Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi
Idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi
Yüklə 379,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Idarəetmə qərarlarının qəbul edilməsi
- Məhsulların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi
9
alınmamalıdır ki, istehsal sferasının idarə edilməsində meydana çıxan bütün məsələlərin həllində riyazi hesablamalar universal vasitədir. Keçmiş təcrübənin və intuisiyanın nəticələrinə əsaslanan üsullar hələ də öz əhəmiyyətini saxlamış və gələcəkdə də saxlayacaqdır. Məhsulların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi. Ümumiyyətlə, məhsulun keyfiyyətinin ekspert üsulu ilə qiymətləndirilməsindən daha çox istifadə olunması iqtisadiyyatın sürətlə inkişafından çox asılıdır. Malların keyfiyyətinin təhlilində ekspert üsulu keyfiyyət səviyyəsinin müəyyənləşdirilməsi üçün müxtəlif əməliyyatların yerinə yetirilməsinə tətbiqi aşağıdakı kimidir: - keyfiyyət göstəriciləri nomenklaturasının və bunların ardıcıl tabeçilik strukturunun müəyyənləşdirilməsi; - keyfiyyət göstəricilərinin sanballı əmsalının təyin edilməsi; - orqanoleptik üsulla keyfiyyət göstəricilərinin ölçülməsi; - keyfiyyətin orqanoleptiki üsulla qiymətləndirilməsi; - keyfiyyət göstəricilərinin kompleks qaydada qiymətləndirilməsi. Buradan belə bir sual çıxır ki, bəs məhsulun keyfiyyətini necə qiymətləndirmək olar? Malların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi zamanı ola bilərmi ki, ancaq malların kütləvi alıcılıq imkanları haqqındakı məlumatlarla kifayətlənilsin? Son vaxtlar bu və ya digər texniki məsələlərin həllində istifadə olunan qayda və funksiyaların sayı 50-ci illərə nisbətən həddindən çox atmışdır. Bununla da malların çeşidinin yeniləşdirilməsi sürəti artmışdır. Eyni zamanda son illər xarici ticarət əlaqələrinin genişlənməsi ekspert üsulunun daha geniş tətbiq edilməsini tələb edir. Bu da real bir faktdır ki, keyfiyyətin qiymətləndirilməsinin obyektiv əsasını məhsulun ictimai yararlığını təşkil edir. Belə bir halı yaddan çıxarmaq olmaz ki, mal alan hər bir adam və əmtəəşünaslıq biliyinə malik olmayan istehlakçı sadəcə olaraq özünə lazım olan bütün malların keyfiyyətini lazımi səviyyədə 10
qiymətləndirə bilməz. Hətta kütləvi istehlakçılar heç də həmişə keyfiyyətə qiymət verə bilməzlər, özü də bu prosesin başa çatmasına çoxlu zəhmət tələb olunur. Istər xarici ölkələrdə və istərsə də bizim respublikamızda kifayə qədər ekspert qrupları fəaliyyət göstərir. Hətta zavod və fabriklərin nəzdində attestasiya komissiyaları yaradılmışdır. Lakin məhsulun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi ilə məşğul olan bəzi mütəxəssislər ekspert üsulundan istifadə edilmənin əksinə çıxırlar. Belə ki, keyfiyyət göstəricilərinin sanballıq əmsalının təyin edilməsində məsləhət görürlər ki, bacarıqlı mütəxəssislərin fikirlərini yox, keyfiyyət göstəricilərinin elmi cəhətdən əsaslandırılmış nəticələri əldə əsas tutmaq lazımdır. Bununla bərabər, keyfiyyətin ekspertizası əksəriyyət hallarda mövcud olan vəziyyəti özündə əks etdirir, proqnozlaşdırılmış vəziyyəti işıqlandırır. Məsələn, tamamilə yeni növ məmulatın keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi bir qayda olaraq adi istehlakçı üçün əlçatmaz bir prosesdir, yəni ənənəvi olaraq məmulatların istehlakı zamanı keyfiyyət haqqındakı fikirləri ancaq təcrübənin nəticəsi sayılır. Belə halda ekspert qiymətləndirmənin obyektivliyi ancaq həmin növ məmulatın satışa daxil olmasından sonra təsdiq edilə bilər. Bununla yanaşı, keyfiyyətin ekspert qiymətləndirilməsi üsulunun tətbiq edilməsinin hüquqi baxımdan doğruluğu haqqında çoxlu sayda mütəxəssis mülahizələri mövcuddur. Əlbəttə, bu o deməkdir ki, ekspert üsulu istənilən problemlərin həllində tətbiq edilə bilməz. Bunun istifadə edilməsi ancaq xüsusi sinfə mənsub olan məsələlərin həll edilməsində daha məqsədəuyğundur. 1. Bəzi məsələlərin qüvvədə olan metodlardan istifadə etməklə həlli mümkün deyil. 2. Bəziləri isə ekspert üsulundan başqa, dəqiq məlumat alınmasına imkan vermir və çoxlu əmək sərf edilməsini tələb edir. Birinci qrup məsələlərə malların keyfiyyətinin qiymətləndirilməsində aşağıda göstərilən əməliyyatları aid etmək olar: keyfiyyət göstəriciləri nomenklaturasının müəyyənləşdirilməsi və onların struktur sxeminin qurulması; 11
malların keyfiyyətinin orqanoleptik üsulla qiymətləndirilməsi; laboratoriya üsulunda olmayan bir neçə keyfiyyət göstəricilərinin müəyyən edilməsi. Əksəriyyət hallarda keyfiyyət göstəricilərinin sanballıq əmsalının müəyyənləşdirilməsində və məhsulun keyfiyyət attestasiyasında ekspert üsulundan istifadə edilir. Məsələn, orqanoleptik üsulla ərzaq məhsullarının keyfiyyətinin qiymətləndirilməsində ekspert üsulundan istifadə etmə daha düzgün nəticə əldə etməyə imkan verir. Lakin fiziki və kimyəvi üsullarla belə dəqiq nəticə almaq olmur. Hətta bəzi tədqiqatçıların fikirlərinə görə ərzaq məhsullarının keyfiyyətinin qiymətləndirilməsində alət üsulu bir növ köməkçi üsul kimi istifadə edilə bilər. Məsləhət görülür ki, hesablama və tədqiqat yolu ilə müəyyənləşdirilmiş nəticələrdən istifadə etməklə keyfiyyətin qiymətləndirilməsində ekspert üsulundan istifadə edildikdə daha effektli nəticə almaq olur. Ekspert üsulunun hüquqi baxımdan istifadə edilməsinə əsas sübut onun keyfiyyətinin qiymətləndirilməsi miqyasının genişliyi və alınan nəticənin daha müsbət olmasıdır, o cümlədən əmtəəşünaslıq ekspertizasında bunun əhəmiyyəti daha çoxdur. Bu cür ekspertiza növü müxtəlif ölkələrdə daxili və xarici ticarət sahəsində geniş istifadə edilir. Bunun nəticələrinə əsaslanaraq daxil olan mal partiyasının hansı keyfiyyət kateqoriyasına aid edilməsi məsələsi həll edilə bilir, eyni zamanda malların topdan və pərakəndə satış qiymətlərini də müəyyənləşdirmək mümkündür. Habelə ekspert qiymətləndirmənin nəticələrinə əsaslanmaqla, daha böyük məbləğdə ticarət müqavilələri bağlamaq olur. Əmtəəşünaslıq sahəsində ekspert üsulunun tətbiq edilməsi təcrübəsi onun daha etibarlı olmasını sübut edir. Elə bunun nəticəsidir ki, bir çox ölkələrdə əmtəəşünas-ekspertlərin çıxardıqları nəticə hüquqi qüvvəyə malikdir. Tez-tez hallarda ekspert üsulundan istifadə edilməsinə əks çıxan problem xarakterli məsələlərdən biri bu sahədə alınan nəticələrin elmi-tədqiqat və praktiki məsələlərin yenidən işlənməsində istifadə edilə bilməməsidir. Elmi məlumatların doğruluğu haqqında nə kimi fikirlər öz əksini tapa bilir? Adətən elmi məlumatlar o Yüklə 379,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|