Bəzən gecələr yuxumuzu qarışdırıb cunub olurduq. Bunun üçün də gərək qüsl alaydıq.
Nəzarətçiyə deyən kimi, o dəqiqə gəlib özünü yetirirdi. Vəziyyəti başa salırdıq, amma o saqqallı
qocanın növbəsi olanda kişi dirəşirdi ki, niyə cunub olmusuz, ta başa sala bilmirdik ki, ay dayı,
cavan oğlanıq, belə şeylər olar da. Kişi az qalırdı bizə qarşı üsyan qaldıra. Amma, deyəndə ki,
belə qalsaq namaz qıla bilməyəcəyik, tez-bazar bizi hamama aparırdı. Bir rüb (15 dəqiqə) vaxt
qoyurdu. 15 dəqiqə bitən kimi gəlib aralıdan qışqırırdı:
–
Oğul, qurtuldun?
Tez əynimizi geyinib hamamdan çıxırdıq. Hamamda çimməyimizi də videokameraya
çəkirdilər. Çünki birdən şampun içib, ya da göy sabun yeyib özümüzü zəhərləyərik deyə, ehtiyat
edirdilər. Üzümüzü də üzqırxan maşınla özləri qırxırdılar. Ölüm arzuladığımız vaxtlarda bizi
ölümdən aralıda saxlayırdılar.
Çimib çıxandan sonra bir müddət insan özünü xoşbəxt hiss edir, amma sonra yenə ev-eşik,
doğmalar yada düşür və insan, sözün əsl mənasında, qəm dəryasına batır.
***
Şəhriyar nəzarətçidən “Quran” kitabı almışdı. Hər gün yüksək səslə, şirin avazla “Quran”
oxuyurdu Anasının istirahət ruhuna, ailəmizin salamat olmağına oxuduğu ayələr bizi
sakitləşdirirdi. Bir də olurdu ki, bəzən nəzarətçi gəlib bizə müxtəlif ayələrin izahını verirdi.
Hər gün nəzarətçilərdən – “biz burdan nə vaxt çıxacağıq” – deyə soruşurduq, onlarsa,
“bilmirəm” deyirdilər. Amma hər sabah o “bilmirəm” sözünə görə onları gözləyirdik. Frans
Kafkanın “Məhkəmə” romanında K ilə inspektor arasındakı – “Niyə həbs olunmuşam?” –
“Bilmirəm”, bədbəxtliyi bizim də başımıza gəlmişdi.
***
Təcridxana geyimimizi həftədə bir dəfə dəyişirdilər, bir-birimizi yuyulmuş, qismən təmiz
geyimdə görəndə sevinirdik. Qəribəydi ki, verilən şalvarın bir cibi olurdu. Hərdən Şəhriyar şəstlə
əlini “cibinə” salmaq istəyir, əli boşa çıxan kimi bərk məyus olurdu. Sonra da şalvarlarını
xatırlayırdı, Bakını xatırlayırdı, külli-aləmi xatırlayırdı, axırda da heç nə... Cibsiz şalvar, iki
ümidsiz və qərib şair...
***
Mənə bəzən elə gəlirdi ki, Şəhriyarı azad edəcəklər, mənsə uzun illər qalacam orda. Hətta,
bir dəfə müstəntiq yarızarafat mənə dedi ki, Şəhriyarı azad edəcəyik, sən qalacaqsan. Düzü,
sevindim, amma sonra tək qalmaq qorxusu məni bürüdü.
Deməli, tək qalmaqdan qorxurammış. Ona görə də gizli-aşkar Şəhriyarın tez azad olmasını
istəmirdim.
***
Gecə-gündüz süd rəngli işıqları söndürmürdülər. Ağ işıq bütün günü, az qala, gözümüzü
çıxarırdı. Gecə hərəmiz üzümüzü bir tərəfə çevirib yatır və ya söhbət edirdik. Uzunboy olduğuna
görə Şəhriyar hərdən məhrəbasını işıq lampasının üstünə atır, ayaq səsi eşidən kimi isə tullanıb
götürürdü. Bir gün düşündük ki, xalını qarşı tərəfə çəksək işıq bizdən arxada qalacaq deyə, rahat
yata və gəzə biləcəyik. Dediyimiz kimi də elədik. Elə rahatlığa çıxdıq ki, gəl görəsən. Hətta, o
qədər dərdin içində sevinirdik də. Amma sevincimiz uzun çəkmədi: “mömin və yaxşı oğlan”
adlandırdığımız nəzarətçilər heç bir söz deməsə də, saqqallı nəzarətçi xalını görən kimi cin vurdu
beyninə və üstümüzə qışqırdı ki, – tez xalını yerinə çəkin, hər şeyi əvvəlki vəziyyətinə qaytarın!
Tez xalını çəkdik, fətolarımızı yenidən qaydasına saldıq. Gözümüz tamam zəifləmişdi, təsəvvür
edin ki, 86 gün gecə-gündüz işığı sönməyən bir kamerada qalırsan, özü də işıq düz sənin gözünə
düşür.
Bir gün tamam bezdik: Şəhriyar dizimin üstünə çıxıb işığın üstünə salfet keçirdi. Yenə də
gözümüz ağ günə çıxmışdı. Amma ayaq səsi gələn kimi yenə də Şəhriyar dizimin üstünə çıxır,
salfeti işıq lampasının üstündən götürürdü.
Bu “xoşbəxt” günlərin də ömrü uzun çəkmədi, bir gün ayaqyolundan qayıdanda gördük ki,
kamerada ciddi dəyişiklik var, başımızı qaldırıb baxanda salfetin götürüldüyünü görüb bir-
birimizin üzünə baxdıq, hər şey aydın idi, susduq...
***
Artıq 14 gündən çox idi, ailəmizlə danışmırdıq. Elə vəziyyət yetişmişdi ki, az qalırdıq
başımızı divara çırpaq. Amma nə xeyri...
Bir gün sonra nəzarətçi axşam saat 22:00 radələrində gəlib, gözlərimizi bağlayıb
müstəntiqin yanına apardı. Bizə başa saldılar ki, ailəniz gəlib sizi görə bilər. Biz də bu məsələni
telefonla ailəmizə bir gözü sevincli, bir gözü nəmli dedik. Üstündən üç gün keçəndən sonra gəlib
bizi Mərkəzi Təbriz Zindanına apardılar. Elə bilirdik ki, ailəmizlə görüşəcəyik. Zindanın məsul
şəxslərinin birinin otağında Azərbaycan Respublikası Təbriz Konsulluğunun müavini Nəriman
Orucəliyevlə görüşdüm. Yanımızda saqqallı bir nəfər də oturmuşdu, hiss edirdim ki,
danışdıqlarımızı diktofona yazır, tez-tez cibinə boylanırdı. Emosional olduğuma görə Nəriman
bəyə Azərbaycanla bağlı bir-iki sual verdim, gördüm ki, bu adam cümlənin əvvəlini sualımı
cavablandırırmış kimi başlayır, amma öz bildiklərini və əzbərlədiklərini danışır. Ona görə də
diqqət kəsilib dinlədim, amma hərdən nəsə soruşurdum ki, heç olmasa, müəmmalı məsələlərdən
bəziləri mənimçün aydınlaşsın. Axır ki, məqsədimə çatdım, bir-iki şey öyrəndim. Bundan başqa,
tapşırdım ki, ailəmizdən bura gələnlər kitablar gətirsinlər, oxuyub başımızı qataq. Hiss elədim ki,
bizi yola vermək üçün Nəriman bəy hər şeyə “hə-hə” desə də, vəziyyət daha acınacaqlı və
labüddür. Konsul müaviniylə sağollaşıb otaqdan çıxanda gördüm ki, işimizi aparan müstəntiq
qulağını qapıya dirəyərək danışılanlara qulaq asırmış. Məni görüb pərt oldu.
Sonra maşına minib yenidən ETTELAAT təcridxanasına qayıtdıq. Yol boyu doyunca
küçələrə baxırdım, sanki gözəllikləri gözümə yığmaq istəyirdim. Gələn kimi məni başqa bir
kameraya qapadılar, sonra da əşyalarımı geri verdilər. Bütün əlyazmalarım əvvəlki kamerada
qaldı. Qayıdıb heç bir əlyazmamı götürə bilmədim. Şəhriyarsa qeydlərini və şeirlərini yazdığı
vərəqlərin bir qismini alt paltarında gizlədib zindana apara bildi. Əşyalarımızı təhvil verəndə
yaddaş kartlarını vermədilər.
Şəhriyar maşına minəndə acizanə bir xahiş etdi:
– Telefonumun yaddaş kartını verin, rəhmətlik anamın şəkilləri var orda.
Müstəntiqsə robotvari bir səslə “yaxşı göndərərik” dedi. Amma göndərmədilər.