Fazil bəŞİr oğlu ləNKƏrani
Yüklə 1,47 Mb. Pdf görüntüsü
|
12 “Cəvahirnameyi-Lənkəran” kitabında Әrkivan qalası barədə yazılıb: “Bu qala Mir Mustafa xanın səadət ulduzu çıxmamışdan Mir Әhməd xanın və onun əmisi uşaqlarının məskəni olmuşdur. Hazırda onlardan bir dəstəsi, o cümlədən, Mir Әhməd xanın övladlarının tikdirdiyi imarətin binası dağıdılmışdır”. Аmmа 1747-1750-ci illərdə Әrkivan qalasının içində həmin imarəti tikmək üçün Mir Həsən xana vəsait verilmişdir. Həmin kitabda həmçinin qeyd olunmuşdur ki, bu imarət bir-birinin içində yerləşən üçqat divardan hörülmüş qala içərisində olmuşdur. 1912-ci il dekabrın 31-də 1913-ci ilin yanvarına keçən gecə Lənkəran şəhəri və Әrkivan tamamilə rusların əlinə keçir. Gülüstan sülh müqaviləsindən sonra Әrkivan qalasında imarəti olan Mir Həsən xan burada hakimiyyət başına gəlir. Bu gün Әrkivan qalasının taleyi necədir? Әrkivanın Cəbili məhəlləsində yerləşən bu abidə qızıl həvəskarlarının və həvəskar arxeoloqların kortəbii qazıntıları nəticəsində insafsızcasına dağıdılıb. Yaşlı adamların bildirdiyinə görə, bəziləri dərin quyulardan qiymətli zinət əşyaları tapmışlar. Uzun illər indiki Masallı rayonunun mərkəzi, paytaxtı olmuş Dəştvən-Әrkivan, 1930-cu ildə Azərbaycan Sovet Respublikasında rayonlaşma aparılarkən mərkəz funksiyasını indiki Masallı şəhərinə vermişdir. Həmin vaxt kənddəki məşhur Qala bazarı da Masallıya köçürülmüşdür. 6 (6) “ İman gətirib yaxşı əməllər edənlərə gəldikdə isə, Biz yaxşı işlər görənlərin mükafatını zay etmərik.” (“Kəhf”, 30) 6 Zahir Әmənov, “Әrkivan” kitabı. 13 BİSMİLLAHİR-RӘHMANİR-RӘHİM Azərbaycan torpağı tarix boyu özünün Әhli-beytə olan məhəbbət və sədaqəti ilə məşhur olmuşdur. Bu diyar minlərlə alim yetirmiş, Allah yolunda şəhidlər vermişdir. On ikinci imamın böyük qeyb dövründə öhdəsinə ağır məsuliyyətlər görtürmüş və həqiqi İslamı yaşatmalı olan alimlər arasında azərbaycanlı müctəhidlərin xüsusi yeri vardır. Onlardan Ayətullah Şeyx Sədra Badkubeyi, Ayətullah Seyyid Hüseyn Badkubeyi və digərləri dövrümüzün dahi müctəhid və filosoflarından olan Әllamə Təbatəbainin, Şəhid Məhəmmədbaqir Sədrin və digər məşhur alimlərin ustadları olmuşlar. Görkəmli Nəcəf alimlərindən olan həmyerlimiz mərhum Şeyx Әli Ali-İshaq deyirdi: “Bir zaman Bakı şəhərində risalə müəllifi olan 120 müctəhid var idi. Müxtəlif yerlərdən buraya oxumağa və şəri məsələləri öyrənməyə gəlirdilər. Nəcəfdə mərcеyi-təqlidi təyin edən dоqquz müctəhiddən bеşi Azərbaycandan idi”. Yеtmiş illik kommunist rejimi dövründə alim və müctəhidlərimiz həbs, sürgün və edam edilmiş, müsəlman ölkələri və elm ocaqları ilə əlaqələr kəsilmiş və bununla da böyük dini, elmi və mənəvi boşluqlar yаrаnmışdır. Bütün bunlara baxmayaraq sevindirici haldır ki, hazırda İslam dünyasının ən parlaq simaları arasında həmyerlilərimizə də rast gəlmək olur. Haqqında söhbət açacağımız Ayətullah Şeyx Məhəmməd Fazil Lənkərani məhz belələrindəndir. Şeyx Fazil Lənkərani İrana getdikdən sonra bir neçə il Məşhəd və Zəncan elmi hövzələrində təhsil və tədrislə məşğul olmuş, Qum elmi hövzəsi təsis olunduqdan bir il sonra isə o şəhərə getmişdir. 14 Mərhum Şeyx Fazil Lənkəraninin məqam və fəziləti barəsində təkcə bunu demək kifayətdir ki, o, şiə dünyasının ən böyük mərcеyi–təqlidləri olan Ayətullah Bürucerdi və İmam Xomeynilə yaxın dost olmuşdur. Ayətullah Bürucerdi ixtiyarında olan imam səhminin (xümsün) 50 fаizini özünün böyük oğlu və həm də Ayətullah Fazil Lənkərаni tərəfindən elmi hövzə işlərinə sərf edilməsini vəsiyyətnаməsində qeyd etmişdi. Habelə Qum şəhərində həzrət Məsumənin (ə) məqbərəsi yanında Məscidi-əzəmi tikdirdikdən sonra günorta namazlarına imamlıq etməyi ona tapşırmışdı. Şеyх Fаzil həm də Ayətullah Bürucerdinin istifta (şəri suallara cavab) şurasının üzvü olmuşdur. 15 YENİ ӘRKİVANLI Kitabımızla bağlı bu günün Әrkivanında olduq. Masallının Әrkivan məntəqəsi rəsmi sənədlərdə kənd kimi qeyd olunsa da böyük qəsəbə statusuna tam uyğun gəlir. Hazırda burada 16 min sakin yaşayır. Bizi Şeyx Fazil Lənkəraninin qardaşı оğlu Möhsün Murad oğlu Bəşirov qarşıladı. Lənkəranilərin şəcərəsi, məşğuliyyəti haqqında məlumatı da bizə o verdi. Vaxtilə İranın hаnsı məntəqəninsə Ramazanlı məhəlləsindən Bağır adlı cavan bir şəxs Әrkivana pənah gətirir, burada məskunlaşır. (Еhtimаl оlunur ki, Hicrətlə bаğlı Әrkivаndа yеni məhəllə yаrаnmış və burа yеni sаkinlərin İrаndаkı dədə-bаbа yurdlаrı şərəfinə Rаmаzаnlı аdlаndırılmışdır. Bеləliklə Әrkivаndа mövcud оn dörd məhəllədən biri də «Rаmаzаnlı»dır. Onun Şahgəldi adlı oğlu, onun da Hacı Bəşir adlı övladı hələ də yaddaşlarda qalmaqdadır. Onlar haqqında kimisi ata-babasından eşitmiş, kimisi Hacı Bəşirin şəklini görüb nurani simasını xatirəsində saxlamışdır. Onların yaxın şəcərəsi aşağıdakı kimidir: Yüklə 1,47 Mb. Dostları ilə paylaş:
|