Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Yüklə 381,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
5
Burada aşağı keyfiyyətli əhəng alınır, çünki buna kül qarışır. Qaz peçlərində kül olmadığına görə yandırılan əhəngin keyfiyyəti yüksəlir. Əhəng yandırılan zaman çalışmaq lazımdır ki, əhəngdaşı parçaları bərabər qaydada yansın. Əhəngin yarımçıq və ya həddən artıq yanması halları o zaman baş verir ki, əhəngdaşı parçaları müxtəlif irilikdə, yaxud peçin temperaturunu həddən artıq yüksək və ya ondan olan xəmirin miqdarını azaldır, habelə əhəngin sönməsini ləngidir. Əhəngin sönməsi nəticəsində suyun miqdarından asılı olaraq əhəngi ya toz, yaxud da süd halına düşür. Toz halına salınması üçün sönməmiş əhəngin çəkisinə nisbətən nəzəri olaraq 32%, təcrübi olaraq isə bundan 2-3 dəfə artıq, yəni 64-69% su götürülsün ki, bu da əhəngin yağlılıq dərəcəsindən asılıdır. Kənar qatqı az olduqda əhəng yağlı sayılır və onun sönməsi üçün artıq su lazımdır. Gips yapışdırıcıları gips daşının (CaSO 4 2H
2 O), yaxud gips anhidridinin (CaSO 4
edilir. Gips yapışdırıcılarının əsas istehsal prosesi termiki emaldan, yəni gipsin qaynadılmasından ibarətdir. Bu zaman aşağıdakı reaksiya üzrə gips daşının dehidratlaşması prosesi gedir.
Gips daşının termiki emalı odadavamlı boruları olan qazanlarda, fırlanan peçlərdə, buxarvermə cihazlarında, habelə şaxtaşəkilli, halqavari, kameralı və yağlı peçlərdə aparılır. Son zamanlarda gips daşının içərisindən isti qaz keçən kürəvi və yaxud aerobil dəyirmanlarda asılı vəziyyətdə olaraq emal edilməsi üsulu geniş yayılmışdır. Bu üsul gips daşının dehidratlaşmasını təmin edir və gipsi tonklonlara aparır ki, buradan da o, bunkerlərə daxil olub, orada saxlanılır.
6
Gips daşı 170-200 0 C temperaturda yandırıldıqda o qədər də möhkəm olmayan, tez bərkiyən məhsul (inşaat gipsi) əmələ gəlir. Gips daşı 600 0 C-dən yuxarı temperaturda yandırılanda möhkəmliyi yüksək olub, ləng bərkiyən yapışdırıcı maddə alınır (yüksək dərəcədə davamlı gips və s.). Gipsin özünü tutması və bərkiməsi prosesinin ləngidilməsi üçün yarımsulu gipsin suda həllolma qabiliyyətini aşağı salan maddələrə (keratin, sümüklə ət yapışqanı, boraks, pazsin, sulfid spirti və s.) tətbiq edilir. Gipsin bərkiməsini sürətləndirmək üçün 2 sulu gips, natrium uporid və digər duzlar tətbiq olunur. Bunlar gips xəmiri və yaxud məhlula qatılanda hazır kristallaşma mərkəzləri əmələ gətirir ki, bunlar da məhluldan 2 sulu gips kristallarının çökməsini sürətləndirir. Maqnezium yapışdırıcısına kaustik və maqnezit kaustik dolomit daxildir ki, bunlar maqnezit dolomitin bərkimə
dərəcəsinə çatdırması şərti ilə
yandırılmasından əldə edilir. Kaustik maqnezitin keyfiyyəti materialın yandırılması prosesinin sürətindən və temperaturundan, habelə onun parçalarının irilik və xırdalıqlarından asılıdır. Bu material yandırılan zaman xüsusi çəkisi 3,1-3,42 sm 3 tam bircinsli məhsul əldə etmək məqsədi güdülür. Yandırma prosesi yastı, kameralı, şaxtalı və fırlanan peçlərdə aparılır. Şaxtalı və fırlanan peçlərdə yandırılan materialdan daha yüksək keyfiyyətli məhsul əldə edilir. Hidravlik əhəng tərkibində 8-dən 20%-dək gil qatışığı olan əhəng daşının bərkimə dərəcəsinə çatdırmaq şərtilə yandırılması nəticəsində əldə edilir. Gilin qatılığı çox olduqda onun hidravlik xassələri də yüksək olur. Əhəng daşı 900-1000 0 C-də şaxtalı peçlərdə yandırılır. Yandırılan zaman ən bəsit aliminat, silikatlar və ferritlərə (kalsium 1 SoO 2
alimonat CaO 2 Ab 2 O 3 , kalsium 2 – silikat – 2CaOSOO 2 və kalsium 2 ferrit 2) əmələ gəlir ki, bunlar da əhəngə hidravlik xassələr verir. 7
Rant sement istehsalı xammalın (əhəng maqnezium) 900-1100 0 C temperaturda şaxtalı, halqavari, yaxud fırlanan peçlərdə yandırılıb, sonra döyülməsindən ibarətdir. Yandırılan zaman burada (CaSO 4 ) parçalanır və əmələ gələn (CaO) demək olar ki, bütünlüklə digər oksidlərlə birləşib silikatlar, aliminolatlar və kalsium ferritləri əmələ gəlir. Tərkibində sərbəst kalsium oksidi olmadığından rant sementi su ilə qarışdırıldıqda sönmür. Yandırılmış «kür» məhsul kürəvi və yaxud boruşəkilli dəyirmanlarda döyülür, bütün dənələri 4900 deşikli ələkdən keçiriləndə qalıq 25%- dən artıq olmalıdır. Portlansement, sement klipkerinin narın üyüdülməsindən alınan məhsuludur. Klipker əsasən kalsium silikatlarından ibarət olur. Istehsalına görə portlansement yapışdırıcılar içərisində birinci yer tutur. Portlansementin keyfiyyəti xammalın kimyəvi tərkibinin dəyişilməsindən və istehsal rejiminə, xüsusən yandırmaq rejiminə riayət olunub-olunmamasından asılıdır. Klipker tərkibinin sabit saxlanmasını təmin etmək üçün ilk xammalın tərkibində ən azı 75-78% CaCO 3 və 22-25% SOO 2 , Al
2 O 3 , Fe 2 O 3 oksidləri olmalıdır. Oksidlərin miqdarı klipkerdən aşağıdakı kimi, yəni CaO – 6067%, SoO 2
– 19-24%, H 2 O 3 – 47%, Fe 2 O
– 2,66% olmalıdır. Portlansementin keyfiyyətini aşağı salan qatqılar maqnezium oksidindən (MgO) və kükürd anhidridindən (SiO 3 ) ibarətdir ki, bunların da miqdarı müvafiq olaraq 4,5%-i və 3%-dən artıq olmalıdır. Maqnezium oksidi sement bərkiyən zaman onun həcmində qeyri-bərabər dəyişiklikliyə səbəb olmalıdır ki, kükürd anhidridi sulfat korroziyası prosesini sürətləndirir. Kalsium oksidi klipkerdə digər oksidlərlə kimyəvi birləşmiş olur. Turşu oksidləri ilə birləşmiş olan kalsium oksidi çoxalanda sementin möhkəmliyi artır və bərkimə prosesi sürətlənir. Klipkerdə sərbəst əhəngin qalması yaxşı hal deyil, çünki bu da maqnezium oksidi kimi, həmçinin qeyri-bərabər dəyişilməsinə səbəb olur.
Yüklə 381,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|