.
– Babanın dövlətli olduğu sənin yadına gəlirmi?
– Mən onda heç olmamışam. Mən heç anadan
olmamışdan anam babamın evindən gedib.
– Kim ilə gedib?
Nelli yavaşca, sanki düşünə-düşünə dedi:
– Bilmirəm... Xaricə gedib, mən də orada olmuşam.
– Xaricdə? Hansı yerdə?
downloaded from KitabYurdu.org
391
– İsveçrədə. Mən hər yerdə olmuşam, İtaliyada da,
Parisdə də.
Mən buna təəccüb etdim.
– Nelli, o yerlər yadındadır?
– Çox şey yadımdadır.
– Nelli, bəs sən hardan ruscanı belə yaxşı bilirsən?
– Anam mənə hələ xaricdə rusca öyrədirdi. O özü rus
idi, çünki onun anası rus idi, babam ingilis idi, ancaq o da
rus kimi idi. İl yarım əvvəl biz bura qayıtmışıq, burda mən
ruscanı lap yaxşı öyrəndim. Onda anam xəstə idi. Biz burda
getdikcə kasıbladıq. Anam həmişə ağlayırdı. O əvvəl burda,
Peterburqda, babamı çox axtardı, həmişə də deyirdi ki, onun
qarşısında təqsirkaram, həmişə də ağlayırdı. Elə də
ağlayırdı, elə də ağlayırdı ki!.. Sonra eşidəndə ki, babam
kasıblayıb, daha çox ağlamağa başladı. Anam ona tez-tez
kağız yazırdı, amma o cavab vermirdi.
– Anan niyə bura qayıtdı? Atasının yanına gəldi?
– Onu bilmirəm. Orada biz elə yaxşı yaşayırdıq ki... –
Nellinin gözləri parıldadı. – Anam mənimlə bir yerdə
yaşayırdı. Onun bir dostu vardı, sizin kimi mərhəmətli idi...
downloaded from KitabYurdu.org
392
Anamı o hələ burada tanıyırmış. O öldü, anam da qayıdıb
gəldi...
– Deməli, sənin anan babanın evindən ona qoşulub
gedibmiş?
– Yox, onunla getməyibmiş. Anam babamın evindən
başqa bir adamla gedibmiş, o adam da onu qoyub gedib...
– Nelli, bu adam kim imiş?
Nelli mənə baxıb susdu, cavab vermədi. O yəqin
anasının kim ilə getdiyini, atasının kim olduğunu bilirdi. O
hətta onun adını mənə söyləmək də istəmirdi, bu özü də ona
əzab verirdi.
Mən ona öz suallarımla iztirab vermək istəmədim.
Nelli qəribə bir qız idi, bir müvazinətdə qalmırdı, coşqun
təbiətli idi. Lakin bu coşqunluğunun qarşısını ala bilirdi,
xoşxasiyyət idi, eyni zamanda, məğrur idi, heç kəsə baş
əyməzdi. O məni hətta iztirab çəkmədən xatırlaya bilmədiyi
anası qədər, anası ilə eyni dərəcədə, saf, təmiz bir
məhəbbətlə, bütün qəlbilə sevsə də, mən onu tanıyandan
bəri, o çox az hallarda mənimlə açıq danışmışdı. Bircə bu
gündən başqa, keçmiş həyatından çox nadir halda mənimlə
downloaded from KitabYurdu.org
393
danışmaq ehtiyacını hiss etmişdi, hətta bunun əksinə olaraq,
öz qəlbini məndən gizlətməyə çalışırdı. Lakin bu gün, bir
neçə saat ərzində, onu ən çox həyəcanlandıran, ona ən çox
əzab verən keçmiş xatirələrini, ürəkdən yana-yana, hönkürtü
ilə ağlaya-ağlaya, bu hönkürtülər içində sözləri qırıla-qırıla
açıb mənə danışdı. Mən heç vaxt bu dəhşətli şeyləri
unutmayacağam. Lakin onun əsl həyatı hələ irəlidədir...
Nellinin danışdığı dəhşətli bir əhvalat idi, bu,
xoşbəxtliyi əlindən çıxmış, sevgilisi tərəfindən atılmış, hər
kəs tərəfindən tərk edilmiş, xəstə, çox-çox əzab çəkmiş,
axırıncı ümidgahı ola bilən atası tərəfindən də rədd edilmiş
bir qadının sərgüzəşti idi. Vaxtilə o, başqasına qoşulub
qaçmaqla atasını təhqir etmiş, atası da çəkdiyi ağır əzabdan,
həqarətdən ağlını itirmişdi. Bu – hər yerdən əli üzülmüş,
hələ uşaq hesab etdiyi qızı ilə gedib Peterburqun çirkli-
palçıqlı küçələrində dilənən, sonra nəm bir zirzəmidə
qalaraq, aylarla ölüm yatağında yatan, son nəfəsinə qədər
atası tərəfindən bağışlanmayan bir qadının həyatı idi. Atası
da ancaq onun son dəqiqələrində öz tutduğu işindən peşman
olmuş, tələsə-tələsə gəlib onu bağışlamaq istəmişdi, lakin
downloaded from KitabYurdu.org
394
gəlib, dünyada ən çox sevdiyi övladının soyuq cəsədini
görmüşdü. Bu, ağlını itirmiş bir qoca ilə onun xırdaca nəvəsi
arasında baş verən sirli, güclə başa düşülən, qəribə bir
əlaqənin tarixçəsi idi. Nelli hələ o zaman, uşaq da olsa,
babasının tutduğu işlərin çoxunu başa düşürmüş, amma bu
şeyləri yaxşı təmin olunan, gözəl həyat keçirən bir qız hələ
illərlə inkişaf etdikdən sonra başa düşə bilərdi. Bu, dəhşətli
bir əhvalat idi, elə dəhşətli, əzabverici bir əhvalat idi ki, belə
əhvalatlar çox tez-tez, həm də nəzərə çarpmadan, əsrarəngiz
bir şəkildə Peterburqun ağır səması altında, bu böyük
şəhərin qaranlıq, gizlin bucaqlarında qaynayan küt
xudbinlik,
alçaqcasına vəhşiyyət, məxfi saxlanılan
cinayətlər, bir-birilə üz-üzə gələn mənfəətlər, təbii halından
çıxmış, mənasız, cəhənnəm kimi bir həyat içərisində baş
verir...
Lakin bu barədə irəlidə bəhs olunacaqdır...
downloaded from KitabYurdu.org
Dostları ilə paylaş: |