Fənn: Maliyyə, pul tədavülü və kredit


Maliyyə bazarının dövlət tənzimlənməsi



Yüklə 2,47 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə16/93
tarix17.09.2018
ölçüsü2,47 Mb.
#69105
növüMühazirə
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   93

 
 
Maliyyə bazarının dövlət tənzimlənməsi. Azərbaycanda maliyyə bazarının 
dövlət tənzimlənməsi bir neçə struktur tərəfindən həyata keçirilir. 
       1.Azərbaycan  Respublikasının  Prezidenti  yanında  Qiymətli  Kağızlar  üzrə 
Dövlət Komitəsi.  
 
2. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı: 
 
- Azərbaycanda hesablaşmaların həyata keçirilməsi və bank əməliyyatlarının 
aparılması qaydasını müəyyən edir; 
 
- kredit təşkilatlarının lisenziyalaşdırılmasını həyata keçirir; 
 
- kredit təşkilatlarının fəaliyyətinə nəzarəti həyata keçirir; 
 
 
- kredit təşkilatlarının qiymətli kağızlarını qeydiyyatdan keçirir; 
 
- valyuta tənzimlənməsini və valyuta nəzarətini həyata keçirir. 
 
3.  Azərbaycan  Respublikasının  Maliyyə  Nazirliyinin  Sığorta  Nəzarəti 
Şöbəsi: 
 
- sığorta fəaliyyətini lisenziyalaşdırır; 
 
- sığortaçıların maliyyə fəaliyyəti üzərində nəzarəti həyata keçirir: 
 
- sığorta sahəsində metodiki və normativ sənədləri işləyib hazırlayır. 
 
Bütün bunlara baxmayaraq Azərbaycan Respublikasında yuxarıda göstərilən 
qurumları  birləşdirən  və  əlaqələndirən  struktur  və  eləcə  də  vahid  bir  bütöv  kimi 
maliyyə bazarını tənzimləyən normativ akt yoxdur. 
          Qiymətli  kağızlar  üzrə  Dövlət  Komitəsi  böhrandan  sonrakı  iqtisadiyyatın 
maliyyə  vəsaitlərinə  ehtiyacı  olacağını  nəzərə  alaraq          (01.08.09  tarixdən 
Azərbaycan üzrə) listinqi alternativ maliyyələşmə yolu kimi qəbul edilmişdir. 
          Qəbul  edilmiş  qaydalara  görə  listinqin  2  səviyyəsi  müəyyən  olunmüşdur. 
Birinci  səviyyəli  kotirovka  vərəqəsi,  ikinci  səviyyəli  kotirovka  vərəqəsi.  Birinci 
səviyyəli kotirovka  vərəqəsinə  ən  azı  3 illik  fəaliyyət  tarixi olan,  son  3 ildə iflas 
proseduru  ilə  üzləşməmiş  yerli  və  xarici  ASC-ləri  və  QSC-ləri  daxil  ola  bilərlər. 
Həmçinin  bu  səviyyəyə  daxil  slmaq  istəyən  şirkətin  minimum  5  mln.  manat 
kapitalı,son 3 ilin hər biri üzrə xalis mənfəəti, mühasibat hesabatlarının beynəlxalq 
standartlarının  və  beynəlxalq  auditin  tətbiqinə  3  il  bundan  əvvəl  başlamış 
olmalıdır. Müstəqil direktorun mövcudluğu, dayanıqlı menecment, şəffaflıq ,daxili 
audit  komitəsinin  olması,  qiymətli  kağızların  reyestrinin  peşəkar  reyestrsaxlayıcı 
tərəfindən aparılması və s. əsas tələblərdəndir. 
             İkinci  səviyyəli  kotirovka  vərəqəsinə  bir  il  fəaliyyət  tarixi  olan,kənar 
auditdən  keçən  və  məlumatların  açıqlaya  biləcək  yerli  ASC,  QSC  vəMMC-lər 
daxil ola bilərlər. 
             Listinq- şirkətin qiymətli kağızlarının fond birjasının kotirovka vərəqəsinə 
daxil  edilməsi  və  birjada    ticarətə  buraxılması  prosedurudur.  Şirkət  listinqə 
səhmləri və istiqrazları ilə daxil ola bilər. Listinqin əsas üstünlüyü daha ucuz və iri 
həcmli  vəsaitə  çıxışdır.  Əgər  kredit  faizinin  dərəcəsini  kredit  riski,  zaman 
premiumu, depozit faizi, bank marjası və xidmət xərcləri formalaşdırırsa, istiqraz 
faizi daha az kredit riski, zaman premiumu və bazara çıxış xərcləri əsasında əmələ 
gəlir. Nəticədə də kreditin faiz dərəcəsi 25-26 faiz olduğu halda istiqraz faizi 15-16 
faiz olur. 
 
 
KitabYurdu.az 
38
 


 
 
4. Maliyyə bazarının əsas vasitəçləri 
 
Maliyyə  sistemi  vasitəsilə  həyata  keçirilən  maliyyə  resurslarının  səfərbər 
edilməsi  və  yerləşdirilməsi  maliyyə  bazarının  mövcudluğu  və  maliyyə 
institutlarının  fəaliyyəti  ilə  bilavasitə  əlaqədardır.  Əgər  maliyyə  institutlarının 
məqsədi vəsaitlərin mülkiyyətçilərdən borcalanlara daha effektli  yerləşdirilməsini 
təmin  etməkdən  ibarətdirsə,  maliyyə  bazarının  vəzifəsi  maliyyə  aktivləri  və 
öhdəliklərini  maliyyə  resurslarının  alıcıları  və  satıcıları  arasında  ticarətini  təşkil 
edilməsindən ibarətdir. 
 
Maliyyə  bazarında  həmişə  müvafiq  mütəxəssislər,  hər  şeydən  əvvəl  isə 
brokerlər  iştirak  edirlər  ki,  onlar  da  satıcıları  və  maraqlı  alıcıları  görüşdürürlər. 
Brokerlər  qiymətli  kağızları  nə  alır,  nə  də  satırlar.  Brokerlər  yalnız  öz 
müştərilərinin  müəyyən  əməliyyatlarının  onlara  sərfəli  (əlverişli)  qiymətlərlə 
həyata keçirilməsi sifarişlərini yerinə yetirirlər. 
 
Birbaşa  borclanmada  bazarın  iştirakçısı  brokerlərlə  yanaşı  dilerlər  və 
investisiya bankları çıxış edirlər. Dilerlər öz adından öz hesabına onların fikrincə 
kotirovkasının  (qiymətinin,  məzənnəsinin)  yüksəlməsi  gözlənilən  müəyyən 
qiymətə  alır  və  satır.  Dilerin  gəliri  tələb  qiyməti  ilə  təklif  qiyməti  arasında  fərq 
kimi müəyyən edilir ki, buna həm də spred deyilir. Şübhəsiz ki, dilerin mənfəəti 
hər  şeydən  əvvəl  qiymətli  kağızların  dəyərinin  artması  və  əlbəttə  qiymətli 
kağızların alınması, saxlanılması və satılması ilə əlaqədar xərclərdən asılıdır. 
 
İnvestisiya  bankları  maliyyə  öhdəliklərinin  ilkin  yerləşdirilməsini  həyata 
keçirməyə kömək edir. Onlar diler və broker rolunda çıxış edərək müəyyən edilmiş 
qiymətlər  üzrə  zəmanətli  yerləşdirmək  yolu  ilə  satıcıların  emissiya  riskini  aşağı 
salır.  İnvestisiya  bankları  digər  funksiya  da  yerinə  yetirir  və  xidmətlər  də 
göstərirlər.  Xüsusən,  qiymətli  kağızların  buraxılması  və  yerləşdirilməsinin  bütün 
aspektləri  üzrə  emitentlərə  məsləhət  verilməsini  həyata  keçirir,  emissiyanın 
layihəsinin  tərtibində,  bazara  çıxmağın  müddətinin  seçilməsində  və  s.  kömək 
göstərir. 
 
Birbaşa  borclanma  bazarının  fəaliyyəti  bir  sıra  çətinliklərlə  bağlıdır.  O,  hər 
şeydən əvvəl satışın iri topdansatış xarakterdə olması ilə şərtləşir ki, bu da nəticədə 
mümkün  alıcıların  dairəsini  daraldır.  Ona  görə  də  pul  vəsaitinin  büdcəsi  profist 
olan  subyektlərdən  büdcəsi  defist  olan  subyektə  hərəkəti  çox  hallarda  vasitəli 
xarakter daşıyır. 
 
Vasitəli  maliyyələşdirmə  -  maliyyə  vasitəçilərinin  (maliyyə  institutlarının) 
mövcudluğunu  nəzərdə  tutur  ki,  onlarda  müxtəlif  iqtisadi  subyektlərin  azad  pul 
vəsaitlərini  səfərbər  edir  və  onları  öz  adından  müəyyən  şərtlərlə  bu  vəsaitləri 
ehtiyacı  olan  digər  subyektlərə  verirlər.  Maliyyə  vasitəçiləri  pul  vəsaitlərinə 
ehtiyacı  olan  iqtisadi  subyektlərdən  onların  birbaşa  öhdəliklərini  alır  və  onları 
digər xarakterli (ödəmə müddətləri, faiz ödənişi və s.) başqa öhdəliklərə çevirərək 
pul vəsaiti mövcud olan iqtisadi subyektlərə satır. 
 
Vasitəçilik  borclanma  bazarları  pərakəndə  satış  bazarına  aid  edilir.  Bu 
bazarlarda  əsasən  maliyyə  vasitəçisi  kimi  –  kredit  təşkilatları  –  kommersiya 
bankları  qarşılıqlı  əmanət  bankları,  kredit  ittifaqları,  maliyyə  institutları,  sığorta, 
faktorinq  və  lizinq  kompaniyaları,  qeyri-dövlət  pensiya  fondları,  investisiya 
fondları, maliyyə kompaniyaları çıxış edir. 
KitabYurdu.az 
39
 


Yüklə 2,47 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   12   13   14   15   16   17   18   19   ...   93




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə