Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Yüklə 443,56 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qış mövsümlü xəz yarımfabrikatları
23
Ayrı-ayrı xəz-dəri yarımfabrikatlarının sortu çox müxtəlifdir. Qış növlərinin çoxusu 1-ci,2-ci,3-cü sortlara bunların yaz növləri isə 1 və 3-cü sortlara ayrılır. 1-ci sorta dolğun tülkü və bütün sahəsində cod tükləri,hamar və tiftik tük dəsti sıx: 2ci sorta nisbətən az dolğun,belində və boynunda cod tükü və tikftik tükü nisbətən qısa olan: 3cü sorta isə tükləri seyrək və cod tükü və tiftik tükü qısa xəz dərilər daxil edilir. Ev dovşanının dərilərində olan yarımfabrikatlar əla,1,2,3 sorta it dərisindən olanlar 1,2,3 sorta,qoyun dərisindən olanlar isə 1 və2ci sorta ayrılır. Ən çox sort bölgüsü xalis cinsli qara rəngli buxara dərilərində rast gəlinir. Bunlar 30 sorta bölünür və sortlar hərflər vasitəsilə işarələnir(PPP,PP,P,E,EA,İ,İİ,Z,N və.s). Nöqsan qrupları şərti işarə olmaqla dəridə tikişləri, keçəlliliyi, sürtülmüş yerləri, yatıq tükləri, düyünləri və.s nöqsanları xarakterizə edir. Bundan başqa dərinin bu və ya digər hissəsinin,məsələn,başının pəncələrinin və quyruğunun çatmaması da qüsur sayılır. Xəz dəri yarımfabrikatlarının bu və ya digər nöqsan qruplarına salınması bir qayda olaraq ,bal sistemi üzrə aparılır. Dəridə müşahidə olunan hər bir nöqsan (keçəl,sürtülmə yerləri və.s), habelə tikiş yerləri həmi dəri növünün standartına və texniki şərtlərinə əsasən bal vahidlərinin ümumi sayına görə qruplaşdırılır. Qış mövsümlü xəz yarımfabrikatları . Xəz yarımfabrikatları qış növlərinin çeşidi çox müxtəlifdir. Aşağıda bunlardan ən çox yayılmışların xarakteristikası verilir. Mişovul-çox yayılmış xəz növüdür, bunun tükü qara rəngdən başlamış açıq boz və kül rənginə bənzər boz və kerənə çalan rəngə qədər olur. Mişovul daha çox təbii aşılanmış halda buraxılır, kryaja,o cümlədən, Yakutiya, Zabaykal, amur və.s bölünür. Tülkü-bir neçə növdə rast gəlinir. Buraya Karaqanda tülküsü, qırmızı tülkü, bozdöş tülkü, gümüş-qara tülkü, platin rəngli tülküvə.s daxil olur.Karaqanda tülküsü Zaqafqaziya və Orta Asiyada yayılmışdır. Bu tülkünün tükü cod, qaba və
24
bozumtul kürən rəngində olur. Karaqanka tülküsü təbii aşılanmış,boyalanmış və gümüşü-qar tüklüyə bənzədilmiş halda satışa daxil olur. Qırmızı tülkünün rəngi yaşadığı rayondan asılı olaraq al qırmızıdan başlayaraq solğun qırmızıya qədər çalır.Qırmızı tülkü təbii aşılanmış olur və rənginə, tülkünün yumşaqlığı və sıxlığına görə 6 qrupa bölünür. Hazır məmulatda təbii rəngdə aşılanmış qırmızı tülkü kryajlarının(Kamçatka tülküsü,Yakutiya tülküsü,Lena tülküsü,Amur tülküsü və.s) görə ayrılır. Qırmızı tülkünün tükü qara,qəhvəyi və bozumtul rənginə boyanır və habelə gümüşü-qara və qonur-qara tülkülərə bənzədilir. Qara və qəhvəyi rənglərə boyanmış dərilərdə çox zaman porsuq, ağ, ayı, it və çəpiş dərisindən qoparılan ağ tüklər yapışdırılır. Qırmızı tülkülərdən şırxılmış və qara,yaxud digər rənglərə boyanmış xəz-dəri az rast gəlir. Bozdöş tülkünün tük örütüyü qonur-tünd, qonur və açıq-qonur rənglərdə olur. Tük örtüyünün yumşaqlığına görə bu tülkünün dərisi yumşaq və (əksəriyyəti Qafqaz kryajı) cod xəz dərilərə bölünərək aşılanmış təbii növdə buraxılır. Qara-gümüşü tülkünün cod tükünün bir hissəsi bozumtul aspid şəklində,yaxud dibi qara,ortası gümüşü və ucu yenə qara rəngdə olur. Əsas tük örtüyünün rənginə görə tülkülər 3 rəngə bölünür və bunlara qara, habelə açıq- gümüşü və belində tünd zolağı olan tünd qonur rəngə çalan olur. Tülkünün dərisindəki gümüşü tüklərin miqdarına görə 30-dan 60%-ə qədər,60-dan 90%dək və 90-dn 100%-ə qədər gümüşü rəngli tükü olan tülkü dərilərin bölünür. Gümüşü- qara rəngli tlkülərin bir növünü də ağızburnu ağ rəngli olan tülkülər təşkil edir. Platin rəngli tülkülərdə cod tükün çox hissəsi ucu qaramtıl-ağ tüklərdən, habelə xalis ağ və xalis tüklərdən ibarət olur, bunların tiftik tükləri isə açıq boz rəngə çalır. Şimal tülküsü-tülkü fasiləsinin xüsusi bir növünü təşkil edir. Bunlar 2 rəngdə, yəni mavi və ağ rənglərdə rast gəlir. Ağ tülkü xəzi aşılanmamış halda 3 qrupa və hər qrup isə 2 kryaja bölünür. 25
Dovşan-3 növə yəni ağ dovşan,çöl dovşanı və boz dovşan xəzlərinə ayrılır. Boz dovşan xəz dəri üçün demək olar ki,tədbiq olunmur. Ağ dovşanın tükü qar kimi ağ, qulaqlarının ucu isə qara ləkəli olmaqla bunlar təbii aşılanmış və bahalı xəzlərə, məzələn, dəniz pişiyinə, kor siçana və belə xəzlərə bəzədilmiş, habelə qara və digər rənglərə boyanmış halda buraxılır. Çöl dovşanının-tükü çox zaman bozumtul rəngdə cod tükləri is tünd olur.Bunlar təbii aşılanmış və boyanmış halda buraxılır. Su samuru-olduqca qiymətli xəz yarımfabrikatıdır.Su samuru həm davamlı,həm də gözəl olmaqla çox zaman uzun tükləri didilmiş halda rast gəlir. Su samurunun xəzi şabalıd rəngində(ən bahalısı),açıq qəhvəyi,qum rəngində və qırmızıya çalar(ən ucuz) olur. Boyanmış su samuru dəniz pişiyinə bənzədilərək qara rəngdə buraxılır. Su samurundan boyunluqlar və baş geyimləri hazırlıanır. Qunduz-suda yaşayan heyvanın dərisidir və bu xeyli iri olur. Qunduz xəzinin rəngi adətən, bozumtul qəhvəyi olmaqla təbii halda və cod tükləri qopardılmaqla satışa buraxılır. Bu xəzdən boyunluq, papaq və digər məmulat hazılanır. Dələ-2 növdə olur. Bunlardan birinə yumşaq yaxud meşə dələsi və 2cisinə dağ və yaxud qayalıq dələsi deyilir. Yumşaq dələ dərisinin tiftiyi boz olmaqla açıq qəhvəyidən(qum rəngi) tutmuş göyümtül boz olmaqla tünd şabalıdı rəngdə rast gəlir.Dağ dələsinin tükləri meşə dələsinə nisbətən cod,tiftiyi isə ağımtıl və boğazında ağ ləkəli olur.Meşə dələdində bu ləkə sarıya çalır. Dələ xəzi başlıca olaraq qadınlara məxsus boyunluqlara sərf edilir. Samur-zahiri görünüşcə dələ xəzinə oxşayır və bunlar açıq qəhvəyidən başlamış tünd qəhvəyi rəngə qədər olur. Samur əksəriyyətcə təbii aşılanmış halda buraxılır və qadınlara məxsus boyunluqlar və paltolar hazırlanır. Safsar-3 növdə rast gəlməklə bunlarqara,ağ və xallı olur. Qara safsarın tükü tünd(cod tükləri parlaq vəqaramtıl-qonur) olur və kryajlara bölünür.Ağ safsarın tükü açıq olur və xam halda 9 kryaja təbii aşılanmış haıda isə 4 qrupa və Yüklə 443,56 Kb. Dostları ilə paylaş:
|