Fərrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Aü məktdb pedaqogikası -
tələbə şəxsiyyətinin inkişafının və şəxsiyyət-mütəxəssis kİmi hazırlığının nəzəri və praktik problemlərini öyrənməklə məşğul olur. Onun predrhetini ali məktəbdə pedaqoji proses təşkil edir. Ali
məktəb pedaqogikasının tədqiqat aspektləri aşağıdakılardır: •
ali təhsil müəssisəsində təlim prosesinin elmi surətdə təşkili və idarə olunması; •
əsaslarının öyrənilməsi; •
tələbə ilə iş metodlarının modernləşdirilməsi və onları yaradıcı təfəkkür fəaliyyətinə cəlb etmək; •
təkmilləşdirilməsi; 35
•
ali təhsil müəssisələrində tədrisin metodlarımın modernləşdirilməsi; •
ali məktəbdə tələbə elmi işlərinin təşkili metodikası; •
ali təhsil sistemində təlimin ən müasir texniki vasitələrinin tətbiqi metodikasının işlənilməsi; •
araşdırılması. Bununla yanaşı, ali məktəb pedaqogikası mütəxəssis hazırlığı prosesində səmərəli pedaqoji fəaliyyətin məzmununu öyrənir, istiqamətlərini və texnologiyalarını müəyyənləşdirir. Bu zaman belə bir konseptual ideya əsas götürülür; ali təhsilin məzmunu və mütəxəssisin hazırlıq səviyyəsi elmin və texnikanın inkişaf proqnozları ilə müəyyənləşdirilməlidir. Bu ideyaya istinad edən ali məktəb pedaqogikası təlim prosesinin keyfiyyətini yüksəltməyə imkan verən metodlar aşkarlamağa və onları tələbələrin fərdi imkanlarının, maraq və meyillərinin, yaradıcılıq və təfəkkür qabiliyyətlərinin inkişafı istiqamətinə yönəltməyə çalışır. Ali məktəb pedaqogikası pedaqoji prosesi obyektiv və subyektivin, müəyyən və qeyri-müəyyənliyin vəhdətindən ibarət mürəkkəb, çoxplanlı, dinamik bir sistem kimi tədqiq edir, bu sistemdə müntəzəm olaraq baş verən keyfiyyət və kəmiyyət dəyişmələrinə müvafiq nəticələri ümumiləşdirir. Ali məktəbdə bütövlükdə pedaqoji prosesi, xüsusən də didaktik prosesləri yalnız təlimin qanunauyğunluqlarına müvafiq izah etmək və dəyərləndirmək mümkün deyil. Bu məqsədlə didaktik qanunauyğunluqların digər elmlərin paradiq- maları (yunanca
- nümunə, misal deməkdir) ilə vəhdəti nəzərə alınmalıdır. Yalnız bu halda ali təhsil kimi son dərəcə mürəkkəb və dinamik prosesin optimal təşkilinə nail olmaq mümkündür. Digər tərəfdən, məhz bu əlaqələrin nəzərə alınması əsasında ali məktəb pedaqogikası özünün bir sıra spesifik qanunauyğunluqlarını müəyyənləşdirə bilmişdir. Bu qanunauyğunluqlar aşağıdakılardır; 36
•
mütəxəssis hazırlığının bütöv, tam pedaqoji prosesdən (təhsil, tərbiyəedici, inkişafetdici fəaliyyət prosesində) asılılığı; •
tələbə şəxsiyyətiıyn təhsili, təlimi, tərbiyəsi və inkişafının vəhdətdə götürülməsi; •
vəhdəti; •
ali məktəbdə təhsilin fasiləsizliyi ilə diskret xarakterinin vəhdəti; •
aparılması ilə tələbənin axtarıcılıq və tədqiqatçılıq imkanları arasındakı asılılıq.
Bu
qanunauyğunluqlar ali
təhsilin özünəməxsus xüsusiyyətlərini, qaydalarını və amillərini doğurur. Tələbələrin yaradıcı təfəkkür fəaliyyətinin təşkili və inkişaf etdirilməsi istiqamətində aparılan axtarışlar ali məktəb pedaqogikasının nəzəri, praktik və tətbiqi vəzifələrini konkretləşdirməyə imkan verir. Ali məktəb pedaqogikasının vəzifələri aşağıdakılardır: •
bağlı bilik,
bacarıq və
vərdişlərin mənimsənilməsinin ən səmərəli yollarının müəyyənləşdirilməsi; •
fəallaşdırılması əsasında təşkili və idarə olunması; •
təhsilin məzmununun müasir dövrün tələbləri baxımından seçilməsi; •
yoxlanıması və qiymətləndirilməsi; •
təlim metodlarının təkmilləşdirilməsi istiqamətlərinin psixoloji baxımdan əsaslandırılması; •
yollarının müəyyənləşdirilməsi; •
tələbələrə müxtəlif pedaqoji təsirlərin və nəticələrinin psixoloji təhlili (hansı hallarda və nə üçün müsbət nəticə alınır, yaxud uğursuzluq nə ilə bağlıdır və s.). 37
Elmi ümumiləşdirmələr ali məktəb müəllimlərinə təhsil alanların təlim-idrak fəaliyyətin? onların maraqları, motivləri əsasında qurmağa və idarə etməyə Irrikan verir. Bu istiqamətdə axtarışlar zamanı ali məktəb pedaqogikası belə bir ideyanı əsas götürür: tələbənin ləlimi, idrak maraqları və motivləri, ixtisasla bağlı bilik, bacarıq və Vərdişlərin mənimsənilməsi səviyyəsi peşə təcrübəsinin formalaşması üçün bazis rolunu oynayır. Ali təhsil müəssisəsində təlim prosesinin forma və məzmunu - informasiyalar axını və onun dinamik xarakteri ilə səciyyələnən mürəkkəb sistemdir. Ali məktəb pedaqogikası mütəxəssis hazırlığını təmin edən elmi-tədqiqatçılıq işlərinin təşkili vasitələrini, forma və metodlarım bu mürəkkəb sistemlə vəhdətdə öyrənir. Eyni zamanda tələbələrin təlim və elmi fəaliyyətinin metodikası aspektində araşdırmaları zamanı mütəxəssis hazırlığı üçün zəruri olan bilik, bacarıq və vərdişlər sisteminin elmi və tətbiqi əhəmiyyətini dəqiqləşdirməyə çalışır. Ali məktəb pedaqogikasının bu aspektdə axtarışları ali məktəbdə təlim-idrak fəaliyyətinin əsas metodik istiqamətlərini müəyyənləşdirməyə, təlim və elmi proseslərin həllinin evristik, modelləşdirmə, diferensiasiya, inteqrasiya və digər müasir texnologiyalarını formalaşdırmağa imkan verir. Ali məktəb pedaqogikası təhsil müəssisələrində pedaqoji prosesin elmi surətdə təşkili və idarə olunması məsələlərini öyrənərkən və aşağıdakı ideyalara istinad edir: •
məsələnin, sualın mahiyyətinin dərindən qavranılması və dərk edilməsi təmin olunmalıdır; •
hər bir
pilləsində informasiyanın mənimsənilməsinin əsasını təşkil edən anlama (əks əlaqə) təmin olunmalıdır; •
əməyinin səmərəliliyini, intensiyliyirif və etibarlılığını artırmalıdır; •
idarəetmə təlim prosesinin ümumi strategiyasını və taktikasını dəqiqləşdirməyə, təlimin hər bir aktının (məqamının) ardıcıllığını düzgün
müəyyənləşdirməyə əlverişli şərait yaratmalıdır; 38
Ali məktəb pedaqogikasının bu istiqamətlərdə apardığı araşdırmaların nəticələri tqləbə auditoriyasında «operativ» pedaqoji təsirləri reallaşdirnlağa, 'tələbə auditoriyasını reflek- siv surətdə idarə etməyə, təlim’informasiyasının qavranılması- nın psixoloji mahiyyətini nəzərə almağa, tələbələrin öyrənmə fəaliyyətini dəqiq surətdə idarə etməyə imkan verir.' Ali məktəb pedaqogikasının əsas aspektlərindən biri də təlimin ən müasir texniki tələblərinin gözlənilməsi, inkişaf etdirilməsi və tətbiqi metodikasının işlənməsidir. Ali məktəb pedaqogikası ali təhsilin nəzəri problemləri istiqamətində araşdırmalar aparır, təhsilin məzmununu müəyyənləşdirərkən ali təhsil haqqında dövlət standartlarına istinad edir və bu əsasda mütəxəssis hazırlığını modelləşdirir. Təhsilin məzmununu və məzunun gələcək fəaliyyətini modelləşdirərkən ali məktəb pedaqogikası ümumi təhsil, ali təhsil, diplomdan sonrakı hazırlıq və ixtisasartırmanın varisliyini diqqətlə təhlil edir və bu istiqamətdə araşdırmaları ilə vahid təhsil sistemi daxilində təlimi daha artıq diferensiallaşdırmaq və fərdiləşdirmək imkanlarım aşkarlamağa çalışır. Ali məktəb pedaqogikasının tədqiqat istiqamətlərindən biri də ali təhsilin spesifik prinsiplərinin reallaşdırılması Qollarım və texnologiyalarını müəyyənləşdirməkdir. Ali məktəb pedaqogikasının uğurlu axtarışları daha bir sıra perspektivlər doğurur: təlim prosesinin sistemli və elmi surətdə idarə olunması, informasiyalar bolluğunun təmin edilməsi, tələbələrin konseptual-problemli fəaliyyətinin təşkili, təlimin və elmi fəaliyyətin əlaqələrinin dərinləşdirilməsi, elmlərin və müvafiq tədris fənlərinin inteqrasiyası və s. Müasir dövrdə ali məktəbin problemləri bunlarla məhdudlaşmır. Cəmiyyətin, elmin, texnikanın müasir inkişafı ali məktəb pedaqogikasını yeni tədqiqatlara istiqamətləndirir. Bu prioritet istiqamətləri belə ümumiləşdirmək olar: •
•
ali məktəbdə fundamental təhsilin həyata keçirilməsi; •
ali məktəbdə təhsilin humanistləşdirilməsi və huma- nitarlaşdırılması; 39
•
ali məktəbdə pedaqoji diaqnostika, proyektləşdirmə və ən yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqi; •
distant (latınca Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|