F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 4,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
435
məşğul olmuşam, sonra da məni məzəmmət etdin ki, sizin kübar cəmiyyətində belə şeylər yoxdur, ancaq quru bir ağıl var. İndi bu tərəfə bax: bir yandan yüksək, gözəl məsələlərə uymaq, bir yandan da çərşənbə günü burada olan hadisədən sonra, dünyada gərək ki, sənin üçün hər şeydən çox qiymətli olan bir adama dörd gün birdən etinasızlıq göstərmək, bunu necə izah etmək lazımdır?! Sən hətta Katerina Fyodorovna ilə olan mübahisəni etiraf etdin, sən ona demisən ki, Natalya Nikolayevna məni elə sevir, o elə alicənab adamdır ki, mənim pis hərəkətlərimi bağışlayar. Lakin sən nə haqla Natalya Nikolayevna tərəfindən bağışlanacağını nəzərdə tutursan, bunun üçün mərc gəlməyi təklif edirsən? Bu bir neçə gündə Natalya Nikolayevnanın sənin barəndə nə qədər acı-acı düşüncələr, nə qədər şübhələr keçirdiyini heç bircə dəfə fikirləşdinmi? Yoxsa bəzi yeni ideyalara uymaq sənə ən birinci vəzifənə etinasızlıq göstərməyə haqq vermişdir? Natalya Nikolayevna, sözümə əməl etmədiyim üçün məni bağışlayın? Lakin indiki məsələ o sözdən ciddidir, siz özünüz bunu başa düşərsiniz... Bilirsənmi, Alyoşa mən bura gələndə Natalya Nikolayevnanı necə ağır əzab içində downloaded from KitabYurdu.org
436
gördüm, bunun səbəbi aydındır: bu dörd günü sən onun üçün cəhənnəmə çevirmisən, amma bu gərək əksinə olaydı, bu onun həyatının ən gözəl günləri olmalı idi! Bir tərəfdən belə hərəkətlər, bir tərəfdən də söz, söz... Yoxsa mən haqlı deyiləm? Belə bir vəziyyətdən sonra, sən özün hər cəhətdən müqəssir olduğun halda, hələ bir məni müqəssir də hesab edirsən? Knyaz sözünü qurtardı. O hətta natiqlik məharətinə uyaraq, öz qalibiyyət sevincini bizdən gizlədə bilmədi. Alyoşa Nataşanın əzab çəkdiyini eşidəndə dərdli-dərdli ona baxdı, lakin Nataşa nə edəcəyini qət etmişdi: – Alyoşa, eybi yoxdur, dərd çəkmə, başqaları səndən daha artıq müqəssirdir. Otur, qulaq as, gör indi sənin atana nə deyəcəyəm. Söhbəti qurtarmaq lazımdır! Knyaz onun sözünə qüvvət verdi: – Natalya Nikolayevna, sizdən çox xahiş edirəm, danışın! İki saatdır mən bu barədə müəmmalı sözlər eşidirəm. Buna daha dözmək olmaz, etiraf edirəm ki, mən burada belə qəbul ediləcəyimi gözləmirdim. downloaded from KitabYurdu.org 437
– Ola bilər, çünki siz bizi öz sözlərinizlə məftun etmək fikrində idiniz, belə ki, biz sizin əsl niyyətinizi başa düşməyək. Sizə nə danışım?! Siz özünüz hamısını bilirsiniz, hamısını başa düşürsünüz. Alyoşa haqlıdır. Sizin ən birinci arzunuz bizi bir-birimizdən ayırmaqdır. Siz əvvəlcədən lap yaxşı bilirdiniz ki, həmin o axşamdan, o çərşənbə günündən sonra nə olacaqdır, siz bunu birbəbir müəyyən etmişsiniz. Mən bayaq sizə dedim ki, siz nə mənə, nə də sizin qurduğunuz evlənmək işinə ciddi bir şey kimi baxmırsınız. Siz bizimlə zarafat edirsiniz, siz oyun oynayırsınız, bu oyunda da sizin gizlin bir məqsədiniz var. Oyunu siz yaxşı başlamısınız. Alyoşa sizi məzəmmət edəndə, deyəndə ki, siz bu şeylərə bir vodevil kimi baxırsınız, o haqlıdır. Siz isə əksinə,
gərək sevinəydiniz, Alyoşanı məzəmmət etməyəydiniz, çünki o heç bir şey bilmədiyi halda, sizin arzunuzu bütünlüklə yerinə yetirmişdir, hətta bəlkə bundan da artıq etmişdir. Mən heyrət içində donub qaldım. Mən bu axşam bir toqquşma olacağını gözləyirdim. Lakin Nataşanın həddindən artıq sərt və açıq danışması, sözlərində açıqca ifadə olunan downloaded from KitabYurdu.org
438
nifrət məni son dərəcə təəccübləndirdi. Mən düşünərək öz- özümə dedim: “Görünür, o, doğrudan da, bir şey bilirmiş, buna görə də təxirə salmadan, əlaqəni kəsməyi qət etmişdir. Bəlkə də elə knyazı səbirsizliklə gözləyirmiş ki, hər şeyi birdən lap gözünün içinə desin”. Knyazın rəngi azca qaçdı. Alyoşanın üzündə sadəlövhcəsinə bir qorxu, ağır bir iztirab ifadə olunurdu. Knyaz həyəcanla bərkdən dedi: – İndicə məni nədə müqəssir etdiyinizi yadınıza salın! Heç olmasa, sözünüzü az da olsa, düşünüb deyin... Mən heç bir şey başa düşmürəm. – Hə! Deməli, siz məni iki sözlə başa düşmək istəmirsiniz. Hətta Alyoşa da sizi, mən başa düşən kimi düşmüşdür, amma biz onunla sözü bir yerə qoymamışıq, heç bir-birimizi görməmişik də! O da başa düşmüşdür ki, siz bizimlə nalayiq, həqarətli bir oyun oynayırsınız, amma o sizi sevir, sizə bir Allah kimi inanır. Siz hətta onunla bir az ehtiyatlı olmağı, bir az hiyləgərliklə rəftar etməyi də lazım hesab etməmisiniz, elə hesab etmisiniz ki, o bunu başa düşməz. Lakin onun qəlbi həssas, incə, tez mütəəssir olan downloaded from KitabYurdu.org
439
bir qəlbdir, o özü dediyi kimi, sizin sözləriniz, sizin ifadə tərziniz onun qəlbində qalmışdır... Knyaz buna son dərəcə heyrət etdiyini göstərərək, mənə tərəf döndü, sanki məni şahid göstərmək istəyirdi: – Mən heç bir şey, heç bir şey anlamıram! – o acıqlanmış və əsəbiləşmişdi. Sonra Nataşaya tərəf dönərək sözünə davam etdi: – Siz vasvasısınız, siz həyəcan və qorxu içindəsiniz, siz Katerina Fyodorovnaya qısqanclıq edirsiniz, buna görə də bütün dünyanı, birinci növbədə məni müqəssir etməyə hazırsınız... Belə olan surətdə, icazə verin hamısını açıb deyim, sizin xasiyyətiniz haqqında qəribə bir rəyə gəlmək olar... Mən belə söhbətlərə öyrəşməmişəm, mənim oğlumun məsələsi olmasaydı, bu sözlərdən sonra mən bircə dəqiqə də burada qalmazdım... Mən hələ də gözləyirəm, siz iltifat buyurub məsələni izah edəcəksinizmi? – Deməli, bu şeyləri siz lap əzbərdən bilsəniz də, yenə inad göstərirsiniz, məsələni iki sözlə başa düşmək istəmirsiniz?! İstəyirsiniz ki, mən mütləq bunun hamısını sizin üzünüzə deyim? – Mən ancaq buna çalışıram. downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|