Fənn-Neft qaz laylarının fizikası



Yüklə 2,76 Mb.
tarix30.03.2022
ölçüsü2,76 Mb.
#84876
Lay fizikası

Fənn-Neft qaz laylarının fizikası

  • Fakültə-QNM
  • Qrup-295.20
  • Müəllim-İsmayılov Şahin
  • Tələbə-Quliyev Vüsal

Mövzu-Dağ süxurlarının istilik tutumu,istilik keçirmə,istilik ötürmə qabiliyyətləri
  • Süxur — Yer qabığını əmələ gətirən təbii mineral birləşmədir. Mənşəyinə görə süxurlar müxtəlif qruplara bölünür.


  • Süxur nədir?
  • Sedimental süxurlar
  • Metamorfik süxurlar
  • Çökmə süxurlar


  • Torpaqəmələgətirən süxurlar


  • Maqmatik süxurlar

Torpağın formalaşdığı dağ süxurları torpaqəmələgətirən və ya ana süxurlar adlanır. Torpaqəmələgətirən süxurları mənşəyinə, tərkibinə, quruluşuna və xassələrinə görə fərqləndirirlər.
  • Maqmanın yer qabığının dərinliklərində və ya yer kürəsində soyuyaraq qatılaşmasıyla əmələ gələn süxurlara deyilir. (Məsələn:Qranit, Siyenit, Trakit, Andezit, Latit, Diyorit, Qabro, Obsidian, Monsonit, Perlit, Riolit, Qranodiorit, Bazalt, Harzburgit, Diabaz və s.)
  • Maqmatik süxurlar da özlüyündə 2 qrupa bölünür:
  • Effuziv- Maqma püskürüb yer səthinə çıxaraq aşağı temperatur və toyiq şəraitində soyuduqda yaranan süxurlar
  • İntruziv — maqma yer səthinə çatmayıb yüksək təzyiq şəraitində müəyyəndərinlikdə yavaş-yavaş soyuyub kristallaşaraq yaranan süxurları deyilir.
  • Maqmatik süxurların xarici təsirlər nəticəsində(hava,su,külək və s.) kiçik parçalara bölünməsilə meydana gələn süxurlara deyilir. (Məsələn:Qumdaşı, Gildaşı, Konqlomera və s.)
  • Sedimental süxurların növləri:
  • Mexaniki Sedimentar süxurlar
  • Kimyəvi Sedimentar süxurlar
  • Üzvi Sedimentar süxurlar
  • Sedimental süxurlar

Metomorfik süxurlar — yerin daxilində olduğu yerdəcə çöküntü süxurlarından yaranmışdır.Yüksək temperatur və təzyiq nəticəsində çöküntü süxurlar sıxılmış, bir hissəsi ərimiş və sementləşmişdir. Çöküntü süxurların belə dəyişmə prosesi birlikdə metomorfizm adlanır. (Məsələn:Mərmər, Amfibolit, Kvarsit, Hornfels, Miqmatit, Şist, Qneys, Sleyt və s.)

Çöküntü süxurlar — ilkin süxurların parçalanmasından, parçalanan süxurların külək, su və ya buz vasitəsilə aparılaraq yer səthində və ya su hövzələrində çökməsindən yaranır.

Qum, çınqıl, gil — çökmə süxurlardır. Onlardan tikintidə geniş istifadə olunur.

Torf, daş kömür, əhəngdaşı, təbaşir kimi çökmə süxurlar bitki və heyvan qalıqlarından yaranmışdır.

Neft-mədən praktikasında bir çox geoloji və texniki məsələlərin

həlli üçün quyuların termiki tədqiqindən geniş istifadə edilir. Məsələn,

istilik xüsusiyyətlərinə görə quyuların kəsilişindəki süxurların

öyrənilməsi, neft, qaz və su laylarının aşakr edilməsi, quyudakı

qoruyucu və texniki kəmərlərin vəziyyətlərinin öyrənilməsi və s.

mümkün olur. Laya müxtəlif termiki təsir uşlərinin layihəsinin tərtib

etdikdə, süxurların termiki xüsusiyyətlərini bilmək lazımdır.

Süxurun termiki xüsusiyyətləri dedikdə onun istilik tutumu,

istilikkeçirmə qabliyyəti və s. nəzərdə tutulur

Məlum olduğu kimi, neftli layların teperaturu dərinliklə düz

mütənasib olaraq dəyişir.Temperaturun 1C dəyişməsinə uyğun gələn

dərinliyə geotermiki pillə deyilir. Məsələn, CCCPИ sahəsində bu,

təxminən 5-170 m/dər arasında dəyişir. Kola yarımadasında 170 m

dərinlikdə 1C, Pyatiqorskda isə hər 4.9 m dərilikdə 1C dəyişir.

Süxurların istilik tutumu dedikdə, onu 1 oC qızdırmaq üçün lazım

olan istilik miqdarı (kkal) nəzərdə tutulur. Vahid çəkidə süxuru bir

dərəcə qızdırmaq üçün lazım olan istiliyin miqdarına xüsusi istilik

tutumu deyilir və aşağıdakı düsturla hesablanır:



Süxurların istilikkeçirmə qabliyyəti onun istilik tutumundan əlavə

məsaməliyindən, mineraloji tərkibindən və məsamələrin su ilə dolma

dərəcəsindən daha çox aslıdır
  • Dağ süxurlarının istilik tutumu,istilik keçirmə,istilik ötürmə qabiliyyətləri

Mənbə

https://az.m.wikipedia.org/wiki/Torpaq%C9%99m%C9%99l%C9%99g%C9%99tir%C9%99n_s%C3%BCxurlar
Yüklə 2,76 Mb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə