Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Yüklə 443,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.3. Xəz yarımfabrikatlarının istehlak xassələrini formalaşdıran amillər
- Hazırlıq əməliyyatları
- Dərilərin arayışlandırılma əməliyyatı
- Gön qatının arayışlandırılması
- Çırpılma əməliyyatı
- Qayçılanma əməliyyatı
17
Yuxarıda göstərdiyimiz tələblərlə yanaşı xəz mallarına verilən ən mühüm tələblərdən biri də onlara verilən istismar müddəti saat, gün,ay və illə təyin edilir. Xəz məmulatlarının yararsız hala düşməsi müxtəlif səbəblərdən ola bilər. Xalis xidmət müddəti
fiziki cəhətdən məmulatın istismar müddətini başa
vurmasıdır.İstismar zamanı xəz məmulatlarının yararlıq xassələri pisləşə bilər və yaxud məmulat tamamilə dağıla bilər.Beləliklə,xəz məmulatlarının köhnəlməsi baş verir. Xəz məmulatlarının köhnəlməsi və yaxud tamamilə dağılması müxtəlif amillərin təsiri altında baş verir.Bu təsirlər ayrılıq və kompleks ola bilər. Xəz məmulatlarında baş verən fiziki və mənəvi köhnəlməsi bir-birindən fərqləndirmək lazımdır.
Xam halda emal edilməmiş xəz –dəri xammalı məmulatın istehsalı üçün yararlı deyildir.Çünki dəri qatı çox hiqroskopik olmaqla yanaşı rutubətli şəraitdə qaldıqda asanlıqla öz xassələrini itirə bilir.Bu çatışmamazlıqları aradan qaldırmaq məqsədilə onları emaldan keçirirlər.Bu isə müxtəlif kimyəvi və mexaniki əməliyyatdan ibarətdir. Emal olunma zamanı dərmanın quruluşu və xassələri hiss olunan dərəcədə dəyişilə bilir. Emal zamanı dərinin kollegen lif dəstləri bir növ açılır,daha doğrusu elementar hissələrə parçalanır sonra isə gələcək əməliyyatlar təsirindən yenidən birləşirlər Xəz sənayesində dərilərin emalında nigel və qıcqırtma əməliyyatından istifadə olunur. Bunlar isə dərinin derma qatını çox asanlıqla yumşalda bilir. Yanlız nigel əməliyyatından keçirilmiş dəriləri suya saldıqda əməliyyat öz mahiyyətini itirir. Ona görədə nigel və qıcqırtma əməliyyatı zamanı xəz dərilərə verilmiş xassələri uzun müddət saxlamaq üçün onları aşılanma əməliyyatından keçirirlər. Buraya isə
18
xrom alminizim,formalin və yağlı aşılanma növləri daxil edilir. Tam emaldan keçirilmiş dərilərin gön qatı yumuşaq,plastiki və elastiki bakteroloji təsirlərə davamlı kimyəvi maddələrin təsirlərinə davamlı,yüksək tempraturaya 70-80 əks dayana bilen və az islanma qabiliyyətinə malik olurlar. Xəz dərilərin emalında istifadə olunan prosesləri 3 əsas qrupa bölürlər. Hazırlıq əməliyyatları. Buraya islatma, meydrallaşdırılma yağsızlaşdırma bəzi hallarda isə alt tüklərinin yox edilməsi,rütubətli tüklərin qayçılanması kimi əməliyyatlar daxildir.Bu proseslərin yerinə yetirilməsi nəticəsində dərilər susuzlaşdırılır, konservləsdirici maddələrin və çirklərin yuyulması baş verir ha belə bir necə zülalların, yağ-piy maddələrinin dəridən kənar edilməsi baş verir. Tikilmə əməliyyatı xüsusi emal əməliyyatı aşılanması yağlanması və qurudulması daxil edilir.Nikel əməliyyatı zamanı dərinin gön qatına təsir edilməklə yanaşı ona daha çox yumuşaqlıq verilir dərilər yüksək elastiki və plastiki xassələrə malik olur. Aşılanma, qurudulma əməliyyatları zamanı xəz dərilərə istismar və saxlanmaya lazım olan yararlı xassələr verilə bilir. Dərilərin
Buraya
gön ayaqqabının ləkələnməsi, əl və ayaqların dəri hissəsinin açılması, cilalanması, tük örtüyünün daranması, qayçılanması, lazımsız tüklərin doyülüb salınması, ütülənməsi halları belə mövcud nöqsanların yox edilməsindən ibarətdir. Emal əməliyyatından keçirildikdən sora xəz dərilərinin əksəriyyıtinin tük və gön təbəqəsinə lazımi rəng vermək üçün boyanma əməliyyatdan keçirilir. Xəz dərilərin emalı və boyanması aşağıda göstərilən sxemlər üzrə yerinə yetirilir. Fasiləli dəriləremal və boyadılma üsulundan keçirildikdə hər bir üsul ayrılıqda başa çatdırılır və emal prosesi qurdulma və arayışlandırılmaqla başa çatdırılır.fasiləli üsulla dovşan,qırmızı tülkü, andatra, sibir siçovulu sincab, ussuruyia, yenotu, qumsal sünbülqıranı, qaragül, vəhşi pişik və su samuru dərsinə oxaşadıcılıq qoyun dəriləri emal olunur. Fasiləsiz üsulla emal və boyanma prosesi sulu şəraitdə baş verməklə sonrakı əməliyyatla
19
yəni,qurutma və boyanma prosesilə əlaqələşdirilir. Qurutma və boyadılma prosesilə xəz dərilərinin istehsal trexnologiyası başa çatdırılır. Gön qatının arayışlandırılması. Dərilər qurudulduqdan sonra gön qatının arayışlandırılması prosesinə verilir.Əvvəlcə dərilər qapalı baramanların içərisində enli yarpaqlı bərk xassəli ağacların ovuntusunun iştirakı ilə ovuşdurulur. Bundan sonra dərilər artıq yağ maddələrindən təmizlənir və nəticədə dərinin gön təbəqəsi yumşaq xassəyə malik olur. Daha sonra isə ağac ocuntusu ilə emal edilmiş dərilər toplu barabanda qırpılma prosesindən keçirilir və artıq ağac ovuntusu dəridən yox edilir.Bu əməliyyatdan sonra dərilər bir daha əl və yaxud maşınla gön təbəqəsi tam halda təmizlənir,cilalanır. Arayışlaşdırma əməliyyatının keçirilmiş dərilər yumşaq plastikli və elastiki habelə bərabər səviyyədə boyadılmalıdır. Tük
Arayışlaşdırılma əməliyyatı qurtardıqdan sonra tük örtüyünün ağac ovuntusunun təmizlənməsi üçün çırpılma prosesindən keçirilir. Çırpılma əməliyyatı xüsusi maşınlardan dəqiqədə 350-400 dövr edən valların üzərinə bərkidilmiş qayışların köməyilə başa çatdırılır. Valın fırlanması zamanı qayışlar xəz örtüüyünə müəyyən güclə vurulur və əmələ gələn qır-qırıntılar nasosla sorulub,rədd edilir. Proses zamanı dərinin tük örtüyündə tüklər dolaşa bilir.Buna görə də onu metal daraqların iştirakılə darayırlar. Bəzi hallarda tük örtüyündə qayçılanma, epilandirmə yolunda prosesi də aparılır. Qayçılanma əməliyyatı elə növ dərilərə aiddir ki,onların dərisinin tük örtüyü sıx və uzun olur.(dovşan,andatra,pişik,qoyun dəriləri). Qayçılanma yolu ilə tüklrin uzunluğu 14-17 mm-ə çatdırılmaqla onlar dəniz pişiyi, su samuru, köstəbək dərilərinin tük örtüyünə oxşadıla bilir.Qayçılanma prosesi dərilərdə boyanmadan əvvəl başa çatdırlır. Yüklə 443,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|