F. M. Dostoyevski alçaldilmiş VƏ TƏHQİr ediLMİŞ İnsanlar
Yüklə 3,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
www.vivo-book.com
64 görə bilmirdi! Bizim aramızda bircə kəlmə söz söylənmişdi, mən də, nəhayət, Nataşanın başını aşağı dikərək, xırdaca dodaqlarını azca açaraq, astadan “hə” dediyini eşitdim. Lakin qocalar da bunu bildi, fikirləşdilər, götür-qoy elədilər, Anna Andreyevna başını xeyli yırğaladı. Bu ona qəribə və dəhşətli görünürdü. O mənə inanmırdı, deyirdi ki: – İvan Petroviç, müvəffəqiyyət yaxşı şeydir, axı birdən bu müvəffəqiyyət olmadı, ya ayrı bir şey oldu, onda necə olsun? Siz heç olmasa, bir yerdə qulluq edəydiniz! Qoca da bir az fikirləşdikdən sonra dedi: – Vanya, gör sənə nə deyirəm: mən özüm də bunu gördüm, duydum, hətta etiraf edirəm, sevindim də ki, sən və Nataşa... daha nə deyim axı! Bilirsən, Vanya, siz ikiniz də hələ çox cavansınız, mənim Anna Andreyevnam haqlıdır. Bir qədər gözləyək. Tutaq ki, sən istedadlı bir adamsan, hətta çox istedadlı adamsan... Amma dahi deyilsən, necə ki, əvvəl sənin haqqında çığır-bağır salırdılar, eləcə istedadlı bir adamsan (mən bu gün “Trutendə” sənin barəndə yazılan tənqidi də oxudum, orada səni yaman qısma-boğmaya salıblar: axı bu nə qəzetdir?!) Bəli, özün görürsən, istedad www.vivo-book.com
65 dediyin şey, hələ lombarda qoyulan pul deyil, amma siz hər ikiniz kasıbsınız. Gəlin il yarım, yaxud heç olmasa, bir il gözləyək. Qabağa gedərsən, öz yolunda möhkəm durarsan – Nataşa sənindir, yox buna müvəffəq olmasan, onda özün bax gör!.. Sən vicdanlı adamsan, bir fikirləş! Məsələ elə belə də qaldı. Lakin bir ildən sonra gör nə oldu. Bəli, bir ilin tamamına lap az qalmışdı. Bir gün mən, aydın bir sentyabr günündə, ikindi vaxtı, qəlbim donmuş kimi, xəstə halda qocaların evinə gedib özümü stula yıxdım. Halım çox pis idi, az qala özümdən gedəcəkdim, hətta onlar mənə baxıb qorxdular da. Lakin onda mənim başım ona görə hərlənmirdi, qəlbim ona görə parçalanmırdı ki, içəri girmək üçün, bəlkə on dəfə onların qapısına yaxınlaşmış, yenə də geri qayıtmışdım, ona görə yox ki, mənim karyeram baş tutmamışdı, mənim hələ nə şöhrətim vardı, nə pulum, ona görə yox ki, mən hələ “attaşe” deyildim, səhhətimi yaxşılaşdırmaq üçün İtaliyaya göndərilməkdən də çox-çox uzaq idim. Yox, mənim başım ona görə hərlənir, ürəyim ona görə parçalanırdı ki, mən bir ildə on il yaşamışdım, mənim www.vivo-book.com
66 Nataşam da bu bir ildə on il yaşamışdı! Bizim aramıza ucu- bucağı görünməyən bir sonsuzluq çökmüşdü... Yadımdadır, mən qocaların qarşısında oturub susurdum, şlyapamın onsuz da əzilmiş kənarını əlimlə daha da əzişdirirdim. Oturub Nataşanın gəlməsini gözləyirdim, heç özüm də bilmirdim ki, nə üçün gözləyirdim. Əynimdəki kostyum pis idi, özü də mənə yaraşmırdı, arıqlamışdım, rəngim saralmışdı, lakin yenə də şairə oxşamırdım, gözlərimdə də heç bir böyüklük əlaməti yox idi, vaxtilə xoş təbiətli Nikolay Sergeiç bunun olmasını nə qədər arzu edirdi! Qarı tələsərək mənə təəssüflə baxırdı, özü də bunu gizlətmirdi, həm də düşünərək öz- özünə deyirdi: “Bax belə bir adam, az qalmışdı Nataşanın adaxlısı olsun. Allah, bizə rəhmin gəlsin, bizi öz pənahında saxla!” Sonra həzin bir səslə soruşdu (onun səsi indi də qulağımdadır): – İvan Petroviç, çay içərsinizmi? (samovar stol üstündə qaynayırdı) Necə dolanırsınız, atam? Siz, deyəsən, lap xəstəsiniz...
www.vivo-book.com
67 İndiki kimi gözümün qarşısındadır: o mənimlə danışır, amma gözlərində başqa bir qayğı görünürdü. Həmin bu qayğı qocanın da gözlərində dumanlanırdı, həmin bu qayğı ilə o, qarşısında bir fincan soyumuş çay, stol arxasında oturub fikrə getmişdi. Mən bilirdim ki, indi onları knyaz Valkovski ilə olan məhkəmə işi çox narahat edir, bu iş indi onlar üçün pis bir şəkil almışdı. Bundan başqa, yeni bir hadisə də üz vermişdi, bu hadisə Nikolay Sergeiçin ovqatını təlx edərək, onu xəstələnmək dərəcəsinə gətirib çıxartmışdı. Bütün bu hadisələr gənc knyazın üzündən baş vermişdi: o, beş ay bundan əvvəl, fürsət tapıb İxmenyevgilə gəlir, qoca onu, öz doğma oğlu kimi sevdiyi, az qala hər gün xatırladığı əziz Alyoşasını böyük bir sevinclə qəbul edir. Anna Andreyevna Vasilyevski kəndini yadına salaraq ağlayır. Alyoşa atasından gizlin, onlara tez-tez gəlməyə başlayır. Nikolay Sergeiç isə təmiz, saf, açıqürəkli, sadədil bir adam olduğundan, ehtiyatlı tərpənməyi lazım bilmir və belə bir şeyə nifrətlə baxır. O, nəciblik qüruruna qapılaraq, heç düşünmək də istəmirdi ki, knyaz oğlunun yenə də onlara getməsini eşitsə, nə deyər, qabaqcadan öz fikrində onun www.vivo-book.com
68 bütün mənasız şübhələrini həqarətlə rədd edirdi. Lakin qoca yeni təhqirlərə gücü çatıb-çatmayacağını bilmirdi. Cavan knyaz, az qala hər gün onlara gəlirdi. Nikolay Sergeiçlə Anna Andreyevna onun gəlişinə çox sevinirdi. O bütün axşamı və gecəyarısından xeyli keçəndən sonra da İxmenyevgildə otururdu. Nəhayət, Alyoşanın atası bundan xəbər tutdu. Çox iyrənc bir dedi-qodu meydana çıxdı. Knyaz yenə də əvvəlki məsələ üstündə çox ağır bir məktubla Nikolay Sergeiçi təhqir etdi, oğluna da İxmenyevgilə getməyi qəti surətdə qadağan etdi. Bu hadisə iki həftə bundan əvvəl olmuşdu. Qoca çox dərd çəkirdi. Heç belə də şey olar! Onun məsum, günahsız, nəcib Nataşasını yenə də bu çirkin böhtana, bu rəzalətə qatmaq?! Onun adı əvvəllər də Nikolay Sergeiçi təhqir edən adam tərəfindən hərarətlə çəkilmişdi... Bunları cavabsız qoymaq olardımı?! O, ilk günlər qəm-qüssədən yatağa düşdü. Bunun hamısını mən bilirdim. Bu hadisələr bütün təfsilatı ilə gəlib mənə çatmışdı: mən onda üç həftə idi ki, İxmenyevgilə getmirdim, xəstə idim, ağır kədər və ümidsizlik içində yatağımda yatırdım. Lakin mən bir şey edə bilirdim ki? Yox! Mən onda ancaq Yüklə 3,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|