Fənnin adı: Fövqəladə halların təhlükəli amilləri

Kafedra: Fövqəladə hallar və həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi
Fənnin adı: Fövqəladə halların təhlükəli amilləri
Mövzu: 20.
 
Kimyəvi zədələnmə ocağı və onun
xüsusiyyəti.
 
Mühazirəçi:
E.K.Qafarov
Mühazirənin planı : 
1. Kimyəvi silahın ən vacib xüsusiyyətləri 
2. Zəhərləyici maddələrin insan orqanizminə təsirinə görə qrupları 
Ədəbiyyat: 
1. Ocaqov H.O., Nağıyev. N.T., Muxtarov .R.M ,Müliki müdafiə Bakı -2011. 397 s 
2.C.N.Qasımov .,N.Z.Abdullayev. Fövqəladə halların təhlükəli amilləri Bakı -
2017. 390 səh. 
3.С.В.Ефремов,В.В.Цаплин.Безопасность в чрезвычайных ситуациях.Санкт-
Петербург,2011 .253 səh.
4. Сычев, Ю. Н. Безопасность жизнедеятельности в чрезвычайных ситуациях
- М.: Финансы и статистика, 2015. - 224 c.
 
5. H.O.Ocaqov. Fövqəladə hallarda həyat fəaliyyətinin təhlükəsizliyi (Mülki 
müdafiə) Bakı 2010, səh.388 
6.Ocaqov H.O., Hacıyev A.İ.Sabitliyi pozan amillər və onların nəticələrinin
xarakteristikası. Bakı-2003. 189 səh.
 
7.
 
Fövqəladə halların təhlükəli amilləri
fənni üzrə elektron mühazirələr 
toplusu.Bakı-2021 (azmiu.edu.az)
 
Bakı-2021 
 
 

---

1. Kimyəvi silahın ən vacib xüsusiyyətləri 
Kimyəvi silah kütləvi qırğın silahlarından biri olub zəhərləyici maddələrə və onları 
tətbiq etmək üçün istifadə olunan vasitələrə deyilir. Kimyəvi silahın əsasını 
zəhərləyici maddələr (ZM) təşkil edir. 
ZM - hərbi sənaye və xalq təsərrüfatı obyektlərinə qoşulanların, hərbiləşməmiş 
mülki müdafiə dəstələrinin şəxsi heyətlərini, fəhlələri, qulluqçuları, əhalini sıradan 
çıxaran, yaxud onların döyüş və əmək qabiliyyətinin zəifləməsinə, heyvanların 
zədələnməsinə, habelə bitkilərin məhvinə səbəb ola bilən xüsusi kimyəvi 
birləşmələrdən (zəhərli maddələrdən) ibarətdir. 
Kimyəvi silahın ən vacib xüsusiyyətləri aşağıdakılardır: 
- maddi sərvətləri məhv etmədən canlı qüvvələri zədələmək imkanı: ZM-in maddi 
sərvətlərə təsiri onların zəhərlənməsi ilə məhdudlaşır ki, bu da onlardan istifadəni 
çətinləşdirir; 
- geniş sahələri zəhərləmək və zədələyici təsirini uzun müddət saxlamaq 
qabiliyyəti; 
- Zəhərlənmənin sürətlə baş verməsi və zəhərlənmənin ağır olması; 
- istehsalının nisbətən ucuz başa gəlməsi. 
Məlum olan bütün zəhərləyici maddələr orqanizmə təsirinin xarakterinə görə 
(toksikoloji təsnifatı), döyüş təyinatına və ərazidə zəhərlənmənin davamlığına görə 
(taktiki təsnifatı) qruplara ayrılır. 
Bir sıra ölkələrin cəbhəxanalarındakı müasir zəhərləyici maddələri toksikoloji 
təsnifata görə bu qruplara ayırmaq mümkündür . 
Hərbi məqsədlərlə bitkiləri zəhərləyici kimyəvi maddələr herbisid, defoliant və 
desikant maddələrdə tətbiq edilə bilər ki, bunlar dənli bitki əkinlərinin meşələrin, 
məhv olmasına kənd təsərrüfatı heyvanlarının zəhərlənməsinə səbəb olur. 
2. Zəhərləyici maddələrin insan orqanizminə təsirinə görə qrupları. 

---