Firudin Ağasıoğlu (Cəlilov)
Yüklə 10,29 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bakı - 2011
- II Bölüm
| 1 Firudin Ağasıoğlu (Cəlilov) ETRUSK - TÜRK BAĞI IGaB krüt - ksurtð Bakı - 2011 1 2 Elmi redaktor: Nail Vəliyev Firudin Ağasıoğlu. Etrusk-Türk bağı. Bakı, 2010. “...” basımı. 180 s. Dünya tarixində sumerlər və basklar kimi qohumu olmayan, bəlkə tapılmayan yalqız xalqlardan biri də etrusklardır. Milad- dan öncə I minil boyu yaşamış bu xalqın xeyli yazı örnəkləri qalsa da, dili hələ 2000 il öncə ölü dillər sırasına girmişdir. Son 200 ildəsə minlərlə alim, uzman və həvəskar araşdırıcılar et- ruskların soykökünü tapmaq üçün etrusk dilini “açmaq” yolunu axtarır. Türkoloq F. Ağasıoğlunun yazdığı bu kitabda etruskların mənşəyi, tarixi, etnoqrafiyası, mifologiyası və dili haqqında məlumat verilir, etrusk-türk əlaqələrindən geniş, həm də ilk dəfə sistemli şəkildə bəhs olunur. Elmi-populyar üslubda olan bu kitab müəllifin son 30 ildə türkologiya elminə gətirdiyi türk etnosunun Ön Asiyada yaranması baxışı üzərində qurulmuş yeni “Urmu nəzəriyəsi” əsasında yazılmışdır. Təkcə etruskların deyil, türklərin də mənşəyinə aydınlıq gətirən etrusk-türk əla- qələrinə aid yeni bəlgələr oxucular üçün maraqlı olacaqdır. © Ağasıoğlu 2 3 Başlıqlar Önsöz ........................................................................ Giriş .......................................................................... I Bölüm. Qaynaqlar ................................................. Roma tarixində etrusk dönəmi ................................. Eneydən Romula ...................................................... Romuldan Tarkona ................................................... Etrusk mifologiyası .................................................. Etrusk dini .................. ........................................... Tanrılar ................................................................. Demonlar ................................................................ Etrusk kulturu .......................................................... Sosial durum ........................................................... Sənətkarlıq .............................................................. Etrusk dili ................................................................. Etrusk yazı örnəkləri .................................................. II Bölüm. Etruskların soykökü ................................ Qafqaz (Azərbaycan) - Troya - Etruriya bağı .......... Etrusklar və saqa-qamər boyları .............................. Koroğlu - Herekle bağı .............................................. Etrusk dilində türk sözləri ........................................ Lemni yazısı ............................................................ Ədəbiyat ................................................................... 4 6 11 17 17 22 28 29 38 47 50 50 59 71 92 105 121 135 141 153 158 175 3 4 ÖNSÖZ Üç minil öncə İtaliyada ortaya çıxıb minil boyu tarixdə dərin iz qoyan etrusk eli artıq iki minildir ki, bizimlə ölmüş dilində danışmaq istəyir, ancaq danışa bilmir, daha doğrusu, onun nə danışdığını biz anlamırıq, sirlərlə dolu bir xalqın tarixi, bu tarixı içində saxlayan söz dağarcığı açıq olsa da, oradan əlimizə keçən sözlərin anlamını anlamırıq. Açılmaz tapmacalarla dolu Dünya tarixində maraqlı olduğu qədər də aktuallığını saxlayan etruskların kimliyi problemi üzərində bir sıra uzman olmayan araşdırıcıların başvuruşu boşa çıx- dığı kimi, uzmanların da səyi hələlik nəticə verməmişdir. Apennin yarımadasında, indiki İtaliyada Roma imperiya- sından əvvəl m.ö. I minil boyu yaşayıb Avropa mədəniyə- tinə önəmli təsiri olan bu xalq etrusk dilində danışırdı. La- tınlar onlara tusk, etrusk, yunanlar isə tirsen, tirren deyirdi. Tuskan adı etrusk dönəmində onların məskunlaşdığı tarixi bölgənin, Tirren adı isə onların “gəmi oynatdığı” dənizin adına çevrildi. Anadoludan İtaliyaya köçən etrusklar burada öz tarixi rolunu oynayıb səhnədən çıxdılar, daha doğrusu, çıxarıldılar. Özündən sonra mükəmməl suvarma və drenaj sistemi, arxeoloji-etnoqrafik kultur, kurqan basırıqları, şə- hərlər, özəl arxitekturalı məbədlər, körpülər, bugün dünya muzeylərinin şedevrləri sayılan gözəl keramik qablar, meta- lişləmə, zərgərlik nəsnələri, heykəl-rəsm əsərləri, əlifba-yazı kulturu, zəngin mifoloji miras, sikkə kəsmə gələnəyi qoyub səhnədən gedən etrusklar bizim üçün də cavabını tapmaqda çətinlik çəkdiyimiz çoxlu tapmaca atıb tarixin qara dumanı- na bürünüb cıxmaza getmişlər. Bir nömrəli tapmacanın sualı isə budur: Etrusklar kim idi? Etrusklardan sonra iki minil gündəmdə qalan bu sualın cavabı hələ ki yoxdur. Cavab tapılsa, o biri sualların cavabı sıralama çözüləcək. Etruskların kimliyi isə etrusk dilindəki 4 Yüklə 10,29 Mb. Dostları ilə paylaş:
|