14
Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”
nın həyata keçirildiyini,”Dövlət Stategiyası”nın Azərbaycan
Respublikasında keyfiyyət nəticələri və əhatəliliyinə görə
dünya ölkələri sırasında aparıcı mövqe tutan, səriştəli
müəllim və təhsil menecerlərinə, qabaqcıl texnologiyalara
əsaslanan infrastuktura malik təhsil sisteminin yaradılması
üçün beş strateji istiqaməti nəzərdə tutduğunu bilməklə
yanaşı, sözügedən istiqamətlətləri şərh etməyi bacarmalıdır;
- Tələbə bilməlidir ki, birinci strateji istiqamət səriştəyə
əsaslanan şəxsiyyətyönlü təhsil məzmununun yaradılmasına
yönəlmişdir və təhsilin məktəbəqədər, ümumi, ilk peşə-
ixtisas, orta ixtisas və ali olmaqla, bütün pillələri üzrə
kurikulumların inkişafı, təkmilləşdirilməsi, səriştəli müəllim
kadrlarının yetişdirilməsi kimi məsələlər hədəfə alınmışdır;
ikinci strateji istiqamət təhsil sahəsində insan resurslarının
müasirləşdirilməsi, innovasiyalardan istifadə, yeni təlim
texnologiyalarının tətbiqi nəzərdə tutulur; üçüncü strateji
istiqamət təhsildə nəticəyə görə cavabdeh, şəffaf və səmərəli
idarəetmə mexanizmlərinin yaradılmasını, dördüncü strateji
istiqamət müasir tələblərə uyğun və ömürboyu təhsili təmin
edən təhsil infrastrukturunun yaradılmasını nəzərdə tutur;
beşinci strateji istiqamət Azərbaycan Respublikasında
iqtisadi cəhətdən dayanıqlı və dünyanın aparıcı təhsil
sistemlərinin stadartları ilə eyni səviyyəyə uyğun təhsil
sisteminin maliyyələşdirilməsi modelinin qurulmasıdır;
–Tələbə bilməlidir ki, Azərbaycanda - həm sovet
dönəmində, həm də müstəqillik illərində təhsilin inkişafında,
insanın formalaşmasında , təhsilin aparıcı rolunun cəmiyyət
tərəfindən
dərindən
dərk
edilməsində,
insanların
maariflənməsində pedaqoji mətbuatın müstəsna xidmətləri
olmuşdur,
pedaqoji
mətbuat
qabaqcıl
təcrübələrin
yayılmasında, müasir təlim metodları və texnologiyalarının,
innovasiyaların
təcrübəyə
gətirilməsində,
dünyanın
mütərəqqi təhsil təcrübələrinin mənimsənilməsində, neçə-
15
neçə müəllim nəsillərinin yetişməsində əvəzsiz rol
oynamışdır,
təhsil
sahəsində
aparılan
islahatların
nəticələrinin və dövlətin təhsil siyasətinin cəmiyyətə
çatdırılmasında üzərinə düşən tarixi missiyanı pedaqoji
mətbuat bu gün də şərəflə yerinə yetirir.
Proqrama daxil olan mövzuların və alt mövzuların
sistemi, mövzular sistemində əhatə olunan məsələlər
yuxarıda öz əksini tapan nəticələrin reallaşmasına
istiqamətləndirilmişdir.
Proqramın həyata keçirilməsi ilə bağlı pedaqoji prosesin
təşkili və idarə edilməsi zamanı çalışmaq lazımdır ki, təlim
məqsədləri kompleks şəkildə formalaşdırılsın, məqsəd
zəminində məzmun, öyrədən və öyrənənlərin fəaliyyətini
əhatə edən metod və vasitələr dürüst müəyyənləşdirilsin;
bütün tələbələrə potensial imkanlarını maksimum səfərbər
edən, dəstəkləyici mühit formalaşdırılsın.
Proqramın reallaşdırılması prosesi öyrədən və öyrənən
arasında qarşılıqlı fəaliyyətə, əməkdaşlığa əsaslanmalı,
müasir maddi-texniki baza ilə təchiz olunmalı, arzuolunan
mənəvi-psixoloji mühitə adekvat olmalı, öyrənənlərin maraq
və ehtiyaclarını təmin etməlidir. Öyrənənlərin proqramın
hədəflədiyi nəticələrə uyğun tədqiqatlara cəlb olunmasına,
məlumat toplamaq, ümumiləşdirmək, nəticəyə gəlmək
bacarıqlarının formalaşmasına diqqət yönəltmək zəruridir.
Proqram
üzrə
təlimin
təşkilində
tələbələrin
təşəbbüskarlğına, yaradıcı fəaliyyətinə imkan verən,
tədqiqatçılıq bacarıqlarını stimullaşdıran formalara geniş yer
ayrılmalıdır.
Yeni pedaqoji texnologiyaları və müasir təlim
yanaşmalarını əks etdirən dərs- müzakirə, dərs-disput kimi qeyri-
standart təşkilat formalarından istifadə edilməsi məsləhət bilinir.
Bu prosesdə dialoqa, yaradıcı fəaliyyətə əsaslanan fəal
(interaktiv) metodlardan istifadə edilməlidir
16
Proqramın məzmunu
(mövzular və alt mövzular)
Mövzu 1
İslamaqədər dövrdə Azərbaycanda təhsilin
təşəkkülü və inkişafı
1.1.Təhsil sistemi əsrlər ərzində özünü təsdiq etmiş
sosial hadisə kimi;
1.2. Təhsil tarixi təhsilşünaslığın struktur vahidi kimi;
1.3. İslamaqədərki dövrdə Azərbaycanda təhsil; 1.3.1.
Mannada elmin və təhsilin inkişafı üçün ən vacib şərt olan
yazı mədəniyyətinin mövcudluğu; 1.3.2. Midiyada yazılı
ədəbiyyatın və kitab mədəniyyətinin mövcudluğu; 1.3.3.
Atropatena dövlətində “saray” məktəbləri; 1.3.4. Qafqaz
Albaniyasında məktəblərin təşkili; 1.4. Zərdüışt məktəbləri
və Avestada tərbiyə məsələləri.
Mövzu 2.
İslamın
Azərbaycanda
yayılmasından
Azərbaycanın ikiyə bölünməsinədək olan dövrdə təhsilin
inkişafı
2.1. Müsəlman dünyasının peyğəmbəri Məhəmməd
Əleyhissəlamın təlim, tərbiyə, təhsil barədə fikirləri; 2.2.
“Qurani-Kərim”də
təhsil,
tərbiyə
barədə
qiymətli
məlumatlar; 2.3. İslam dünyasında ikinci böyük şəxsiyyət
olan Həzrəti Əlinin dəyərli fikirləri; 2.4. Filosof və
pedaqoq, hələ sağlığında ikən Aristoteldən sonra “ikinci
müəllim” adını qazanan Əbu Nəsr Məhəmməd əl-Farabinin
fikirləri; 2.5.Həkim, pedaqoq İbn Sinanın təhsil, təlim və
tərbiyə barədə düşüncələri; 2.6. Əbülhəsən Bəhmənyarın
idrak məsələlərinə, əxlaqi-etik problemlərə, elmin və
fəlsəfənin öyrənilməsinə münasibət; 2.7. Qətran Təbrizinin
əsərlərində pedaqoji ideyalar, lüğət yaradıcılığının
Azərbaycan
poeziyasına
təsiri,
Xətib
Təbrizinin
“Nizamiyyə” mədrəsəsində müəllimlik fəaliiyəti; 2.8.Xaqani