Filozofia, Historia, Wyk[PleaseinsertPrerenderUnicode{Ň}intopreamble]ad VIII wprowadzenie do filozofii nowo[PleaseinsertPrerenderUnicode{ż}intopreamble]ytnej
Yüklə 47,67 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej
- Filozofia
| Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Artur Machlarz 2010-10-01 Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Plan wykładu Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Epistemologia centralną dyscypliną filozoficzną W filozofii starożytnej i średniowiecznej dominującą rolę wśród dyscyplin filozoficznych pełniła ontologia i metafizyka. W filozofii nowożytnej prymarne stają się kwestie dotyczące możliwości poznawczych. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Świat przyrody a świat pojęć Punktem wyjścia filozofii nowożytnej jest pojęcie treści myślenia, idei, jako czegoś samodzielnego, nie zawierającego żadnego podobieństwa do przedstawianych rzeczy. Dopiero dalsze badanie może nam pomóc rozstrzygnąć problem, czy i w jaki sposób nasze idee odpowiadają realnie istniejącym rzeczom. Wstępnie kwestionowane jest to że naszym pojęciom odpowiadają realne przedmioty a nawet, że świat przyrody w ogóle istnieje. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Świat przyrody a świat pojęć Celem filozofów nowożytnych nie jest jednak zakwestionowanie istnienia świata przyrody, ale zbadanie granic naszych możliwości poznawczych. W filozofii Kartezjusza celem jest uzasadnienie, że zmatematyzowany opis świata przyrody jest odpowiednim opisem. W filozofii empirystycznej (brytyjskiej) cel zbadania naszych granic i możliwości poznawczych jest samodzielnym przedmiotem badań. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Pojęcia: dualizm, monizm i pluralizm ontologiczny Definicje pojęć: Monizm (ontologiczny) - istnieje tylko jeden fundament rzeczywistości (np. jednego rodzaju pramateria), jedna substancja itp. Przedstawiciele: jońscy filozofowie przyrody, Parmenides z Elei, B. de Spinoza. Dualizm (ontologiczny) - istnieją dwa niezależne fundamenty wszystkich zjawisk, np. materialny i duchowy. Przedstawiciele: Platon, Kartezjusz, Leibniz. Pluralizm (ontologiczny) - istnieje wiele odrębnych niesprowadzalnych do siebie wzajemnie ani do bardziej podstawowych czynników elementów. Przedstawiciele: Leibniz, Empedokles.
Geneza dualizmu Skąd wziął się w filozofii problem, czy naszym pojęciom odpowiada coś w rzeczywistości? Najważniejszym powodem jest tendencja do odrzucenia jakościowej fizyki Arystotelesa i do matematyzacji całego poznania. O ile w klasycznej koncepcji prawdy mówimy zawsze o zgodności pojęcia lub sądu z przedmiotem, o tyle w matematyce tylko o niesprzeczności - stosujemy wewnętrzne kryteria prawdziwości. Sama matematyka nie potrzebuje świata zewnętrznego. Jeśli jednak dąży się do badania przyrody przy pomocy narzędzi matematycznych, należy najpierw udowodnić, pojęcia wytworzone w matematyce odnoszą się do świata zewnętrznego. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Geneza dualizmu Skąd wziął się w filozofii problem, czy naszym pojęciom odpowiada coś w rzeczywistości? Najważniejszym powodem jest tendencja do odrzucenia jakościowej fizyki Arystotelesa i do matematyzacji całego poznania. O ile w klasycznej koncepcji prawdy mówimy zawsze o zgodności pojęcia lub sądu z przedmiotem, o tyle w matematyce tylko o niesprzeczności - stosujemy wewnętrzne kryteria prawdziwości. Sama matematyka nie potrzebuje świata zewnętrznego. Jeśli jednak dąży się do badania przyrody przy pomocy narzędzi matematycznych, należy najpierw udowodnić, pojęcia wytworzone w matematyce odnoszą się do świata zewnętrznego. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Geneza dualizmu Skąd wziął się w filozofii problem, czy naszym pojęciom odpowiada coś w rzeczywistości? Najważniejszym powodem jest tendencja do odrzucenia jakościowej fizyki Arystotelesa i do matematyzacji całego poznania. O ile w klasycznej koncepcji prawdy mówimy zawsze o zgodności pojęcia lub sądu z przedmiotem, o tyle w matematyce tylko o niesprzeczności - stosujemy wewnętrzne kryteria prawdziwości. Sama matematyka nie potrzebuje świata zewnętrznego. Jeśli jednak dąży się do badania przyrody przy pomocy narzędzi matematycznych, należy najpierw udowodnić, pojęcia wytworzone w matematyce odnoszą się do świata zewnętrznego. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Geneza dualizmu Skąd wziął się w filozofii problem, czy naszym pojęciom odpowiada coś w rzeczywistości? Najważniejszym powodem jest tendencja do odrzucenia jakościowej fizyki Arystotelesa i do matematyzacji całego poznania. O ile w klasycznej koncepcji prawdy mówimy zawsze o zgodności pojęcia lub sądu z przedmiotem, o tyle w matematyce tylko o niesprzeczności - stosujemy wewnętrzne kryteria prawdziwości. Sama matematyka nie potrzebuje świata zewnętrznego. Jeśli jednak dąży się do badania przyrody przy pomocy narzędzi matematycznych, należy najpierw udowodnić, pojęcia wytworzone w matematyce odnoszą się do świata zewnętrznego. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Metoda matematyczna jest trafna, ale... Kartezjusz - krytyka nauk w Rozprawie o metodzie: Teologia - nie jest nauką w ścisłym sensie, ponieważ jej podstawy polegają na objawieniu i nie wymagają właściwego naukom racjonalnego uzasadnienia.
wartość poszczególnych systemów filozoficznych. Matematyka - jej metoda jest satysfakcjonująca, ponieważ twierdzenia raz dowiedzione pozostaną na zawsze prawdziwe (są niekwestionowalne), jednak brakuje jej szerszego teoretycznego zastosowania. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Metoda matematyczna jest trafna, ale... Wnioski z krytyki nauk: Metodę matematyczną powinno się zastosować w innych naukach. Należy pokazać, że ta wyjątkowa nauka, którą jest matematyka, może mieć szerokie zastosowanie teoretyczne w badaniu przyrody.
Empiryzm a racjonalizm W filozofii nowożytnej możemy wyodrębnić dwa wyraźnie odmienne nurty: racjonalizm kontynentalny (Kartezjusz, Spinoza, Leibniz) oraz
Wyjaśnienie terminów: Empiryzm - stanowisko, zgodnie z którym wiedza pochodzi z doświadczenia. Racjonalizm - stanowisko, zgodnie z którym wiedza ma charakter rozumowy. Takie definicje są dużym uproszczeniem, gdy mówimy o filozofii nowożytnej. Ani empiryści brytyjscy, ani racjonaliści kontynentalni nie twierdzili, że cała ludzka wiedza pochodzi z jednego z tych źródeł.
Empiryzm a racjonalizm Racjonalizm kontynentalny: wiedzę o faktach czerpiemy z doświadczenia, istnieje jednak także wiedza nie pochodząca z doświadczenia, która stanowi podstawę wszelkiej wiedzy.
doświadczenia (tzn. wiedza wrodzona), ale żeby uzyskać wiedzę o prawach ogólnych i pojęciach ogólnych, potrzebujemy rozumowego opracowania danych doświadczalnych. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Empiryzm a racjonalizm Racjonalizm kontynentalny: wiedzę o faktach czerpiemy z doświadczenia, istnieje jednak także wiedza nie pochodząca z doświadczenia, która stanowi podstawę wszelkiej wiedzy.
doświadczenia (tzn. wiedza wrodzona), ale żeby uzyskać wiedzę o prawach ogólnych i pojęciach ogólnych, potrzebujemy rozumowego opracowania danych doświadczalnych. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Galileusz - uwagi biograficzne Rysunek:
Galileusz (1578-1630), znany jako jeden z twórców fizyki nowożytnej, znany także jako naukowiec prześladowany przez kościół katolicki - był zwolennikiem heliocentrycznego układu planet, co spowodowało kilkukrotne skazanie go przez inkwizycję na areszt domowy i umieszczenie jego prac na indeksie ksiąg zakazanych. Prace Galileusza widniały tam aż do połowy XIX wieku a on sam zrehabilitowany został dopiero pod koniec XX w. Inny renesansowy naukowiec wyznający heliocentryzm - Giordano Bruno - nie ugiął się przed inkwizycją (Galileusz kilka razy odwoływał swoje “herezje”) i został spalony na stosie.
Fizyka jakościowa a matematyczna Asumpt do zmiany pola zainteresowań filozofii w okresie nowożytnym dał renesansowy ruch naukowy - tendencja do opisu ilościowego zjawisk fizycznych. Ta tendencja pociąga za sobą odrzucenie jakościowej fizyki Arystotelesa, w której - w szczególności w średniowieczu - główną kategorią wyjaśniania zjawisk była przyczyna celowa: Fizyka Arystotelejska: cztery przyczyny (sprawcza i celowa - wyjaśniające dynamikę zjawisk; formalna i materialna - wyjaśniające statyczny aspekt przedmiotów), z których szczególny akcent kładziono na przyczynę celową. Fizyka zmatematyzowana: ruch i wszelką zmianę próbujemy wyjaśnić ilościowo, ujmujemy w naszym opisie tylko to, co da się określić matematycznie.
Uzasadnienie dla fizyki matematycznej Galileusz: “Filozofia jest zapisana przez Boga w księdze wszechświata, ale nie możemy przeczytać tej księgi, dopóki nie zrozumiemy języka - języka matematyki”: Galileusz wierzył, że świat ma strukturę matematyczną, tzn. że został w taki sposób stworzony przez Boga. Galileusz nie próbował przeprowadzić dowodu tej tezy. Wg Galileusza poznawalne w świecie jest tylko to, co opisywalne matematycznie - pozostałe jakości mają charakter wtórny i nie możemy posiąść na ich temat wiedzy pewnej.
Uzasadnienie dla fizyki matematycznej Zgodnie z ideą przyrodoznawstwa zmatematyzowanego, każdy problem fizyczny należy przełożyć na problem matematyczny. Rozwiązanie problemów z zakresu fizyki polegałoby wtedy na pracy na modelach a nie na empirycznych eksperymentach, które mogą co najwyżej potwierdzać wiedzę zyskaną z góry: w eksperymentach myślowych. Pewność, że wyniki pracy na modelach matematycznych będą odpowiadały rzeczywistości, może zostać uzyskana dopiero po udowodnieniu, że świat można adekwatnie opisać jako matematyczną strukturę.
Geocentryzm i heliocentryzm - argumenty i kontrargumenty Filozoficzne argumenty zwolenników Ptolemeuszowej wizji świata Niebo jest niezmienne, wieczne i dlatego gwiazdy poruszają się idealnym ruchem kołowym - Ziemia zaś jest niedoskonała (wynika to z zachodzących w niej zmian), więc nie może przysługiwać jej idealny ruch kołowy. Jeśli słońce byłoby w centrum, to księżyc byłby albo między Słońcem i Ziemią, albo za Ziemią - w każdej z tych sytuacji niemożliwe byłoby jedno z zaćmień. Ciało zrzucone z wieży nie upadłoby u podnóża tej wieży, jeśli Ziemia by się obracała. Jak Ziemia, tak ciężka, mogłaby krążyć po niebie?
Geocentryzm i heliocentryzm - argumenty i kontrargumenty Filozoficzne argumenty zwolenników Ptolemeuszowej wizji świata Gdyby Ziemia kręciłaby się z dużą prędkością, Słońce momentalnie znikałoby nam z oczu, gdy patrzylibyśmy na nie przez okno. Chmury płynące na zachód osiągałyby olbrzymią prędkość. Zwierzęta musiałyby zawsze biec na wschód, zgodnie z ruchem Ziemi, natomiast ruch na zachód powinien być sprzeczny z ich naturą.
Geocentryzm i heliocentryzm - argumenty i kontrargumenty Filozoficzne argumenty Galileusza Ziemia porusza się ruchem kołowym - możemy udowodnić to empirycznie - a zatem: albo jest równie niezniszczalna jak inne ciała niebieskie, albo inne ciała niebieskie są równie zniszczalne i zmienne jak Ziemia, mimo że wydaje się inaczej, albo powstawanie i przemijanie nie ma nic wspólnego z doskonałymi ruchami okrężnymi. Artur Machlarz Filozofia, Historia, Wykład VIII - Wprowadzenie do filozofii nowożytnej Yüklə 47,67 Kb. Dostları ilə paylaş:
|