Fish book son indd



Yüklə 38,66 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə1/49
tarix30.12.2017
ölçüsü38,66 Kb.
#18814
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49


Q.M.PALATNÈKOV, R.Y.QASIMOV
BAKI – 2010


 Kitabı hazırladılar:  
Q.M.Palatnikov
 
    R.Q.Qasımov
 
 
Bədii redaktor: 
 
???
 
Korrektor:  
 
???
Bakı, «NURLAR» Nəşriyyat-Poliqrafi ya Мərkəzi, 2010, 168s.
Kitabda Bakı-Tbilisi-Ceyhan və  Cənubi Qafqaz Boru Kəməri layihə sinin 
Azərbaycanda torpaqayırma prosesinin uğurla həyata keçirilməsinin təfsilatları yer 
alır. Vəsait enerji sektorunda fəaliyyət göstərən  şirkətlər, torpaqayırma məsələləri 
üzrə mütəxəssislər və geniş oxucu kütləsi üçün nəzərdə tutulub.
ISBN: 
978 – 9952 – 450 – 09 – 5
© 
Müəllif hüquqları BP Caspian Sea Ltd-yə aiddir. Bakı 2010


3
                                                                   
MÜQƏDDİMƏ
Təbiət Xəzər dənizini yaradarkən ona misilsiz incilər bəxş etmişdir. Son-
suz xəzinələrə sahib olan bu dənizin əsas sərvəti Nərə balıqları və Neft dir. 
Hələ qədim zamanlarda müdriklər deyərdi ki, sərvət sahibi olmaq, xüsusən 
də gələcəyi düşünmədən istifadə olunan sərvət heç kəsi xoşbəxt edə bilməz. 
Bütün təbii ehtiyatlar iki hissəyə bölünür – bərpa olunan və bərpa olun-
mayan. 
Bərpa olunan ehtiyatlara, öz-özünə çoxalma yolu və ya müəyyən təbii 
bərpa dövrlərində insanların təsərrüfat fəaliyyətinin templərinə uyğun ola-
raq bərpa oluna bilən ehtiyatlar aiddir. Nərə balıqları məhz belə ehtiyatlar-
dandır. 
Bərpa olunmayan ehtiyatlar insanın təsərrüfat fəaliyyəti templərinə uy-
ğun dövrdə biosferdə maddələr mübadiləsi prosesində  bərpa olunmayan 
təbii ehtiyatlardır. Neft  ehtiyatları məhz belə mənbələrdəndir. 
Hal-hazırda biz bəşəriyyətin bütün səylərinin ani tələbatın ödənilməsi 
üçün enerji mən bələrinin hasilatına yönəldilməsinin şahidiyik. Neft  və qaz 
ehtiyatlarının kəşfi yyatı, hasilatı və nəqli üzrə yeni texnologiyaların işlənib 
hazırlanmasına böyük pul vəsaitləri xərclənir. Bununla belə, o ehtiyatlar gec-
tez tükənəcək və bütün bunlar heç kəsə gərək olmayacaq.
Belə bir zamanda düzgün aparılmayan ovlanma, qidalanma və kürü 
tökmə yerləri sahəsinin azalması, su mühitinin çirklənməsi nərə balıqları 
ehtiyatlarının azalmasına səbəb olmuşdur. Lakin bu problemlərin həllinə 
kifayət qədər diqqət yetirilmir. Qeyd etmək lazımdır ki, nərə balıqlarının eh-
tiyatlarının qorunması daha az sərmayə tələb etməklə yanaşı, gələcək dövrlər 
üçün sabit yüksək gəlir vəd edir. 
Təəssüfl ər olsun ki, heç də hamı  və  hətt a Xəzər dənizi  ətrafında yaşa-
yanlar belə bunu dərk etmirlər.  İnsanların çoxu bu balıqlar barədə  dərin 
təsəvvürə malik deyillər. Çox hallarda bu balıqlar haqqında bilgi xalis qida 
tələbatı, yeyinti məhsulu(qastronomik) kimi anlayışlardan ibarət olur. Biz isə 
oxucuları bu balıqların həyatı ilə tanış etməyə çalışacağıq. 
Beləliklə, sizə aşağıdakılardan bəhs edəcəyik:  


Q.M.Palatnikov, R.Y.Qasımov
4
Bəşəriyyət tarixində aşkar iz qoymuş bu balıqların özəlliyi nədir? 
Onlar qida xüsusiyyətlərindən savayı daha nə ilə maraqlıdırlar? 
Gələcək nəsillər üçün qorunacaqlarmı, yoxsa bu balıqların həməsrləri 
olan dinozavrlar kimi məhv olub gedəcəklər? 


Nərəkimilər – dinozavrların həməsrləri
5
TARİXƏ BİR NƏZƏR
Nərə balıqları ovunun kökləri qədim zamanlara gedib çıxır. Günümüzdən 
4 min il əvvəl yaşamış qədim misirlilər, onlardan sonra isə Misir sahilləri bo-
yunca ticarətlə məşğul olan fi ni kiyalı tacirlər balığı və kürünü duza və mari-
nada qoyurdular. Müharibələr, aclıq illəri və uzun müddətli dəniz səfərləri 
zamanı onlar bu ehtiyatlarla qidalanırdılar. Sakkaradakı  pirami da  nın ya xın-
lığında yerləşən Ti adlanan bir ərazidəki qədim məzar divarlarının barel-
yefl ərində müx təlif balıqları ovlayan və içalatını  təmizləyib kürüsünü əldə 
edən balıqçılar təsvir edilmişdir. 
Qədim Misirdə və Çində nərə balıqlarının yalnız fi ronların və imperator-
ların masalarına verilməsinə icazə vardı. Həmçinin, Çində belə bir inanc var 
idi ki, nərə balıqları əjdahalara çevrilirlər. 
Bizim eradan əvvəl 600-cü il tarixində müasir Tunisin ərazisində yerləşən 
qədim Finikiyanın liman şəhəri Karfagendə  kəsilmiş sikkələr üzərində 
nərəkimilər fəsiləsinə aid olan balıq təsvir edilib. Bizim eradan əvvəl 400-cü 
ildə isə Frakiya çarlığının paytaxtı olmuş Pantikapeydə balıqlar təsvir olun-
muş sikkələr kəsilirdi. Şimali Qara dəniz bölgəsi kurqanlarında aşkar olun-
muş antik sikkələrdə Roma imperatorlarının və ya skif çarlarının profi lləri ilə 
yanaşı, nərə balıqlarının başlarının təsvirinə də rast gəlmək mümkündür. 
Bizim eradan əvvəl 2-ci əsrdə yunan natiqi Klavdiy Elian “yaxın 
keçmişdəki səyahətlərindən”söz açarkən, Balkan yarımadası ətrafında Dunay 
çayında yaşamış nərəkimilər fəsiləsinə aid bölgə balığını mədh edirdi. Onun 
xatirələrində  həmin dövrlər nərə balıqlarının bütün çay boyunca kəndirlə 
bağlanıb atılan xüsusi qarmaqlı tilov iplərinin (qarmaqlı tor) istifadəsi ilə ov-
lanması üsulunun adı çəkilir. Bölgə balığı o qədər iri və ağır idi ki, qarmaqlı 
torlar və tor zənbillər çaydan atların və öküzlərin köməyi ilə çıxarılırdı. 
Qədim Yunanıstanda heç bir nahar dəvəti nərə balıqlarından hazırlanan 
yeməklərsiz keçinməzdi. Qədim əlyazmaların xəbər verdiyinə görə, bu balıq 
o qədər dəyərli idi ki, Afi nada bir amfora, yəni sərnic nərə balığı əti yüz qo-
yun və ya bir öküzün dəyərinə bərabər və baha hesab olunurdu. 
Roma imperiyasının çiçəklənən və qüdrətli zamanında (bizim eradan 
əvvəl 4-cü əsrdən başlayaraq) bir çox yazıçı və fi losofl ar nərə balıqları haqqın-


Yüklə 38,66 Kb.

Dostları ilə paylaş:
  1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   49




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə