F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
405
– Allah eləməsin! – dedi. – Sizin doğru söylədiyinizə mən tamamilə əminəm. Nataşa knyazın düz gözləri içinə baxaraq yenə də güldü, belə ki, knyaz elə bil bundan sarsıldı. Özünü itirmiş halda: – İzah edin, – dedi. – Burda izah ediləsi bir şey yoxdur. Mən çox aydın danışıram. Siz axı onun necə dəmdəməki, unutqan olduğunu bilirsiniz. Buna görə də ona tam sərbəstlik verilən kimi, başqasına uymuşdur. – Ancaq belə uymaq mümkün deyil, burda nəsə bir şey var, gələn kimi mən onu məcbur edərəm bunu izah etsin. Lakin məni ən çox təəccübləndirən başqa şeydir: siz elə bil ki, məni nə barədəsə təqsirləndirirsiniz, halbuki mən heç burda olmamışam. Bir də ki, Natalya Nikolayevna, mən görürəm ki, sizin ona bərk acığınız tutmuşdur, bunun da səbəbi aydındır! Sizin buna hər barədə haqqınız var, bir də ki... bir də ki... Əlbəttə, buna birinci mən müqəssirəm, bəlkə də bircə ona görə ki, əvvəl ələ keçən mən olmuşam! – bunu downloaded from KitabYurdu.org 406
deyib, əsəbi halda gülümsəyərək, mənə tərəf dönüb əlavə etdi: – Elə deyilmi?! Nataşanın üzü birdən qızardı. Knyaz öz ləyaqətini itirmədən sözünə davam etdi: – İltifat buyurun, Natalya Nikolayevna, mən sizinlə razılaşıram: mən müqəssirəm, ancaq bir şeydə müqəssirəm ki, bizim tanışlığımızın səhərisi günü mən Peterburqdan getdim. Belə ki, siz bir qədər vasvası olduğunuza görə (mən sizin bir qədər vasvası olduğunuzu hiss edirəm), siz mənim barəmdə olan rəyinizi dəyişmisiniz, xüsusilə, vəziyyətin özü də buna imkan vermişdir. Mən getməsəydim, siz məni daha yaxşı tanımış olardınız, Alyoşa da mənim nəzarətim altında dəmdəməkilik etməzdi. Bu gün siz özünüz eşidəcəksiniz ki, mən ona nə deyəcəyəm. – Yəni elə edəcəksiniz ki, o məndən bezməyə başlayacaq. Siz ağıllı bir adam olduğunuz halda, heç mümkün deyil ki, bunun, doğrudan da, mənə kömək edəcək bir tədbir olduğunu zənn edəsiniz. downloaded from KitabYurdu.org
407
– Olmaya, siz ona eyham etmək istəyirsiniz ki, mən qəsdən işi elə qurmaq istəyirəm ki, o sizdən bezar olsun? Natalya Nikolayevna, siz mənim könlümü sındırırsınız. Nataşa dedi: – Mən hər kimlə olur olsun, danışanda çalışıram ki, mümkün qədər az eyham işlədim, çalışıram ki, mümkün qədər açıq danışım, siz yəqin ki, bu gün buna əmin olacaqsınız. Mən sizin könlünüzü sındırmaq istəmirəm, sındırmağın da heç mənası yoxdur, hər şey kənara dursun, elə bircə ona görə mənası yoxdur ki, mən sizə hər nə desəm, mənim sözümdən sizin könlünüz sınmayacaq. Buna mən tamamilə əminəm, çünki bizim aramızda olan münasibətin necə bir münasibət olduğunu mən çox yaxşı başa düşürəm. Siz axı bu münasibətə ciddi bir şey kimi baxa bilməzsiniz, elə deyilmi? Lakin əgər, doğrudan da, mən sizin könlünüzü sındırmışamsa, onda, sizin qarşınızda qonaqpərvərliyin bütün tələblərini yerinə yetirmək üçün sizdən üzr istəməyə hazıram. Nataşa bu cümləni, dodaqları gülə-gülə, yüngül, hətta zarafatyana bir ifadə ilə söyləsə də, mən hələ bu vaxta qədər downloaded from KitabYurdu.org
408
onu bu qədər acıqlı görməmişdim. Bu üç gündə onun qəlbən nə qədər iztirab çəkdiyini mən ancaq indi başa düşdüm. Onun indi daha hər şeyi bildiyini, hər şeyi başa düşdüyünü göstərən eyhamlı sözləri məni qorxutdu, bu sözlər doğrudan- doğruya knyaza aid idi. Nataşa knyaza olan rəyini dəyişməmişdi, ona öz düşməni kimi baxırdı, bu indi aydın görünürdü. Yəqin
o bu
işdə olan
bütün müvəffəqiyyətsizliklərin səbəbini knyazın Alyoşaya etdiyi təsirində görürdü, bəlkə də onun bir əsası var idi. Mən onların arasında qəfildən bir hadisə baş verəcəyindən qorxurdum. Nataşanın zarafatyana ifadə tərzi həddindən artıq aydın idi, bunu o gizlətmirdi. Nataşanın knyaza “siz bizim aramızda olan münasibətə ciddi bir şey kimi baxa bilməzsiniz, mən qonaqpərvərlik tələblərinə görə sizdən üzr istəməyə hazıram” deməsi, həm də onun təhdid şəklində “mən bu axşam açıq danışmaq bacarığımı isbat edəcəyəm” – deyə vəd etməsi o qədər acı, açıq söylənmiş bir söz idi ki, knyazın bu şeyləri başa düşə bilməməsi mümkün deyildi. Mən onun üzündə əmələ gələn dəyişikliyi gördüm, lakin o özünü ələ almağı bacarırdı. Knyaz o saat özünü elə göstərdi downloaded from KitabYurdu.org
409
ki, guya bu sözləri eşitmədi, onların əsl mənasını başa düşmədi, məlum şeydir ki, məsələni zarafata saldı və gülə- gülə dedi: – Allah eləməsin ki, mən sizdən üzr istəməyinizi tələb edim! Mən heç də bunu istəmirdim, bir də ki, qadından üzr istəməyi tələb etmək mənim qayda-qanunumda yoxdur. Hələ ilk görüşümüzdə mən sizə öz xasiyyətim haqqında qismən xəbərdarlıq etmişdim, buna görə də siz, yəqin, mənim deyəcəyim bir sözdən acıqlanmazsınız, xüsusilə, ona görə acıqlanmazsınız ki, bu söz ümumiyyətlə, bütün qadınlara aid olacaqdır. – O, nəzakətlə mənə müraciət edərək sözünə davam etdi: – Siz də yəqin mənim bu sözümlə razılaşacaqsınız. Qadınların xasiyyətində belə bir cəhət var: əgər, məsələn, qadın bir şeydə müqəssirdirsə, onun tutduğu iş haqqında əldə lap aydın dəlil olsa da, o öz təqsirini dərhal boynuna alıb üzr istəməz, istəyər ki, sonradan bu təqsirini min cür nəvazişlə yuyub təmizləsin. İndi lap elə təsəvvür edək ki, siz mənim könlümü sındırmısınız, indi bu saat mən sizdən üzr istəməyi qəsdən tələb etmirəm. Mənim üçün əlverişli odur ki, siz sonradan öz downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|