FəLSƏFƏ : tarix və
Yüklə 2,82 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- (FƏLSƏFİ KOMPARATİVİSTİKA)
- Elmi redaktoru və ön sözün müəllifi: Ramiz MEHDİYEV fəlsəfə elmləri doktoru, professor
| S.Xəlilov
FƏLSƏFƏ : TARİX VƏ MÜASİRLİK (FƏLSƏFİ KOMPARATİVİSTİKA) Bakı–2006
Elmi redaktoru və ön sözün müəllifi: Ramiz MEHDİYEV fəlsəfə elmləri doktoru, professor Rəyçilər: Fərman İSMAYILOV, fəlsəfə elmləri doktoru, professor Rasim OSMANZADƏ, fəlsəfə elmləri doktoru, professor XƏLİLOV S.S. FƏLSƏFƏ: TARİX VƏ MÜASİRLİK (Fəlsəfi kompa- rativistika). Bakı, «Azərbayсan Universiteti» nəşriyyatı, 2006 - 420 səh. Kitabda Şərqin və Qərbin bir çox böyük filosofları müqayisə olunur; müxtəlif dövrlərdə və müxtəlif coğrafi məkanlarda yaranmış fəlsəfi təlimlərdə eyniyyət və fərq məqamları üzə çıxarılır. Məqsəd filosofların həyatı, yaradıcılığı və təlimləri haqqında məlum bilikləri oxuсulara çatdırmaq olmadığından, əsər dərslik, dərs vəsaiti və ya ensiklopedik bir topludan daha çox, dünya fəlsəfi fikrinin ayrı-ayrı məqamlarının müəllif mövqeyindən şərhidir. Fəlsəfə ilə peşəkar səviyyədə maraqlananlar üçün nəzərdə tu- tulmuşdur. ISBN 9952-8050-2-0
0300000000 - 66 059 - 2005 X © S.S. Xəlilov © «Azərbayсan Universiteti» nəşriyyatı, 2006 - 3 -
Ön söz əvəzi: FƏLSƏFİ FİKİR TARİXİNİN AKTUAL PROBLEMLƏRİ Bəşəriyyət qarşısında duran və həmişə insanları düşün- dürən, neçə əsrlər ərzində öz aktuallığını itirməyən ümumbəşəri fəlsəfi problemlərlə yanaşı konkret ictimai-siyasi mühitin xüsusiyyətlərindən, dövrün sosial-siyasi ab-havasından, milli özünüdərkin konkret səviyyəsindən doğan yüzlərlə aktual problemlər ortaya çıxır ki, onların elmi-fəlsəfi təhlili qaçılmaz olur.
İstənilən problem fəlsəfədə həmişə insan-dünya mü- nasibətləri kontekstində nəzərdən keçirilir. Bu münasibətlərin bütün dövrlərdə bütün insanlar üçün ümumi olan aspektləri ilə yanaşı, konkret zaman və məkan daxilində xüsusi aspektləri də vardır. Müasir dövrdə Azərbaycanda yaşayan insanların ümum- bəşəri fəlsəfi problemlərə münasibəti bir neçə mühüm amilin təsiri ilə xüsusiləşərək yeni problemlər doğurur. Marksizm-leninizm fəlsəfəsindən və bütövlükdə kommu- nist ideologiyasından imtina etmiş Azərbaycan onun əvəzinə yeni bir ideologiya və yeni bir fəlsəfi sistem düşünməyə macal tapmadan, keçid dövrünün ziddiyyətləri ilə üz-üzə dayanmalı oldu. Müstəqil dövlət quruculuğu prosesi milli özünüdərk axtarışlarını sürətləndirsə də, müstəqilliyin ilk illərində yeni ideologiyanın, milli fəlsəfi fikrin formalaşmaması və ictimai şüurun inertliyi artıq hərəkətə gəlmiş böyük ictimai-siyasi proseslərin elmi əsaslarla idarə olunmasına imkan vermədi. Düzdür, 1993-cü ildən sonra müstəqil Azərbaycan dövlətinə
- 4 -
rəhbərlik edən Heydər Əliyevin böyük siyasi və idarəçilik təcrübəsi ölkəmizin böhrandan çıxmasına, dövlət quruculuğu işinin uğurla həyata keçirilməsinə, müstəqilliyin möhkəm- ləndirilməsinə imkan verdi. Lakin ictimai-siyasi, iqtisadi və mədəni-mənəvi sahələrdəki keçid prosesləri, hüquqi dövlət və vətəndaş cəmiyyətinin qurulması ilə əlaqədar dəyişikliklərin elmi izahı xüsusi fəlsəfi tədqiqatlar tələb edir. Azərbaycanın, bir tərəfdən, coğrafi-siyasi vəziyyətinə gö- rə, digər tərəfdən, zəngin təbii sərvətlərə malik olan bir ölkə kimi böyük dövlətlərin siyasi və iqtisadi maraqlarının diqqət mərkəzində olması onun özünün dünya siyasətinin və ümumbəşəri mədəni-mənəvi proseslərin fəal iştirakçıların- dan birinə çevrilməsini tələb edir; ölkəmizdə dünya fəlsəfi fikrinin aktual problemlərinin tədqiqinə böyük ehtiyac yaranır. Beləliklə, fəlsəfi fikir, bir tərəfdən, müstəqillik əldə etmiş bir xalqın milli özünüdərk prosesini ehtiva etməli, digər tərəfdən də, bir ictimai-iqtisadi quruluşun yenisi ilə əvəzlənmə- sindən irəli gələn yeni ictimai şüurun elmi-nəzəri səviyyədə əsaslandırılmasına xidmət etməlidir. Bütün bunlar fəlsəfənin ənənəvi problematikasından kənara çıxmadan, mövcud elmi- fəlsəfi fikrə istinad etməklə həyata keçirilməlidir. Müstəqillik əldə etmiş bir xalqın öz siyasi və iqtisadi azadlığını təmin etmək istiqamətindəki fəaliyyəti – müstəqil dövlət və təsərrüfat quruculuğu ilə yanaşı, ilk növbədə milli ta- rixin, ədəbiyyatın, mədəni-mənəvi dəyərlərin yenidən nəzərdən keçirilməsi, kommunist ideologiyasının təsirlərindən azad edilməsi ilə müşaiyət olunur. Ateizm buxovlarından azad olmuş dini şüur yeni inkişaf müstəvisinə keçir və nəticədə dinlə ideologiyanın, dinlə fəlsəfənin də yeni münasibətləri formalaşır; ictimai şüurda gedən bütün bu yeni proseslərin elmi-fəlsəfi təhlilinə ehtiyac yaranır. Müasir Azərbaycanda elmi-fəlsəfi fikrin və ictimai-siyasi şüur mühitinin formalaşmasında, heç şübhəsiz, klassik və çağdaş Qərb fəlsəfi fikrinin böyük rolu vardır. Azərbaycanda AFSEA-nın xətti ilə Con Lokkun, İ.Kantın, Karl Popperin, Jan- Pol Sartrın və digər Qərb mütəfəkkirlərinin yubileylərinin qeyd edilməsi heç də sadəcə olaraq bu böyük şəxsiyyətlərin xatirəsini qeyd etmək üçün olmayıb, həm də ölkəmizdə elmi-fəlsəfi Yüklə 2,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|