Fakultə : «Əmtəəşünaslıq» Ixtisas : Istehlak mallarının ekspertizası və marketinqi

21 

 

2.3. Nəqliyyatla daşınma zamanı zədələnmiş şüşə məmulatlarının 

ekspertizası 

 

Nəqletmə  zamanı  zədələnmiş  malların  ekspertizası  üçün  mütləq  şərtlər 

bunlardır: 

    nəqletmə zamanı mal sahibi olan təşkilatdan sifarişin olması; 

  zədələnmiş  mallar  üçün  nəqliyyat  sənədlarinin  və  komersiya  aktlarının 

olması; 

  göndərilən  malların  vəziyyəti,  taralar,  zədələnmiş  malların  sayı  və  adları 

komersiya aktında göstərilənlərə uyğun olmalıdır; 

  ekspertizada dəmir yol rəisinin, müavinin və y a saxlanan ərazinin rəisinin 

iştirakı. 

Əgər  ekspert  tərəifndən  mallara  açıq  baxış  aparlımadan  konteynerlərdəki 

əzik,batıq yerlər, malları tərlədərkən xışıltı hallarının olması aydınlaşdırılmışsa, bu 

halda ekspert həmin zədələnmiş malların say 

ını  və  zədələnmə  dərəcəsini 

aydınlaşdırmalı,  mexaniki zədələnmənin  faizini  və ayrıca sənaye qüsurlarını aşkar 

etməlidir. 

 Əgər  ekspertə  mallar  açıq  şəkildə  (açılmış  taralarda)  təqdim  edilmişsə,  bu 

komersiya  aktında  malların  faktiki  sayı,  çatışmamazlıqlar,  zədənin  xarakteri 

göstərilirsə, ekspert həmin malın keyfiyyətini yoxlamağa borcludur. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

22 

 

Cədvəl 2. 

Şüşədən olan məmulatların əsas qüsurlarının  

xarakteristikası 

Qüsurun adı 

Xarici əlamətləri 

Yaranma səbəbləri 

Şüşə kütləsinin qüsurları 

1.Məmulatın müxtəlif 

çalarlığı (rəng çalarlığı) 

Sarımtıl və yaşıl təhər 

Istehsal zamanı keyfiyyətsiz 

xammalın işlədilməsi və ya şüşə 

bişirmə texnologiyasının pozulması 

2. Özgəadlı xammalın 

düşməsi (şaxta daşları, 

şamot daşları, qarışıq 

daşlar) 

Şəffaflığın itirilməsi, boz-

sarı rəng çalarları 

Kütlə tərkibinin pozulması, 

kütlənin pis qarışdırılması, bişmə 

texnologiyası rejiminin pozulması, 

istiyə davamlılığın aşağı olması 

3. Rux 

Ag rənglə şəffaflığın 

pozulması 

Şüşə bişirmə texnologiyasının 

pozulması (şüşə kütləsinin 

mexaniki kristallaşması) 

4. Damar 

Şüşədə şüşəyəbənzər 

kütlənin üzlüyün altından 

aşkar gözə çarpması 

Qarışıq kütləli xammal, 

şüşəbişirmə prosesinin pozulması 

5. Şlir (rəngsiz daş) 

Şəffaf və ya azca rəngli 

şişlər, düyünlər şəklində 

əlavələr 

Dənəciklərin çiy qalması və ya 

bişmə zamanı damcı sıçraması 

 

6. Hava dağarcıqları 

 

Şəffaf və ya qeyri-şəffaf qaz 

dağarcıqları. Dairəvi 

elepsvari daxili və xarici 

(ölçüsü 8 mm-dən az) qaz 

dağarcıqları 

 

Qaz şəklində olan məhsulun 

təmizlənməsi 

---

23 

 

7. Şüşənin yenidən emalı 

Şüşənin qatlar şəklində 

düzümü (kənarlar, naxış, 

oturacaq) 

Soyudulma prosesinin pozulması, 

aşağı temperatura dözümlülüyn az 

olması, şüşə kütləsinin qənaətbəxş 

olmaması. 

Hazırlanma qüsurları 

8. Üz çəkilmiş şüşənin 

rəngli olmaması 

Çalarına görə rəngin bərabər 

paylanması 

Şüşə qatlarının eyni kütlədən 

yığılmaması (qalınlıq vermək 

üçün) 

9. Şüşənin yapışdırılması 

Şüşə qırıntılarının 

məmulatın  

üst və iç hissəsində olması 

Şüşəüfürmə borusundan şüşə 

hissəciklərinin məmulata ziyanı 

10. Şüşə kütləsinin 

çirklənməsi 

Şüşə kütləsinin içindəki 

müxtəlif ləkələr 

Formada artıq hissəciklər 

11. Deformasiya 

Gövdə və ya müxtəlif 

hissələrin mütənasibliyinin 

pozulması 

Kütlə reseptində müxtəlif 

pozuntular, bişirmə zamanı 

temperatur pozuntusu, uzun 

müddətli bişirmə 

12. Məmulatın divar və 

oturacaq hissələrinin 

müxtəlif qalınlıqda olması. 

Gövdənin, divar və 

oturacaqlarının adi gözlə 

görünən müxtəlif qalınlığı 

Məmulata müəyyən görünüş və 

forma verdikdə şüşə kütləsinin 

bərabər paylanması 

13. Məmulatın ağız 

hissəində əyrilik 

Məmulatın ağız hissəsinin 

adi gözlə görünən əyri 

kəsiyi 

Kəsici dəzgahda qüsurun olması 

14.Formadan çıxarıldıqdan 

sonra məmulatda qalan izlər 

(qırışlar, qatlar, dalğavarilik 

və s.) 

Əyri, hamar olmayan səth, 

döymə zamanı əmələ gələn 

pul-pul ilişiklər 

Dəzgah qüsurları soyuq formaya 

(qəlibə) tökmə zamanı alınan 

qüsurlar 

---

24 

 

15. Kəsmə zamanı qalan 

qayçı yerləri (ilişikliklər) 

Məmulatın üstündə kobud 

sapabənzər qayçı yerləri 

Avtomat-kəsicidəki qüsur 

16. Sonradan bərkidilmiş 

detalların qopması 

Gövdəyə bərkidilmiş 

detallarla kiçik aranın 

qalması (qulpda, lülək 

hissədə) 

Emal texnologiyasının pozulması. 

Məmulatın emalı zamanı şüşənin 

yapışqanlığın azalması 

17. Şüşədə hava şişi 

Şüşə kütləsinin bərabər 

paylanması. Bəzi yerlərdə 

şüşənin həddindən artıq 

nazik olması 

Termik emal keçmiş müxtəlif adlı 

damcı; qəlibin temperaturun 

müxtəlifliyi; qəlibin müxtəlif 

formalı olması 

18. Tam preslənməmə 

Məmulatın tikiş yerlərində 

artıqlar (nazik, dairəvi və ya 

yumru düyünlər şəklində) 

Qəlib komplektinin detallarındakı 

qüsurlar. Qəlibin aralanma (açılma) 

yerlərində, qəlib komplektinin 

həddindən artıq istismarı, onun iç 

hissəsindəki yanıqlar, detallar 

arasında yığılmış çirk və s. 

19. Kəsiklər, çatlar 

Şüşədə çatlar. Onlar üst 

hissədə dalğavari sap 

şəklində ola bilər. Dərin, 

ilişkən də ola bilər 

Termik emal olunmuş müxtəlif 

kütləli şüşə; isti kütlənin soyuq 

alətlərələ emalı 

20. Ayaqların oturacaqa 

kobud birləşdirilsməsi 

Mürəkkəb formalı 

məmulatların, ayaq və 

oturacaqlarının birləşmə 

yerində qatlar, qırışlar 

Məmulat hazırlanması 

texnologiyasının pozulması 

Emal qüsurları 

21. Naxış kəsiyi 

Naxış salma zamanı almaz 

naxışlarının tam kəsiyi 

Usta tərəfindən buraxılmış səhv 

nəticəsində zay məhsul 

22. Məmulatın kənar 

hissələrindən naxışların 

tökülməsi 

Şüşənin kiçicik 

hissəciklərinin tökülməsi 

Məmulatların kənarlarının və 

naxışlarının keyfiyyətsiz emalı 

---