FəSİl I. BİZnes konsepsiyasi və onun hazirlanmasinin

 

56

  Hadisələrin  gözlənildiyi  kimi  cərayan  etməməsi  halında  tələb  olunan 

hərəkətlərin və qərarların həyata keçirilməsi ilə baglı fəaliyyət. 

Belə ki,nəzərdə tutulan və ya planlaşdırılan strategiya faktiki strategiya deyil,onun 

yalnız  bir  hissəsidir,ikinci  hissəsi  isə  dəyişən  şərtlərlə  bağlı  rəhbərlik  tərəfindən 

operativ  qəbul  edilmiş  strategiyadır.Sonuncular  aşağıdakı  səbəblərdən  meydan  gələ 

bilər: 

  İri texniki və texnoloji dəyişikliklərin meydana gəlməsi; 

  Rəqiblərin bazara uğurla yeni məhsullar çıxarması; 

  Yeni qanunların və ya dövlət qərarlarının meydana çıxması; 

  Dövlət siyasətindəki dəyişikliklər; 

  İstehlakçıların  zövqlərinin  dəyişməsi  və  ya  başqa  əvəzedici  məhsullara  meylli 

olmaları və s. 

Bütün bu sadalanan amillər onu göstərir ki,strategiya planlaşdırılmış strategiya ilə 

ətrafda  baş  verənlərə  qarşı  cavab  hərəkətləri  nəticəsində  meydana  gələn  qərarların 

toplusu kimi baxılması daha yaxşı olar. 

Biznesin  nəzəriyyəvə  praktikası  işin  təşkili  və  idarə  edilməsinə  müxtəlif  strateji 

yanaşmalar  hazırlanmışdir.Bu  müxtəliflik  biznesin  həyata  keçirildiyi  konkret  mühit 

,xarici 

və 

daxili 

amillərin 

məcmusu 

,müvafiq 

biznes 

sahəsindəki 

tendensiyalar,qarşıya qoyulan məqsədin xarakteri və bir sıra digər amillərlə şərtlənir. 

Biznes aləmində strategiyaların bütün növlərini 3 qrupda təsnifləşdirmək olar: 

  Hücum,yaxud sıçrayış strategiyası; 

  Müdafiə,yaxud sağalma strategiyası;   

  Biznes növünün azalması və dəyışdirilməsi strategiyası. 

Biznes  məsələləri  üzrə  tanınmış  mütəxəsis  P.Druker  biznes  strategiyasının  4 

növünü ayırır: 

  İlk daxil olmaq və kütləvi zərbə endirmək; 

  Cəld və gəzlənilmədən hücum etmək; 

  Ekolji boşluqları tapmaq və zəbt etmək; 

  Əmtəənin ,bazarın,yaxud sahənin iqtisadi xarakteriktikasını dəyişdirmək. 

---

 

57

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sxem 5. Müəssisənin işgüzar strategiyası (29,4)

 

 

Bütün  bu  strategiyalar  adlarından  da  göründüyü  kimi  hucum  xaraketri  daşıyırlar. 

Hucum  strategiyası  firmanın  rəqabət  şəraitində  bazarda  birinci  olmaq,bazara  yeni 

yüksək keyfiyyətli mallar təklif etmək və onların istehsalının effektiv üsullarını təmin 

etmək  cəhtini  əks  etdirir.Bu  strategiya  böyük  məbləğdə  xərc  ,yüksək  qeyri-

müəyyənlik və risklərlə səciyyələnən təşkilati yanaşma tələb edir. 

İlk  növbədə  strategiyanın  seçilməsində  həlledici  amil  sahənin  və  müəssisəningüclü 

tərəfləri  tədqiq  olunur.Belə  ki,mövcud  imkanlardan  maksimum  səviyyədə  istifadə 

olunmalıdır.Bununla  birgə  biznesin  genişləndirilməsinə  və  yeni  ,artım  potensilaına 

malik sahələrə nüfuz etmənin yolları araşdırılmalıdır. 

Strategiyanın  seçilməsində  müəssisənin  maliyyə  imkanları  mühüm  əhəmiyyət 

kəsb  edir.Müəssisənin  yeni  bazarlara  çıxması  ,yeni  növ  məhsulun  buraxilması,yaud 

yeni  sahəyə  keçid  və  s.  bu  kimi  mühüm  addımları  əsaslı  maliyyə  xərcləri  hesabına 

Müəssisənin işgüzar strategiyası 

Satış və mənfəət 

dinamikası üzrə 

Rəqib üstünlüklərin  

reallaşdırilması üzrə 

təsnifat 

Çox məqsədli 

strategiya 

Hücum strategiyası 

Müdafiə strategiyası 

Qaymağın çıxarılması 

strategiyası 

Diversifikasiya,ixtisas

laşdırma strategiyası 

Aşağı istehsal xərcləri 

strategiyası 

Artım strategiyası 

İşgüzar əməliyyatlarınm və 

biznes növünün 

dəyişdirilməsi 

Strategiyası 

Bazara daxil olma 

strategiyası 

Yeni bazarın 

tezliklə 

mənimsənilməsi 

strategiyası 

Bazarın inkişaf 

starategiyası 

---

 

58

başa  gəlir.Bu  baxımdan  geniş  maliyyə  resurslarına  malik  olan,yaxud  onlara  rahat 

çıxış  imkanı  olan  müəssəsələr  strategiyanın    variantlarının  seçilməsi  zamanı  daha 

münasib durumda olurlar. 

 

İşçilərin  ixtisas  səviyyəsi  də  maliyyə  resursları  kimi  strategiyanın  seçilməsi 

zamanı  mühüm  məhdudlaşdırıcı  amil  kimi  çıxı  edir.İşçilərin  ixtisas  potensialının 

dərinləşməsi  və  genişlənməsi  yeni  istehsala  ,yaxud  da  mövcud  texniki  imkanların 

keyfiyyət baxımındna yeniləşdirilməsinə keçidə imkan verən vacib şərtlərdən biridir. 

Müəssisənin  strategiyasının  seçilməsində  xarici  mühitdən  asılılıq  səviyyəsi 

böyük təsir göstərir.Bəzən elə situasiyalar olur ki,müəssisə öz malgöndərənlərindən o 

dərəcədə  asılı  olur  ki,istər  –  istəməz  strategiyanı  mövcud  potensialdan  daha  düzgün 

istifadə  etmək  imkanından  çıxış  edərək  seçməli  olur.Bu  vəziyyətdə  xarici  asılılıq 

strategiyanın seçilməsində digər amillərlə müqayisədə daha həlledici rola malik olur.

 

Daha  vacib    həlledici  amil-  müəssisə  rəhbərlərlinin  maraqlarıdır.Məsələn 

,rəhbərlik  risk  etməyi  xoşlayır,yaxud  əksinə  ,hər  vəcdlə  riskdən  uzaqlaşmağa 

çalışır.Bu da öz  növbəsində strategiyanin seçilməsində  həlledici əhəmiyyət kəsb edə 

bilər.Bəzən  kimlərləsə  hesab  çürütmək,yaxud  kimlərə  isə  nəsə  sübut  etmək  xatirinə 

rəhbərlik vacib qərarlar verə bilər ki,bu zaman digər amillər tamamilə kənarda qalmış 

olur.  Zaman  amili  də  mütləq  nəzərə  alınmalıdır.Belə  ki,müəssisənin  istər 

imkanları,istərsədə  üzləşdiyi  çətinliklər,yaxud  planlaşdırılan  hər  hansı  dəyişikliklər 

müəyyən  zaman    kəsiyinə  malikdir.Bu  halda  həm  təqvim  zamanı,həm  də 

strategiyanın  reallaşması  üzrə  konkret  fəaliyyətin  həyata  keçirilməsi  arasındakı 

zaman  intervalı  eyni  dərəcədə  nəzərə  alınmalıdır.Adətən  zaman  proseslərini  uğurla 

idarə etməyi bacaran müəssisələr daha müsbət nəticələr əldə edirlər.   

 

Məhsul  portfelinin  təhlili  zamanı  müəssissənin  ,yaxud  onun  məhsulllarının 

bazardakı  payı  ilə  bütövlükdəki  təsərrüfat  fəaliyyətinin  artım  tempi  ilə  müqayisəsi 

aparılır. 

Strategiyanın seçilməsinin ən son mərhələsi- onun qiymətləndirilməsidir.Bütün 

bu  prosedurlar  son  olaraq  mumi  nəticəyə  -seçilmiş  strategiya  ilə  qarşiya  qoyulmuş 

---