5
Biznes konsepsiyasının hazırlanması və reallaşması, bazarda müvazinətin və
struktur dayanıqlığının təminatı, rəqabətə davamlı fəaliyyətin təşkili, səmərəli
maliyyə-kredit mexanizminin formalaşması üzrə təkliflərin verilməsi baxımından
vacibdir.
Tədqiqatın elmi yeniliyi: Tədqiqatın elmi yeniliyi kimi aşağıdakıları qeyd
etmək olar:
- biznes strategiyasının əsas məqsədləri müəyyənləşdirilmişdir;
- biznes konsepsiyasının əsas istiqamətləri göstərilmişdir;
- konsepsiyanın strateji inkişafa təsiri müəyyənləşdirilmişdir:
-biznes konsepsiyalarının təkmilləşdirilməsi istiqamətləri göstərilmişdir;
- biznes konsepsiyasının hazırlanmasının müasir formaları təhlil edilmiş və dəyərli
təkliflər verilmişdir.
Dissertasiya işinin strukturu: Dissertasiya işi Giriş, 3 Fəsil, Nəticə və
təkliflərdən ibarət olmaqla 80 səhifədir.
6
FƏSİL I. BİZNES KONSEPSİYASI VƏ ONUN HAZIRLANMASININ
NƏZƏRİ ASPEKTLƏRİ
1.1.Biznes konsepsiyasının işlənib hazırlanması və əsas məqsədləri
Yeni müəssisə və fəaliyyət sahəsi sahibkarın öz istəyilə müəyyən olunur. Buna
görə də biznes konsepsiyası müəssisənin yaradılması və inkişafı mərhələsini
xarakterizə edir. Konsepsiyasının işlənib hazırlanması qarşıya qoyulan məqsədə
çatmağa və kollektivi sıx birləşdirən fəaliyyət istiqamətini müəyyən etməyə imkan
verir. Düzgün müəyyən edilmiş konsepsiya müəssisənin fəaliyyətində müsbət şərait
yaradır və insanları konkret fəaliyyətə səfərbər edir.
Konsepsiya dedikdə - müəssisənin (firmanın ) məqsəd kimi onun bütün
fəaliyyətini birləşdirən davranış xəttidir. Bunsuz müəssisə və hər hansı təşkilat
fəaliyyət göstərə bilməz. Konsepsiya müəssisə üçün daha geniş anlayışdır.
Biznesmen və ya sahibkar öz işini təşkilini planlaşdırarkən bu və ya digər sahəyə
daxil olmaq üçün müəyyən iqtisadi məhdudiyyətləri də nəzərə almaq lazımdır.
Bununla yanaşı həmçinin sahədə və nəzərdə tutulmuş regionda iqtisadi konyukturanı
da yaddan çıxarmaq olmaz. Konyuktura tələb və təklif arasında nisbətləri, qiymət və
məhsul ehtiyatlarının hərəkətini, digər göstəriciləri özündə əks etdirən formalaşmış
iqtisadi şəraitdir. Adətən elə hallar olur ki, bəzi bölgələrdə güclü inkişaf olduğu
halda, digərləridə durğunluq müşahidə olunur. Həmişə biznesmen və sahibkar çox
vaxt inkişafda olan regionlara can atırlar. Səmərəli və iqtisadi cəhətdən seçilmiş
konsepsiya müəssisəyə qarşı müsbət fikir yaradır. Hər bir məqsədyönlü sistem bir
neçə qolları ifadə edir. Məsələn istehsalçı, istehlakçı, tədarükçü, muzdlu, ticarətçi
vergi ödəyicisi rolunu yerinə yetirir. Konsepsiyaya daxildir:(12,37)
- Biznesin məqsədinin müəyyənləşdirilməsi;
- Fəaliyyət strategiyasının işlənməsi və ya məqsədlərə çatmaq üçün konkret
yolların tapılması;
- Qarşıda duran məqsədlərə təcrübi nail olmaq vasitələrinin seçilməsi.
7
Konsepsiyanın işlənməsi biznesin qurulmasında və inkişafında mühüm rol
oynayır. Onun biznesin uğuruna təsiri aşağıdakıları müəyyən edir:
1. Konsepsiyanın işlənməsi prosesi böyük əhəmiyyət kəsb edir, çünki
müəssisənin rəhbərliyinə onun fəaliyyətinin əsasında olan amilləri hərtərəfli
qiymətləndirməyə imkan verir.
2. Konsepsiyanın dərk edilməsi biznesin geniş sahələrini əldə etməyə kömək
edir ki, bu da həm firmanın rəhbərliyinə, həm də heyətinə baş verənlərə yaxından
baxmaq imkanı verir.
3. Konsepsiya müəssisədaxili, kənarda əlqələr üçün böyük imkanlar yaradır.
Biznes konsepsiyası işlənib hazırlanarkən müəssisənin fəaliyyətinin əsas xəttini
istehlakçıların arzularından başlamaq lazımdır. Müəssisənin əsasnaməsində və ya
nizamnaməsində verilmiş təyinatlar mövcud vəziyyəti tam əhatə etmir. Müəssisənin
fəaliyyət xətti, rəqabət mübarizəsi öz məhsulunun istehsalına inana bilməsidir. Biznes
konsepsiyasının işlənib hazırlanması onun məqsədlərinin müəyyən edilməsini
nəzərdə tutur. Məqsədlər müəssisənin öz fəaliyyətində can atdığı əsas nəticələrdir.
Biznesmen və sahibkar qarşılarına müəyyən məqsədlər qoymaqla öz istiqamətlərini
əsas götürür ki, onlar müəssisənin bütün fəaliyyətinə nəzarət edə bilsin.
Məqsədlər təşkilatı, motivləşdirici və nəzarət funksiyalarını yerinə yetirərək
müəssisənin idarəetmə sisteminin əsas elementi hesab olunur.
Müəssisənin məqsədləri təşkilatın fəaliyyətini təyin edir, nəticələrə nail olmaq
üçün kollektivi səfərbər edir. Satış bazarında müəssisənin rolu, biznesin həcminin
artması, onun mənfəəti, rentabelliyi və digər xüsusiyyətlərlə əlaqədar məqsədlər əsas
sayılır. Məqsədlərin qoyuluşu müəssisənin fəaliyyət xəttində istifadə olunan əsas
funksiyaların yerinə yetirilməsinə kömək edir. Bundan başqa funksional nəticələrin
əldə olunmasına yönəldilmiş yardımçı məqsədlərdə müəyyən edilir.
Biznesin xəttini və məqsədlərini təyin etdikdən sonra strategiyanın işlənməsi
mərhələsi başlayır. Strategiya qoyulmuş məqsədlərə nail olmaq üçün lazimi
hərəkətlərin ümumiləşdirilmiş xəttini ifadə edir. Strategiya öz məqsədlərinə çatmaq
və missiyanı yerinə yetirmək üçün təşkilatın haraya getmək istəyini müəyyən edir. O,