Firuddin cəFƏrov hasil fəTƏLİyev
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
46 - məhsulun tərkibinə daxil olan inqredientlərin siyahısı (qida əlavələri daxil olmaqla); - qida dəyəri; - saxlanma şəraiti; - yararlılıq müddəti və hazırlanma vaxtı; - istifadə üsulu; - istifadəsinə tövsiyə, dozası; - istifadədən yaranan zərərli təsir və əlavə ikinci dərəcəli təsir. 47 İKİNCİ FƏSİL MÜALİCƏVİ-PROFİLAKTİKİ QİDALANMA (MPQ) 2.1. MÜALİCƏVİ-PROFİLAKTİKİ MƏHSULLARIN HAZIRLANMA TEXNOLOGIYASI MPQ orqanizmdə zərərli maddələrin toplanmasını məhdud- laşdırır, onun müəyyən peşə ilə bağlı zərərlərə qarşı müqavimətini artırır. Bu və ya digər qida məhsulları zəhərlərin təsirini sürətləndirir və ya zəiflədir, onların orqanizmdən çıxarılmasını sürətləndirir, onun ümumi dözümünü artırır, ən çox zərər çəkən orqanın vəziy- yətinə təsirini artırır, əlavə enerji sərfini konpensasiya edir. Buna görə də insan orqanzimində baş verən pozulmaların qarşısını al- maq, peşə ilə bağlı zərərli amillərin təsirini azaltmaq üçün müali- cəvi-profilaktiki qida məhsulları işlənib hazırlanmalıdır. MPQ-da əsas rol zülallara məxsusdur. Kükürdlə zəngin olan aminturşular orqanizmdə asan həll olan və orqanizmdən tez kənar olunan birləşmələrin yaranmasına səbəb olur ki, bu da zəhərli maddələri birləşdirmək qabiliyyətinə malikdir. Digər tərəfdən, bə- zi intoksikasiyalar zamanı (karbon-sulfid, hidrogen-sulfid) rasion- da zülalı azaltmaq tələb olunur, çünki zəhərin detoksikasiya pro- sesi pozulur. MPQ-da yağların rolu müxtəlifdir. Tərkibində yarımdoyma- mış yağ turşuları və antioksidant təsirli vitaminlər olan yağlar or- qanizmə profilaktiki təsir göstərir. Turşumuş yağlar isə əks təsir göstərir. Karbohidratların biokimyəvi rolu onun qlükuron turşusu əmə- lə gətirməsidir. Bu da zəhərli maddələrin və onların metabolitləri- nin birləşməsinə və orqanizmdən kənar olunmasına səbəb olur. Vitaminlər orqanizmin bir çox kimyəvi zəhərlərə qarşı dö- zümlüyünü artırır. Askorbin turşusunun, A-vitamininin, B-qrupu vitaminlərinin detoksikasiya xüsusiyyəti məlumdur. E-vitaminin 48 qəribə, təbii antioksidant xüsusiyyətinin olduğu bəllidir. MPQ qidalanma rasionu orqanizmə təsir edən peşə amillərin- dən asılı olaraq tərtib edilir. Bu zaman balanslaşdırılmış qidalan- manın ümumi prinsiplərinə riayət olunur. MPQ-nın işinin xarakterindən asılı olaraq, 7 rasiondan biri tə- yin olunur. Onların xarakterizəsi və tərkibində olan məhsulların siyahısı 2.1 və 2.2 saylı cədvəllərdə verilmişdir. Cədvəl 2.1 Müalicə-profilaktiki qida rasionunun xarakterizəsi Rasio- nun № si Müalicəvi-profilaktiki qidalanmaya səbəb olan zərərli amillər Vitaminlərlə əlavə zənginləşdirilənlər 1. Rentgen şüaları və radioaktiv maddələr 150 mq C vitamini 2. Qeyri-üzvi, konsentrasiyalı turşular, qələvi metallar, xlor və onun qeyri-üzvi birləşmələri, fosgen və s. qələvi metallarla, xlorla, sianidlə və azot oksidləri ilə işlədikdə - 2mq A vitamini və 100 mq C vitamini; Florla işlədikdə - 2mq A və 150 mq C- vitaminləri; Fosgenlə işlədikdə - 100 mq C vitamini 3. Kimyəvi allergenlər, o cümlədən xrom və onun birləşmələri 2 mq A vitamini, 100 mq C vitamini, 15 mq PP -vitamini, 25 mq U-vita-Mini 4. Qurğuşun və onun qeyri-üzvi birləşmələri 150 mq C - vitamini 5. Xlorlaşdırılmış karbohidrogen- lər, mərgümüş tellur, selen, kremnium və s. birləşmələr mərgümüş və tellur birləşmələri ilə işlədikdə 150 mq C vitamini, 4 mq B 1 vitamini, 450 mq C vitamini 6. Benzolun amin-nitrobirləşmələri B 1 və B 2 vitaminləri 2 mq; B 6 vitamini-3mq, PP vitamini 20 mq, E vitamini 100 mq. 7. Civə və onun qeyri-üzvi birləş- mələri tetraetilqurğuşun, brom- laşmış karbohidrogenlər, kar- bon-sulfid, tiofos, manqan bir- ləşmələri, berillium, barium və s. B 1 -vitamini 4 mq, C-vitamini 150 mq 49 Cədvəl 2.2 Müalicə-profilaktiki məhsulların məsləhət görülən gündəlik çeşidi Məhsullar, q Müalicəvi-profilaktiki qida rasionu N 1 N2 N3 N4 N5 N6 N7 Buğda çörəyi - 100 100 100 100 75 100 Çovdar çörəyi 100 100 100 100 100 75 100 Buğda unu 10 15 6 15 15 16 3 Kartof unu 1 - - - - - - Yarma, makaron 25 40 15/0 35 15 10/8 20 Paxlalılar 10 - - - - - - Şəkər 17 35 5 35 45 15 40 Ət 70 150 81 100 100 74 100 Quş - - - - - 37 - Balıq 20 25 - 25 50 40 35 Qaraciyər, ürək 30/0 25/0 40 20 - 20 25 Yumurta 3/4 1/4 - 1/3 1/4 1/4 1 Qatıq 200 200 156 200 200 - 200 Süd 70 - - - - 142 - Şor 40 - 71 80 110 40 35 Pendir 10 25 - - - - - Tərəvəz - - 274 160 25 270 100 Xama 10 - 32 7 20 28 10 Heyvan piyi - - - - - - - Heyvani yağlar 20 15 13 10 15 18 17 Bitki yağı 7 13 20 5 10 13 15 Kartof 160 100 120 100 150 170 125 Kələm 150 150 - - - - - Kök 90 - - - - - - Göy noxud - 10 - - - - - Tomat-püre 7 2 - 5 3 8 3 Təzə meyvə 130 - 73 100 - 10 - Şirə - - - - - 60 - Quş üzümü 5 - - - - - - Limon - - - - - 2 - Meyvə qurusu (qara gavalı, ərik qurusu, mövüc) - - 7 - - - - Suxarı 5 - - - - - - Duz 5 5 4 5 5 5 5 Çay 0,4 0,5 - 0,5 0,5 0,1 0,5 Mineral su (“Narzan” tipli) - - 100- 150 - - - - Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|