F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
420
qalma çoxlu sərt, ciddi qayda-qanunlarınız var. Siz hər yeni, gənc, təravətli şeyə şübhə ilə, istehza ilə, düşməncəsinə baxırsınız. İndi mən daha, bir neçə gün əvvəl tanıdığın adam deyiləm. Ayrı bir adamam! Mən indi hamının gözünə cəsarətlə baxıram. Bilirəm ki, mənim əqidəm doğru əqidədir, mən axıra kimi öz əqidəmin dalınca gedəcəyəm, yolumdan azmasam, onda mən namuslu adamam. Məndən daha əl çəkin! Bundan sonra nə deyirsiniz deyin, mən özümə arxayınam! Knyaz istehza ilə dedi: – Bir buna bax! Nataşa təşvişlə bizi gözdən keçirtdi. O, Alyoşanın artıq-əskik danışacağından qorxurdu. Alyoşa çox tez-tez söhbətə uyaraq özünü pis vəziyyətdə qoyurdu. Nataşa bunu bilirdi. O istəyirdi ki, Alyoşa özünü bizim, xüsusilə, atasının qarşısında gülünc şəklə salmasın. Nataşa: – Alyoşa, sən nə danışırsan! – dedi. – Bu ki bir fəlsəfədir, yəqin kim isə sənə öyrədib... Yaxşısı budur ki, sən öz gördüklərini danış. downloaded from KitabYurdu.org
421
Alyoşa həyəcanla dedi: – Bəs mən nə danışıram! Görürsən də. Katyanın iki nəfər uzaq qohumu var, əmioğlusudur, adları da Levinka və Borinkadır. Biri tələbədir, o birisi də elə-belə cavan oğlan. Katyanın onlarla əlaqəsi var, onlar da fövqəladə adamlardır! Çox az hallarda qrafinyanın yanına gəlirlər, prinsiplərinə görə! Biz Katya ilə insanın vəzifəsindən, görəcəyi işlərindən və başqa şeylərdən danışanda, Katya onları mənə nişan verdi, elə o saat da onlara aparmağa mənə kağız verdi, mən də dərhal onlarla tanış olmağa getdim. Elə həmin axşam biz tamam dostlaşdıq. Orada on iki adam vardı, kimisi tələbə idi, kimisi zabit, kimisi də rəssam, bir nəfər yazıçı da vardı... İvan Petroviç, onlar hamısı sizi tanıyırlar, yəni sizin kitabınızı oxuyublar, gələcəkdə sizdən çox şey gözləyirlər. Bunu onlar özləri mənə dedilər. Mən onlara dedim ki, sizinlə tanışam, sizi onlarla tanış edəcəyimə söz verdim. Onlar hamısı məni bir qardaş kimi, açıq ürəklə qəbul etdilər. Mən də elə o saat onlara dedim ki, bu yaxında evli bir adam olacağam. Onlar da məni evli bir adam hesab etdilər. Onlar beşinci mərtəbədə, taxtapuşun altında yaşayırlar, mümkün downloaded from KitabYurdu.org
422
qədər tez-tez yığışırlar, çox vaxt da çərşənbə günləri Levinka ilə Borinkanın evində toplaşırlar. Onlar hamısı təzə cavanlardır, hamısı da bütün insanlığa odlu məhəbbət bəsləyirlər. Biz hamımız, bizim indiki vəziyyətimizdən, gələcəyimizdən, elmdən, ədəbiyyatdan danışdıq. Özü də çox yaxşı, çox açıq, çox sadə danışdıq... Ora bir nəfər gimnazist də gedir. Onlar bir-birilə çox gözəl rəftar edirlər, çox nəcib adamlardır! Mən hələ ömrümdə belə adamlar görməmişəm! Bu vaxta kimi mən harada olmuşam? Nə görmüşəm? Nəyin əsasında böyümüşəm? Nataşa, ancaq sən mənə buna oxşar şeylər demisən. Ah, Nataşa, sən mütləq onlarla tanış olmalısan! Katya tanış olub. Onlar Katya barəsində böyük ixlaskarlıqla danışırlar. Katya da Levinkaya və Borinkaya deyib ki, mən öz dövlətimi idarə etmək haqqını qazandıqdan sonra, elə o saat, mütləq cəmiyyətin xeyrinə bir milyon verəcəyəm. Knyaz soruşdu: – Yəqin ki, bu bir milyonu da xərcləyən Levinka ilə Borinka və onların dəstəsi olacaqdır. Alyoşa qızğın halda etiraz etdi: downloaded from KitabYurdu.org
423
– Doğru deyil, doğru deyil! Ata, belə danışmaq ayıbdır! Sənin nə demək istədiyini mən başa düşürəm! Doğrudan da, bu bir milyon haqqında bizim söhbətimiz oldu, bundan necə istifadə etmək barəsində çox danışdıq. Axırda bu qərara gəldik ki, hər şeydən əvvəl, o puldan ictimai maarif üçün istifadə edilsin... Knyaz öz-özünə danışırmış kimi, yenə də istehza ilə gülümsəyərək dedi: – Bəli, mən doğrudan da, bu vaxta qədər Katerina Fyodorovnanı yaxşı tanımamışam. Mən ondan çox şey gözləyirdim, amma bunu... Alyoşa:
– Nə bunu? – deyərək onun sözünü kəsdi. – Bu niyə sənə belə qəribə görünür? Ona görə ki, bu bir qədər sizin qayda-qanundan kənara çıxır? Bu vaxta qədər hələ heç kəs bir milyon ianə verməyib, amma o verir? Sənə qəribə görünən budur? O başqasının hesabına yaşamaq istəmir, çünki bu milyonlarla yaşamaq – başqasının hesabına yaşamaq deməkdir (mən bunu ancaq indi bilmişəm). O istəyir ki, vətənə, hamıya xeyir versin, öz qüvvəsinə görə downloaded from KitabYurdu.org
424
ümumun mənfəəti üçün ianə versin. Hər kəsin öz qüvvəsinə görə ianə verməsi məsələsini biz əxlaq dərsində oxumuşuq, amma elə ki bu ianədən milyon qoxusu gəldi, onda bu məsələ başqalaşır, elədirmi? Bütün bu ağıllı hərəkət etmək məsələsi ki var, ona mən bu qədər inanırdım, onu bu qədər tərifləyirlər, bu axı nəyə əsaslanır? Ata, niyə mənə elə baxırsan? Elə bil ki, sənin qarşındakı təlxəkdir, axmaq bir adamdır! Yaxşı, axmaq olanda nə olar?! Nataşa, sən gərək Katyanın bu barədə dediyini eşidəydin. Katya deyir ki: “Əsas ağıl deyil, əsas ağla istiqamət verən insan təbiətidir, insan qəlbidir, nəcib xüsusiyyətlərdir, inkişafdır”. Xüsusilə, bu barədə Bezmıqinin dahiyanə bir sözü var. Bezmıqin – Levinka ilə Borinkanın tanışıdır, öz aramızdır, yaman ağıllı adamdır, doğrudan da, dahi adamdır! Çoxdan deyil, dünən o söhbət arasında gör nə dedi. Dedi ki: “O axmaq ki öz axmaqlığını başa düşür, o daha axmaq deyil!” Çox doğru sözdür! O hər anda belə hakimanə sözlər deyir. Ağzından dürr tökülür. Knyaz dedi: – Doğrudan da, dahiyanə sözdür! downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|