Fizikaliq ximiya páninen “raul hám genri nizamliqliqalri”


sistemasındaǵı puw basımı sulfid sistemasındaǵı puw basımı



Yüklə 306,07 Kb.
səhifə5/7
tarix22.05.2023
ölçüsü306,07 Kb.
#111878
1   2   3   4   5   6   7
Raul ham Genri nizamlari.2

sistemasındaǵı puw basımı sulfid sistemasındaǵı puw basımı
diagraması diagraması
Teris shetleniwshi eritpeler payda bolǵanda ıssılıq ajralıp shıǵadı. Bunday eritpelerde puwlanıw qıyınlasadı hám puw basımı diagrammasında minimum payda boladı.
Íssılıqtıń jutılıwı menen payda bolatuǵın eritpeler Raul nızamınan oń shetleniwshi sistemalar bolıp tabıladı. Bul jaǵdayda puwlanıw procesi ańsatlasadı, yaǵnıy puw basımı ideal eritpenikinen kóp boladi.
I. 3. Suyıqlıqlardıń toyıngan puw basımın dinamik usılda aniqlaw.
Jumıstiń maqseti: Suyıqlıqtınıw temperaturasin aniqlaw .
Tapsırmalar:

  • grafigin dúziń;

  • grafigin dúziń;

  • Klauzius-Klapeyron tenlemesinen molyar puwlaniw temperaturasin esaplan;

  • Eń kishi kvadratlar usılında Klauzius-Klapeyron tenlemesindegi A hám B turaqlıların esaplan hám teńlemeni dúziń;

  • Klauzius-Klapeyron teńlemesinen suyiqliqtiń atmosfera basımındaǵı qaynaw temperaturasın anıqlań;

  • Empiric usıldda tabılǵan tuwrı sizıq teńlemesinen suyıqlıqtıń puwlanıw temperaturasın esaplań.



TEORIYALIQ BÓLIM
Klapeyron-Klauzius tenlemesi
Taza zattiń eki fazasi teńsalmaqlılıqta bolsa, sol hám da olardiń ximiyalıq potensiallari bir qiyli boladi. Eger ózgermes da nı ózgertirilse yaki ózgermes da nı ózgertirilse fazalardan biri joq boladi. Lekin bir waqttin ózinde nı da nı da sonday etip ózgertirilse, bunda eki fazanin ximiyalıq potensiallari bir qiyli bolip qalsa, sistemada aldingiday eki faza saqlanip qaladi. Bunday baylanıs ushın tenlemeni Klapeyron keltirip shigargan. Klauzius bolsa, Klapeyronniń tenlemesi puwlaniw hám sublimatlaniw ushin apiwayilastirgan joldi kórsetti, bunda ol puw ideal gaz nizamina boysınadı, dep boljadi hám suyqliqtiń molyar kólemi puwdikinen júdá kishi bolǵanlıǵı sebepli onı esapqa almasada boladı, degen pikirden kelip shiqti.
Qaytımlı processler ushın hám teńlemelerden taza zattiń ( de, ,) 1- hám 2- fazalar ushın Gibbsenergiyası ornına ximiyalıq potensiladi jaziwmiz múmkin:
(26)
Teńsalmaqlılıq jaǵdayda fazalar arasında shárt orınlansa hám (26) teńlemelerdiń oń tárepleri óz-ara teń boladi. Belgili ózgerislerden soń teńsalmaqlılıqtagı fazalar ushın tómendegi:
(27)
teńlemeni alamız, bul jerde .
Qaytımlı izotermik processler ushın termodinamikanıń 2-nızamınan, , bul jerde fazalıq ótiw jıllıǵı, fazalıq ótiw tempereturası. tiń mánisin (27) ge qoysaq,
(28)
ańlatpanı alamız. Bul teńleme Klapeyron tenlemesi delinedi hám fazalar arasındaǵı tensalmaqlılıqtı ańlatıwshı teńlemeniń anıq kórinisin ańlatadı. Suyıqlıqtıń molyar kólemi puwdikinen júdá kishi ekenligin ( ) esapqa alıp, dep alsaq, ornına ideal gaz jagday tenlemesindegi nı alsaq, tómendegilerdi keltirip shigaramız:
(29)
(30)
(31)
(31) teńleme Klapeyron teńlemesiniń ulıwma kórinisi bolip, Klapeyron-Klauzius tenlemesi delinedi. (31) teńlemeni (30) dan keltirip shıǵarıwda puwdı kritik noqattan,yaǵniy gaz jagdayinan uzaqta dep alingan
(31) teńlemeden puwlanıw jıllılıǵı ushın tómendegi ańlatpanı keltirip shigaramiz:
(32)
(32) teńlemeden de Klapeyron-Klauzius teńlemesiniń uliwma kórinisi esaplanadi. Puwlaniw jıllılıǵınıń ga baylanıslılıǵı belgili bolsa, (30) di integrallaw múmkin (bunda , dı dep alamız):
(33) (33) teńlemeniń oń tárepindegi integral astindaǵı ańlatpa ǵa teń bolǵanı ushın:
(34)
(33) teńlemedegi natural logarifimdı onlıq logarifim kóriniske ótkersek:
(35)
bul jerde hám integrallaw turaqlısı.
(35) ti tómendegi kóriniste jazsaq boladi:
(36)
bul jerde hám
(36) teńleme tuwrı sızıq teńlemesi esaplanadı, demek, nıń dan baylanıslıgı sızıqlı boladi.
Temperaturanıń keń aralıǵında sızıqlı baylanıstan shetleniwler gúzetiledi, sebebi ayırım boljawlar (teńlemeni shıǵarıp atırǵanda islengen) óz kúshin joq etedi. sızıqlı baylanıstaǵı múyeshtiń tangensi ge hám ordinata oǵı menen kesilisken noqat ke teń boladi. Bunnan puwlaniw jıllılıǵı ushın teńlemeni alamız. Kóbinese den ge shekem hám , den ge shekem integrallaǵanda payda bolǵan teńlemeden paydalanıw qolaylı esaplanadı. (31)
di integrallaymiz:
(36)
(37)
(38)
(39)
Bul teńleme boyınsha puwlanıw yáki sublimatlanıw jıllılıǵın esaplawga boladi. Molyar puwlanıw jıllılıqti tabıw ushın (39) ańlatpanı zattıń molekulyar massasına bolip jiberiledi:
(40)
Klapeyron-Klauzius teńlemesin kondensirlengen sistemalardagı fazalıq ótiwlerge de qollanıw múmkin. Suyıqlanıw processi ushın (28) teńlemeni tómendegi kóriniste jazıp alamız:
(41)
Bul jerde: basımnıń bir birlikke ózgerisinde suyıqlanıw temperaturasınıń ózgerisi; suyıqlanıw temperaturası, suyıqlanıw temperaturası; qattı jaǵdaydan suyıq jaǵdayga ótiw processindegi kólem ózgerisi
tuwındısınıń belgisi suyıqlanıw processinde kólem ózgerisiniń belgisine baylanıslı boladi. Eger hám bolsa, boladi, yaǵnıy suyıqlanıw processinde suyıq fazaniń kólemi qattı fazanıkinen úlken bolsa, basım artıwı menen suyıqlanıw temperaturası artadı. Eger bolsa basım artıwı menen suyıqlanıw temperaturasi tómenleydi. Suw, vismut hám basqa ayırım zatlar ǵana bunday qásiyetleri belgili boladi.
Kondensırlengen fazalardaǵı óz-ara ótiw temperaturasınıń basımǵa qaraǵanda kúshsiz baylanıstı esapqa alıp tómendegi
(42)
teńlemeni jazıwımız múmkin. Bul teńlemeden suyıqlanıw jıllılıǵı anıqlanadı.



Yüklə 306,07 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə