Fərrux rüSTƏmov tamilla dadaşova ali MƏKTƏb pedaqogikasi
Rusiyada ali məktəb pedaqogikasının inkişafı
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Rusiyada ali məktəb pedaqogikasının inkişafı
Rusiyada ali
məktəb pedaqogikasının inkişafı M.V.Lomonosov, N.İ.Lobaçevski, N.A.Dobrolyubov və N.İ.Piroqov, K.D.Uşinski və digərlərinin Moskva, Kazan, Peterburq, Derpt, Vilnus universitetlərində yaratdıqları ənənələrlə bağlı olmuşdur. Derpt universitetində yaradılmış «Professorlar institutu»nun bu sahədə rolu xüsusilə böyük olmuşdur. Ali məktəb problemləri rus alimləri N.A.Umovu, M.V.Ostroqradskini, D.İ.Mendeleyevi daha çox özünə cəlb etmişdir. Maraqlıdır ki, L.N.Tolstoy, D.İ.Pisarev və başqaları 50
tia öz əsərlərində irəli sürdüyü ideyaları ilə ali təhsil sistemində mövcud olan çətinliklərin aradan qaldırılmasına çalışmışlar. L.
yazmaqla Rusiyada ilk ali məktəb pedaqogikası dərsliyinin əsasını qoymuşdur. Rusiyada XX əsrin 20-ci illərindən bir sıra elmi məktəblərin yaradıcıları ali məktəb pedaqogikasının inkişafı ilə bağlı xeyli işlər gördülər. Bu sahədə A.P.Pinkeviç və Y.N.Medin- skinin rolunu xüsusilə qeyd etmək olar. XX yüzilliyin 60-cı illərindən başlayaraq ali məktəb pedaqogikası kompleks şəkildə öyrənilməyə başlandı. Tələbə gənclərin təhsili və tərbiyəsinin özünəməxsus xüsusiyyətləri, ali təhsil müəssisəsində pedaqoji və elmi fəaliyyətin vəhdəti, ali məktəbin təşkili, idarə olunması və ona rəhbərlik məsələləri elmi tədqiqatların əsas istiqamətlərindən oldu. Ali məktəb pedaqogikasında ümumi psixologiyanın və məktəb pedaqogikasının nailiyyətlərindən geniş istifadə olunmağa başlandı. A.S.Makarenko, V.A.Suxomlinski, L.S.Vı- qotski, B.Q.Ananyev irsindən bəhrələnən ali məktəb pedaqogikası öz hüdudlarını genişləndirməyə başladı və bununla bağlı ümumiləşdirici əsərlər yarandı. RSFSR PEA tərəfindən V.A.Samarinin «OHepKH ncnxo- jıoi'HH yMa» (1962) əsəri nəşr olundu. Bununla da tələbə-gənclərin əqli fəaliyyətinin tədqiqinin nəzəri əsasları haqqında təlim formalaşmağa başladı. Tələbəlik dövrünün psixoloji xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə maraq artdı. 1966-cı ildə SSRİ Ali və Orta İxtisas Təhsili Nazirliyi yanında ali məktəb pedaqogikası üzrə elmi-metodik şura yaradıldı. 1969-cu ildə Voronej Dövlət Universiteti «neÄarorHKa Bbicuıefi ujKOJibD) kitabını nəşr etdirdi. Həcmcə o qədər də böyük olmayan bu kitabda ali məktəbdə təlim və tərbiyə prosesinin təkmilləşdirilməsinin əsas istiqamətləri, ali məktəbdə təlim prosesinin psixoloji əsasları, ali təhsildə mühazirələrin rolu, ali məktəb müəllimi təlimdənkənar prosesdə tərbiyəçi kimi, ali məktəbdə tələbə-müəllim münasibətlərinin etik xüsusiyyətləri, təlimin təşkili, texniki vasitələrin təlim prosesinə tətbiqi və digər 51
problemlər qismən də olsa işıqlandırıldı. Bu vəsait ali məktəb pedaqogikasının formalaşmasına müəyyən qədər öz töhfəsini verdi. 1969-cu ildə Lvov Dövlət Universiteti «CoBpeMenın,ıe cpencToa B rexHHHecKOM By3e» adlı dərslik nəşr etdirdi. Kitab bütövlükdə ali məktəb problemlərinə deyil, texniki institutların tədris prosesində təlimin müasir texniki vasitələrindən istifadə probleminə həsr olunmuşdu. 1972-ci ildə Leninqrad Dövlət Universitetinin əməkdaşları «OcHOBbi ByaoBCKOH neÄarorHKH» adlı dərslik hazırladı. N.V.Kuzminanın redaktorluğu ilə bir qrup pedaqoqun hazırlamış olduğu bu kitabda ali məktəbdə təhsil-tərbiyənin bir neçə istiqaməti - gəncliyin ikinci dövrü - tələbəlik, ali məktəb kollektivinin xüsusiyyətləri, ali məktəbdə komsomol təşkilatının fəaliyyətinin məzmunu və vəzifələri; tələbələrin pedaqoji praktikasının təşkili məsələləri öz əksini tapmışdı. 70-ci illərin əvvəllərində Y.K.Babanskinin redaktorluğu ilə «rieÄarorHKa BbicıneH uiKonbi» (1972), İ.D.Nikandrovun redaktorluğu ilə «neÄarorHKa BbicıneK uiKOJibi» (1974) və S.İ.Zinovyevin «y4e6Hbifı npouecc B COBCTCKOH Bbicıuefi ujKone» (1975) adlı kitabları nəşr olundu. Bu kitablar ali təhsil sistemində ali məktəb pedaqogikasının nəzəri əsaslarım özündə ehtiva etməklə onun inkişafına qüvvətli təkan verdi. 1977-ci ildə S.Y.Batışev və S.A.Şaporinskayanın redaktəsi ilə «OcHOBbi npo4>eccnoHajibHOH nenaro™KH» kitabı işıq üzü gördü. Kitabın ən böyük məziyyəti ondadır ki, burada texniki peşə təlimi problemi geniş işıqlandırılmışdır. Ali məktəb pedaqogikasının inkişafında müəyyən dur- ğunluqdan sonra XX əsrin sonları və XXI əsrin əvvəllərində bu sahədə yenidən dirçəliş hiss olunmağa başlandı. Rus müəlliflərinin biri-birinin ardınca əsərləri işıq üzü gördü. Ali məktəb pedaqogikası ilə bağlı sanballı dərsliklər yarandı. 2001-
yazdıqları «)D(nnaKTHKa Bbicuıen ıUKonbi» adlı vəsait mütəxəssislərin ixtiyarına verildi. Kitabda didaktik kateqoriyalar. 52
qaydalar və qanunauyğunluqlar, ali məktəb müəlliminin hazırlığı və yaşlıların təhsili problemləri özünün dərin şərhini tapdı. 2002-
ıj,ııcojibi» adlı kitab nəşr olundu. Dərslikdə ali təhsilin məzmunu, təlim
texnologiyaları, professional təfəkkürün sistemli formalaşdırtl- ma metodları, geniş profilli mütəxəssis hazırlığı, kreativ (ingiliscə Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|