82
Lizinq keçmiş dövlət müəssisələrinin yeniləşməsində, yeni avadanlıqla təmin
olunmasında, dünya səviyyəli məhsul istehsalında öz töhfələrini verə bilər. Bu məqsədlə
ALŞA-nın lizinq bazarının inkişafını təmin etməli, lizinq subyektləri arasında əlaqəni,
əməkdaşlığı təmin etməlidir.
AR-nın 1992-ci ildə İslam İnkişaf Bankına üzv olması ölkəmizdə İslam Bank-
çılığının inkişafına təkan vermişdir. Azərbaycan Respublikası İslam İnkişaf Bankında
$9,76 mln. (ümumi səhm kapitalının 0,13%) pay sahibi olmaqla onun işində yaxından
iştirak edir. İslam Bankçılığı sistemi əsasən Fars körfəzi ölkələrində BƏƏ, Qatar,
Bəhreyn, Küveyt, Səudiyyə Ərəbistan Krallığı, İran, Misir, Türkiyə, ABŞ və Böyük
Britaniyada inkişaf edib. Avropanın bir sıra iri banklarında Citibank, Barclays, Deutshe
Bank, Commerzbank islam pəncərəsi xidməti mövcuddur.
Dünyada İslam Bankçılığı üzrə aktivlərin ümumi həcmi 2012-ci il üzrə $1 trln. çox
olmuşdur. Bu gün İslam Bankları “Ljara” adlanan lizinq yolu ilə də müştərilərini maliyyə
vəsaiti təmin edirlər. İslam Bankçılığında lizinqin hal-hazırda böyük əhəmiyyət qazandığı
məlumdur. İslam lizinqinin tətbiqi respublikamızda lizinq sisteminin inkişafının yeni
mərhələsidir. Bu, beynəlxalq maliyyə qurumlarından əlavə vəsaitlərin cəlb olunması,
respublikamızda investisiya mənbələrinin diversifikasiyası, sahibkarlığın inkişafı və
əhaliyə yeni lizinq xidmətinin göstərilməsi ilə təmin ediləcək. Ümumilikdə, İslam
Bankçılığının ölkəmizdə inkişafı üçün İEÖ-lərin təcrübəsindən yararlanmaq lazımdır. Və
bu baxımdan artıq müəyyən işlər görülür. Belə ki, “Unileasing” Şirkəti lizinq şirkətləri
arasında ilk dəfə İslam bankinqi prinsiplərinə uyğun maliyyə layihələri sistemini
təcrübədə tətbiq etmişdir. Şirkət İslam İnkişaf Bankının törəmə strukturu olan Ticarət
Maliyyələşməsi üzrə Beynəlxalq İslam Korporasiyası (İTFC) tərəfindən kredit xətti
açmışdır. İTFC lizinq şirkətinə $3,5 mln. həcmində kredit xətti ayırmağı dəstəkləmiş, bu
xətt kiçik və orta sahibkarlıq sahəsində layihələrin maliyyələşməsinə yönələcək. Bu gün
həmin xəttdən $2,5 mln. istifadə olunmuşdur.
83
NƏTİCƏ
Tədqiqatın nəticəsində belə bir qənaətə gəlmək olar ki, hal-hazırda
Azərbaycan Respublikasında kommersiya bankalrının vasitəçilik əməliyyatlarının
ən miqyaslı inkişafa malik olan istiqaməti lizinq əməliyyatlarıdır.
Azərbaycan lizinq şirkətləri hələ cavandırlar və kifayət qədər kapitallaşma-
mışdırlar, bu da beynəlxalq maliyyə institutlarının ehtiyatlarının cəlb olunması
məsələsində problem yaradır. Lizinq şirkətlərinin əksəriyyəti böyük kredit tarixinə
malik deyildir, maliyyə hesabatlarının beynəlxalq standartları üzrə audit keçirt-
məmişlər. Lizinq sektorunda uzunmüddətli, ucuz maliyyə ehtiyatlarının çatışma-
mazlığı problem olaraq qalmaqdadır. Kommersiya bankları qısamüddətli ehtiyat
qoyuluşlarına üstünlük verirlər, lizinq isə buna aid deyil və uzunmüddətli layi-
hələrin maliyyələşdirilməsi üçün vəsaitlərdən istifadəyə ehtiyatla yanaşırlar”.
Lizinq Şirkətləri Assosiasiyasının Beynəlxalq Maliyyə Korporasiyası ilə bir-
likdə keçirtdiyi tədqiqatlar nəticəsində ölkədə 2010-cu il üçün lizinq portfelinin
ümumi həcminin $400-500 mln. olacağı proqnozlaşdırılırdı. Lakin bir çox prob-
lemlər üzündən bu proqnoz özünü doğrultmadı. Məlumdur ki, 2010-2011-ci illərdə
ölkədə lizinq portfelinin ümumi həcmi müvafiq olaraq yalnız $170-150 mln. təşkil
edirdi. Lizinq xidmətləri bazarında fəaliyyətdə olan bütün şirkətlər yekdilliklə
təsdiq edirlər ki, lizinqin sahibkarlığın və bütövlükdə iqtisadiyyatın inkişafında
mühüm maliyyə alətinə çevrilməsi üçün təkcə bazar iştirakçılarının cəhdləri kifayət
etmir, dövlət tərəfindən də vergi və mülki qanunvericilikdə bir sıra islahatların
keçirilməsinə dəstək və diqqət vacibdir.
Bazar iqtisadiyyatlı ölkələrdə lizinq yaxşı inkişaf etdirilmişdir. Sahə mənsu-
biyyətindən asılı omlayaraq əksər müəssisələr bu maliyyə alətindən geniş istifadə
edirlər. Azərbaycanda lizinq əməliyyatları müəyyən dərəcədə inkişaf tapsa da,
lizinq əməliyyatlarının kəmiyyətcə və keyfiyyətcə təkmilləşdirilməsinə ehtiyac du-
yulur. Orta və kiçik sahibkarlığın səmərəli maliyyələşmə vasitəsi kimi lizinq xid-
mətlərindən geniş faydalanmaları üçün lizinqin inkişafı vacibdir. Bu xidmət növü
ilə əlaqədar keçirilən konfrans və seminarlarda dəfələrlə lizinqin problemləri
84
qaldırılıb. Onların həlli baxımında ən müxtəlif yazılı mənbələrdə irəli sürülən
təkliflərdən aşağıdakıları ön plana çıxartmaq olar:
- qanunvericiliyə lizinq fəaliyyətinin genişləndirilməsinə xidmət edən dəyişik-
liklərin edilməsi. Yaxşı olardı ki, lizinq haqqında yeni qanun bazası yaradılsın və
bu zaman dünya təcrübəsindən istifadə edilsin;
- əlavə dəyər vergisi də lizinqin inkişafına təsir edən amillərdən biridir. ƏDV
ilə bağlı çətinliyi aradan qaldırmaq üçün vergi qanunvericiliyində düzəlişlərin
edilməsi;
- lizinq şirkətlərinin lisenziyalaşdırılması;
- lizinq münasibətlərinə nəzarət edən xüsusi tənzimləyici orqanın yaradıl-
ması;
- operativ lizinqin inkişafı üçün İslam maliyyə sisteminin tətbiqinə daha ge-
niş yer ayırılması, buna dair qanunvericiliyin formalaşdırılması;
- Beynəlxalq Mühasibat Uçotu Standartlarının lizinq sektorunda tətbiq edil-
məsi;
- regionlarda lizinqin inkişafına kömək məqsədilə dövlət proqramlarının
hazırlamnası (“Azərbaycan 2020: gələcəyə baxış” İnkişaf Konsepsiyasında li-
zinqin inkişafına toxunulması bu xidmətin regionlarda inkişaf etməsi üçün dövlət
proqramlarının işlənib hazırlanması və tətbiqinə imkan yaradır);
- tənzimləmə məqsədilə lizinq şirkətləri üçün minimum nizamnamə kapita-
lının müəyyən edilməsi;
- maliyyələşdirmə mənbələri ilə bağlı çətinliyi aradan qaldırılması üçün
Lizinq Fondunun yaradılması;
- xaricdən gətirilən nadir və bahalı lizinq obyektlərinin qismən və ya ta-
mamilə gömrük rüsumlarından azad edilməsi;
- lizinq şirkəti və lizinq alan haqqında tam informasiyanın əks olunması,
elektron baza əsasında və lizinq bazarının bu şəkildə tam təsvir olunması, onun
digər fondlarla müqayisəsinə imkan yaradılması üçün lizinq birjasının yaradılma-
sı);
85
- lizinq bazarının inkişafı üçün lizinq ödəmələri zamanı sürətləndirilmiş
amortizasiyanın tətbiq olunmasını yenidən bərpa edilməsi;
- maliyyələşmə mənbələrində daxili investorların payını əhəmiyyətli
artıırılması;
- lizinq şikətlərində müştərilərə elektron xidmətlərin göstərilməsi.
- lizinq şirkətlərinin xarici bazarlara çıxmalarına dövlət dəstəyinin verilməsi.
86
İSTİFADƏ EDİLMİŞ ƏDƏBİYYAT
I. Normativ sənədlər
1. Azərbaycan Respublikasının Mülki Məcəlləsi.
2. Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi.
3. Azərbaycan Respublikasının «Mərkəzi bankı haqqında» Qanunu.
4. Azərbaycan Respublikasının «Banklar haqqında» Qanunu.
5. Azərbaycan Respublikasının «Lizinq xidməti haqqında» Qanunu.
6. Azərbaycan Respublikasının «Qiymətli kağızlar haqqında» Qanunu.
7. Azərbaycan Respublikasının «Müəssisələr haqqında» Qanunu.
8. Azərbaycan Respublikasının «Girov haqqında» Qanunu.
9. Azərbaycan Respublikasının «İnvestisiya fəaliyyəti haqqında» Qanunu.
10. Azərbaycan Respublikasının «Səhmdar cəmiyyəti haqqında» Qanunu.
11. “Azərbaycan 2020: Gələcəyə Baxiş” İnkişaf Konsepsiyası.
12. Azərbaycan Respublikası Hökuməti və Belarus Respublikası Hökuməti
arasında lizinq fəaliyyətinin genişləndirilməsi üçün əlverişli hüquqi, iqtisadi və
təşkilati şəraitin yaradılması haqqında Saziş.
II. Tədris, tədris-metodiki və elmi ədəbiyyat. Dövrü mətbuat
13. Abbasov Ə., Məmmədov Z., Rzayev R., Həmişəyeva Ş. Bank işi və elektron
bankçılıq. – Bakı: Qanun, 2003. – 450 s.
14. Abdullayev Ş.Ə., Əsgərova R.V. Bank işi. Dərslik. – Bakı, Çaşıoğlu, 2009. –
472 s.
15. Azərbaycanda lizinq xidmətlərinə tələbat düşüb // www.marja.az
16. Axundov A. Köhnə hamam, köhnə tas…Azərbaycanda lizinq: sabitlik, yoxsa
durğunluq? // http://regionplus.az
17. Bagırov D.A., Həsənli M.X. Maliyyə. – Bakı: İqtisad Universiteti, 2011. – 384 s.
18. Bağırov M.M. Banklar və bank əməliyyatları. – Bakı: Nurlan, 2003. – 511 s.
19. Bəşirov R.A. Bank işi. – Bakı, «İqtisad Universiteti», 2007. – 117 s.
20. Əsgərova R.V. Pul, kredit və banklar. – Bakı, Mütərcim, 2007. – 392 s.
21. Həsənov R. Lizinq xidmətləri bazarı iştirakçıların gözü ilə // www.biznesinfo.az
87
22. Hümbətov M., Əkbərova X. Azərbaycanda lizinq bazarı // Strateji Təhlil.
Azərbaycan Respublikasının daxili və xarici siyasətinə, beynəlxalq münasibət-
lərə dair analitik jurnal. – 2014. - № 7-8. – S.129-149.
23. Sadıqov M.M. Azərbaycan Respublikasının maliyyə potensialının formalaşma
problemləri. – Bakı: Elm, 2001. – 150 s.
24. Аббасов А. М., Мамедов З. Ф. Электронизация финансовой индустрии в
условиях сетевой экономики. – Баку, Азернешр, 2007. – 336 c.
25. Алиева-Мамедова Гюнель. Экономика Азербайджана в 90-ые гг. ХХ – в
начале XXI вв. // http://sibac.info
26. Алиев Р.И. Пути обеспечения безопасности кредитно-банковской систе-
мы Азербайджана // Экономические науки. - 2010. - №12(73). - С. 301-303.
27. Абалкин Л.И., Аболихина Г.Л., Адибеков М.Г. Лизинговые, факторинго-
вые, форфейтинговые операции банков. – М.: ДеКА, 1995. – 241 с.
28. Банки Азербайджана сократили выдачу гарантий и факторинг //
www.vesti.az
29. Банковские операции. Учебник для бакалавров / О. М. Маркова, Н. Н.
Мартыненко, О. С. Рудакова, Н. В. Сергеева. – М.: Юрайт, 2012. — 537 с.
30. Банковские трастовые операции – своевременны ли они? // http://btime.az
31. Банковское дело. Учебник / Под ред. Белоглазовой Г. Н., Кроливецкой Л. П. –
М.: Финансы и статистика, 2009. – 592 с.
32. Банковское дело. Учебник для бакалавров / Под ред. Е. Ф. Жукова. — М.:
Юрайт, 2012. — 591 с.
33. Банковское дело. Учебник / Под ред. Колесникова В. И., Кроливецкой Л. П. –
М.: Юрайт, 2010. – 422 с.
34. Банковское дело. Учебник / Под ред. Лаврушина О. И. – М.: КНОРУС, 2009. –
768 с.
35. Бухвальд Б. Техника банковского дела. – Москва, Сирии, 2002. – 256 с.
36. В Азербайджане рынок лизинга переживает стагнацию // www.trend.az
88
37. Введение в банковское дело / Под ред. Г. Асхауера. – М.: ИПФ «Мир и куль-
тура», 1997. – 627 с.
38. «Второе дыхание» лизинга // http://btime.az
39. В 2011 году PASHA Bank начнёт оказание услуг трастового управления
средствами // www.abc.az
40. Гаджиев Ш.Г. Азербайджан на пути к мировому сообществу: стратегия
внешнеэкономического развития. Киев: Експресс-об’ява, 2000. – 504 с.
41. Глушкова Н. Б. Банковское дело. – М.: Академический Проект; Альма Матер,
2005. — 432 с.
42. Гурьянов С. А. Маркетинг банковских услуг / Под общей редакцией д. э. н.,
профессора Томилова B. B. – М.: М.: ЭКМОС, 2003. – 249 с.
43. Деньги, кредит, банки. Учебник / под ред. Лаврушина О. И. 12-е изд., стерео-
тип. М.: КНОРУС, 2014. — 448 с.
44. Деятельность коммерческих банков. Учеб. пособие / Под ред. Калтырина А. В.
– Ростов н/Д: Феникс, 2008. – 384 с.
45. Есть ли перспективы развития в Азербайджане альтернативных инвести-
ций? // www.trend.az
46. Жарковская Е. П., Аренде И. О. Банковское дело: Курс лекций. – М.: Омега-Л,
2004. – 400 с.
47. Жуков Е. Ф. Банки и небанковские кредитные организации и их операции. –
М: Вузовский учебник, 2004 г. – 491 стр.
48. Зверев В. А. Зачем поставщикам продукции нужен факторинг? // Справочник
экономиста. – 2007. – № 10. – С. 121-127.
49. Ивасенко А.Г., Никонова Я.И. Факторинг. Учебное пособие — М. : КНОРУС,
2011. — 224 с.
50. Костерина Т.М. Банковское дело. Учебник. – М.: Маркет ДС, 2003. – 240 с.
51. Кувшинова Ю.А. Этапы развития факторинга: история и современность //
Финансы и кредит. – 2004. – № 30. – С. 40-45.
52. Лизинг: перспективы и проблемы // www.biznesinfo.az
89
53. Лизинг в Азербайджане есть // http://parexleasing.az
54. Меликов Р. Тенденции экономического развития Азербайджана, обуслов-
ленные глобализацией. // Економіст –2010. – № 1. – С. 47-49.
55. Миловидов В. Д. Современное банковское дело» опыт США. М.: Изд-во
МГУ, 1992. - 174 с.
56. Муршудли Ф. Банковская система Азербайджана: вызовы и перспективы гло-
бализации // www.ca-c.org
57. Мусатов А. Россия-Азербайджан. Факторинговое финансирование междуна-
родной торговли // http://old.volganet.ru
58. Окно в исламский мир. Исламские банки Ближнего Востока и Азии //
www.btime.az
59. Перспективы развития лизинга в Азербайджане // www.azerbaijanleasing. com
60. Печалова М. Ю. Торговое финансирование экспорта: проблемы и перспекти-
вы // Банковское дело. – 2009. – № 11. – С. 63-70.
61. Печникова А. В., Маркова О. М., Стародубцева Е. Б. Банковские операции. –
М.: Форум: Инфра-М, 2005. – 368 с.
62. Покровский М.А. Факторинг как средство решения проблемы неплатежей в
России // Российское предпринимательство. – 2006. – № 5 (77). – С. 36-41.
63. Развитие лизинга в Азербайджане имеет большой потенциал // www.trend.az
64. Рид Э., Коттер Р., Гилл Э., Смит Р. Коммерческие банки / Пер. с англ. Под ред.
В.М. Усоскина. 2-е изд. М.: СП «Космополис», 1991. – 480 с.
65. Рынок строительной техники Азербайджана // http://www.btime.az
66. Тавасиев А. М. Банковское дело. – М.: ЮНИТИ, 2008. – 671 с.
67. Тагирбеков К. Р. Основы банковской деятельности. – М.: Инфра-М, 2003. –
720 с.
68. Тютюнник А. В., Турбанов А. В. Банковское дело. – М.: Финансы и статис-
тика, 2005. – 608 с.
69. Управление деятельностью коммерческого банка (банковский менеджмент) /
Под ред. Лаврушина О. И. М.: Юристъ, 2002. – 688 с.
90
70. Усольцева А. Г. Развитие факторинга в современных условиях // Сибирский
торгово-экономический журнал. – 2009. – № 8. – С. 41-44.
71. Усоскин В. М. Современный коммерческий банк. – М.: ИПЦ «Вазар-
Ферро», 1994. – 320 с.
72. Челноков В. А. Банки и банковские операции. – М.:Высшая школа, 2004.
– 268 с.
73. Чем привлекает банковский сектор Азербайджана иностранных банки-
ров? // www.trend.az
74. Электронный лизинг введён в азербайджане // www.vesti.az
III. İnternet resurslar
75. www.aba.az
76. www.abc.az
77. http://azerbaijanleasing.com
78. www.stat.gov.az
79. www.banks.az
80. www.bse.az
81. http://btime.az
82. www.cbar.az
83. www.factoringpro.ru
84. http://factorings.ru
85. www.ibar.az
Dostları ilə paylaş: |