F.Köçərli adına Respublika
Uşaq Kitabxanası
Fenomenal ədib-Qəzənfər Paşayev
Qəzənfər Paşayevin 80 illik yubileyi münasibətilə mərkəzi
kitabxanaların uşaq şöbələri, MKS-nin şəhər, qəsəbə,
kənd kitabxana filialları üçün hazırlanmış metodik vəsait
Bakı -2017
2
Tərtibçilər: Aynurə Əliyeva
Sevil Əhmədova
İxtisas redaktoru və Şəhla Qəmbərova
buraxılışa məsul: Əməkdar Mədəniyyət işçisi
“Fenomenal ədib-Qəzənfər Paşayev”: metodik vəsait / tərt. ed.:
A.Əliyeva; ix. red. və burax. məsul Ş.Qəmbərova; F.Köçərli
adına Respublika Uşaq Kitabxanası.- Bakı, 2017.-33s.
©F. Köçərli adına Respublika Uşaq Kitabxanası, 2017
3
Tərtibçidən
Hər insan sirli-sehrli bir aləm, yazılmamış bir kitabdır.
Yaradıcı insanın könül dünyası daha cazibədar, təlatümlü,
coşğun üfüqləri isə daha geniş, əngin və əlçatmaz olur. Bu
dünyanın öz Günəşi, Ayı, ulduzları, öz güllü-çiçəkli yazları,
vaxtlı-vaxtsız saralıb solan payızlıarı, əsrarəngiz qışları var.
İnsan dünyasını dəyişdikdən sonra ömrünü həyatda qalanların
xatirəsində davam etdirir. Bunun üçün ölməzdən əvvəl insana
ölməzlik gətirən işlər, əməllər, ad-san qazanmalısan. Ən azı səni
sevənlərin xatirəsinə layiq olmalısan. Xatirəni yaratmaq da,
yaşatmaq da çətindir. Xatirəni şəxsiyyətlər yaradır və yaşadır.
Dəqiq desək xatirəni yaratmaq və yaşatmaq üçün Şəxsiyyət
olmaq lazımdır. Filologiya elmlər doktoru, professor Qəzənfər
Paşayev ədəbi-içtimai mühitdə sayılb-seçilən, nüfuzu və yeri
olan, həm müasirlərinə, həm də dünyasını dəyişmiş
unudulmazlara
yüksək
qədirşünaslıq
bildirən
belə
şəxsiyyətlərdən biridir. O, elmi maraq dairəsi çox geniş olan
tanınmış Azərbaycan alimidir. Qəzənfər Paşayev dilçilər
mühitində dilşünas, ədəbiyyatşünaslar arasında ədəbiyyatçı,
xarici dil və ədəbi əlaqələr mütəxəssisləri arasında rus, ingilis və
ərəb dillərinin mötəbər bilicisi, tərcüməçi kimi nüfuz sahibidir.
Yaşı səksəni adladığına baxmayaraq, Qəzənfər müəllim
yorulmaq nə olduğunu bilmədən aktual mövzularda səmərəli
araşdırılmalar aparan, əldə etdiyi maraqlı nəticələri ilə fərqlənən
bir tədqiqatçı, öhdəsinə götürdüyü işə həmişə böyük məsuliyyət
duyğusu ilə yanaşan, fəal vətəndaşlıq mövqeyində ardıcıl olan
Azərbaycan ziyalısıdır. Qəzənfər Paşayev təkcə özü üçün yox,
başqaları üçün də yaşamağı bacaran açıq ürəkli, səmimi və
səxavətli bir şəxsiyyətdir. Qəzənfər Paşayev həm sağlında, həm
də yoxluğunda insanlara qiymət verməyi bacaran xeyirxah Tanrı
bəndəsidir. Onda şamanlara məxsus bir tizfəhmlik, sufilərə xas
4
bir dünya tamahsızlığı var. Adı keçən bu insan övladlara,
nəsillərə, tükənməz örnəkdir. İllər keçəcək, Qəzənfər Paşayevin
kitabları öz qəhrəmanları ilə birlikdə yeni nəsillər üçün mənalı
bir dərsliyə, şəxsiyyətlər haqqında ensiklopediyaya çevriləcək,
üzərindəki imzanı nəsillərin yaddaşına həkk edəcək. Bu il
Qəzənfər Paşayevin 80 yaşı tamam olur. Bu münasibətlə
hazirladığımız vəsait iki hissədən ibarətdir. I hissədə professor
Qəzənfər Paşayevin həyat və yaradıcılığından bəhs edilir.
“Ziyalı ömrü” adlanan II hissədə isə və Qəzənfər Paşayevin
yaradıcılığı ilə bağlı keçirilə biləcək tədbirlərdən söhbət açılır.
5
Yaradıcılığı
Qəzənfər Məhəmməd oğlu Paşayev 1937-ci ilin avqustun
27-də Tovuz bölgəsinin Düzqırıxlı kəndində doğulub.1962-ci
ildə Bakıda Azərbaycan Dövlət Xarici Dillər İnstitutunun ingilis
dili fakültəsini bitirib. Üç ay kənd məktəbində müəllim
işlədikdən sonra İraq Respublikasında tərcüməçi işləməyə
göndərilib. Müxtəlif fasilələrlə üç dəfə İraqda tərcüməçi və ali
təhsil aldığı institutda baş laborant, müəllim, dekan müavini,
kafedra müdiri işləyib. 1990-cı ildən isə M.Rəsulzadə adına
Bakı Dövlət Universitetində xarici dillər kafedrasının dosenti və
kafedra müdiri işləməyə başlayıb. İraq Türkman folkloru
mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə edib. “Kərkük
bayatıları” (1968), “Arzu-Qənbər dastanı” (1972), “İraq kərkük
atalar sözləri” (1978), “İraq kərkük bayatıları” (1984), “Kərkük
tapmacaları” (1984), “Kərkük folklor antologiyası” (1987),
“Nəsiminin İraq divanı” (1987), “İraq Türkmən folkloru”
(1982), və b. kitabları nəşr edilmişdir. A.Dümanın “Qafqaz
səfəri”, “Necə yaşayasan yüzü haqlayasan” və b. kitabları
Azərbaycan türkcəsinə çevirən Qəzənfər Paşayevin “Altı il
Dəclə və Fərat sahillərində” kitabı da oxucular arasında ona
böyük uğur qazandırdı. Bu kitab Qəzənfər müəllimin bacarıqlı
pedaqoq, zəhmətkeş alim olmaqla yanaşı şirin dilli bir publisist
olduğunu da ortaya qoydu. İraqda tərcüməçi işləmiş Qəzənfər
Paşayev (1962-1966;1972-1975), burada yaşayan və sayı
təqribən 2,5 mln-a çatan azərbaycanlıların (İraq türkmanları)
dialekt və folklorunun toplanması və araşdırılması ilə məşğul
olmuşdur. “Azərbaycan dilinin Kərkük dialekti” mövzusunda
namizədlik (1969), “İraq Türkmən folkloru” mövzusunda
doktorluq (1993) dissertasiyaları müdafiə etmişdir. 1964-1989-
cu illərdə Azərbaycan Pedaqoji Dillər İnstitutunda (1973-cü
ildən M.F.Axundov adına APİ ) fəaliyyət göstərmiş, institututun
ingilis dili fakültəsində dosent, dekan müavini (1970-1971),