Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Yüklə 381,83 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xammalın yandırılması
- 2. MINERAL YAPIŞDIRICI MATERIALLARIN TƏSNIFATI VƏ ÇEŞIDI
- Inert əlavələr
- Turşuya davamlı əlavələr
- Yapışdırıcının tutmasını tezləşdirən əlavələr
- Yapışdırıcının tutmasını gecləşdirən əlavələr
8
Silikat modulu yüksək olan portlansementin möhkəm korroziyaya qarşı davamlı və ya bərkimə qabiliyyətinə malikdir. Alüminium oksidi modulu yüksək olan portlandsement bərkiyir, lakin bütün möhkəmliyi sulfat turşularına qarşı davamlılığı azdır. Portlansementin istehsalında əsas proseslər materialın yandırılmasından və sonra dəyişilməsindən ibarətdir. Ilk materiallar müəyyən çəki miqdarında olmalı, ayrı-ayrı, ya da birlikdə narın döyülüb, sonra qarışdırılır. Portlansement 2 üsulla, yəni yaş və quru üsullarda istehsal olunur. Bu üsulların hansından istifadə edilməsi ilk xammalın növündən və xammalın xassələrindən asılıdır. Xammal bərk olanda quru üsul tətbiq edilmir. Qeyd etmək lazımdır ki, yaş üsul daha geniş yayılmışdır, çünki bu üsul bircinsli və daha keyfiyyətli sement alınmasını təmin edir. Xammal yumşaq olanda yaş üsul tətbiq edilir. Həmin xammal xırdalanıb böyük bir miqdarda suya qatılır və əldə edilən qatı, 35-42% nəmliyi olan smetanaoxşar krem halına düşür.
Portlansement istehsalında əsas proses xammal qatqısının fırlanan və şaxtalı peçlərdə 1400-1450 0 C temperaturda (quru üsulla) yandırılmasıdır. Yandırılan zaman yüksək temperaturun təsiri altında əhəng daşı parçalanır və aşağıda göstərilən miqdarda mineral əmələ gəlir.
Soyuduqda 50-150 0 C temperaturda, soyuduqdan sonra klipker anbara göndərilib, orada 10-15 gün saxlanılır və tam soyudularaq, periodik qaydada qarışdırılmaqla klipkerin tərkibi orta vəziyyətə gətirilir. Klipker saxlanan zaman 9
onun tərkibində sərbəst halda qalan kalsium və maqnezium oksidləri sönür. Bundan sonra klipker kürəvi halları dəyirmanlarda narın üyüdülür. Burada klipkerə 5%-ə qədər gips və 15%-ə qədər plastik qatılır. Gips portlansementin bərkiməsini artırır. Əldə edilmiş narın toz halında olan portlansement soyudulub, orta hala gətirilir və dördqat kağız kisələrə doldurulur. Bütün bu proseslərin düzgün rejimdə aparılması nəticəsi etibarilə mineral yapışdırıcı materialların keyfiyyətinin yüksəldilməsinə səbəb olur.
10
TƏSNIFATI VƏ ÇEŞIDI
Su ilə qarışdırdıqda plastik xəmir halına düşən, sonra fiziki-kimyəvi proseslər nəticəsində daş halına keçən narın üyüdülmüş toz halında olan materiallara qeyri-ülvi (mineral) yapışdırıcı maddələr deyilir. Qeyri-üzvi yapışdırıcı maddələrdən maqnezit yapışdırıcı maddələr və turşuya davamlı sement müstəsna olaraq su ilə deyil, müvafiq olaraq maqnezium duzları və maye şüşə ilə qarışdırılır. Hazırda inşaat işlərində bir sıra mineral yapışdırıcı maddələr işlədilir. Bərkimə şəraitindən asılı olaraq həmin yapışdırıcılar iki qrupa bölünür: 1. Ancaq havada bərkiyən və uzun müddət öz möhkəmliyini saxlayan və ya artıran yapışdırıcılara havada bərkiyən yapışdırıcı maddələr deyilir. Bu yapışdırıcılara hava əhəngi, gips, maqnezit yapışdırıcı maddələr və maye şüşə aiddir. 2. Həm havada, həm də suda bərkiyən və uzun müddət öz möhkəmliyini saxlayan, yaxud artıran yapışdırıcılara suda bərkiyən (hidravlik) yapışdırıcı maddələr deyilir. Belə yapışdırıcı maddələrdən hidravlik əhəngi və müxtəlif növlü sementləri göstərmək olar. Bu qrup yapışdırıcı maddələrin möhkəmliyi daha çox olduğundan inşaat işlərində geniş miqyasda tətbiq olunur. Nisbətən baha olan yapışdırıcı maddələrə qənaət etmək, onları ucuzlaşdırmaq və bəzi yapışdırıcılara müəyyən xassələr vermək məqsədi ilə, yapışdırıcı maddələrə müxtəlif əlavələr qatılır. Əlavələr ya yapışdırıcı maddə ilə birlikdə üyüdülür, ya da ayrıca narın üyüdüldükdən sonra yapışdırıcı ilə mükəmməl surətdə qarışdırılır. Bəzi hallarda əlavələri toz və ya sulu məhlul halında, məhlul və beton hazırlarkən qarışdırmaq mümkündür. Təyinatına görə əlavələr yeddi qrupa bölünür: 11
Bu qrupa elə təbii və ya süni əlavələr aiddir ki, onları hava əhənginə qarışdırdıqda əhəng suda bərkimək qabiliyyəti əldə edir. Belə aktiv əlavələr bir sıra xüsusi sementlərin istehsalında çox böyük əhəmiyyətə malikdir.
Bu əlavələr aktiv deyildir və ancaq qənaət məqsədilə yapışdırıcılara qarışdırılır. Inert əlavələri qarışdırdıqda yapışdırıcının möhkəmliyinin azalmasını nəzərdə tutmaq və bunu qabaqcadan təcrübələrlə müəyyən etmək lazımdır. Inert əlavə olaraq kvars qummu, əhəngdaşılar, qumdaşılar, yanacaq külləri, posalar və s.-dən istifadə olunur. Turşuya davamlı əlavələr. Belə əlavələrdən narın üyüdülmüş andeziti, beştauniti, qraniti, farforu, əridilmiş diabazı, bazaltı və s. göstərmək olar.
Bu əlavələr istiyə davamlı beton istehsalında işlədilir. Bunlardan narın üyüdülmüş şamot, kvars qummu, istilik-elektrik stansiyalarının külləri və s. daha çox istifadə olunur. Yapışdırıcının tutmasını tezləşdirən əlavələr. Həmin əlavələrə kalsium-xlorid, xlorid turşusu, üyüdülmüş sönməmiş əhəng və s. aiddir. Adətən, bu əlavələri suda əridilmiş halda məhlul və ya betonlara qarışdırırlar. Qış zamanı iş görüldükdə bu əlavələr çox böyük əhəmiyyətə malikdir. Yapışdırıcının tutmasını gecləşdirən əlavələr. Bu əlavələrdən gips, sümük yapışqanı və dəmir 3-sulfat çox işlədilir. Aktiv səthli əlavələr. Bu əlavələr plastikləşdirici və hidrofob-plastikləşdirici ola bilər. Plastikləşdirici əlavələrdən ən çox işlənən sulfit-spirt bardası, hidrofob- plastikləşdirici maddələrdən mılonaft, asidol və olein turşusudur. Kimyəvi tərkibinə görə havada bərkiyən yapışdırıcı maddələr dörd qrupa bölünür: Yüklə 381,83 Kb. Dostları ilə paylaş:
|