Folklor institutu
Yüklə 0,49 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kəmalə Faiq qızı İslamzadə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aparıcı müəssisə
- Tədqiqatın obyekti və predmeti.
- Araşdırmanın məqsəd və vəzifələri.
| AZƏRBAYCAN MİLLİ ELMLƏR AKADEMİYASI FOLKLOR İNSTİTUTU Əlyazması hüququnda
SƏFA PƏNAH OĞLU QARAYEV
MİFOLOJİ XAOS 5719.01 – Folklorşünaslıq
Filologiya üzrə fəlsəfə doktoru elmi dərəcəsi almaq üçün təqdim edilmiş dissertasiyanın A V T O R E F E R A T I BAKI – 2015
2 Dissertasiya işi AMEA Folklor İnstitununun «Mifologiya» şöbəsində yerinə yetirilmişdir. Elmi rəhbər: Muxtar Kazım oğlu İmanov AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya üzrə elmlər doktoru Rəsmi opponentlər: Ramil Manaf oğlu Əliyev filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Kəmalə Faiq qızı İslamzadə filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Aparıcı müəssisə: Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunun “Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatı və ədəbi abidələr” şöbəsi
Müdafiə «__29__» _05__ 2015-ci ildə saat ______ Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Folklor İnstitutu nəzdindəki FD.01.201 Dissertasiya Şurasının iclasında olacaqdır.
Dissertasiya ilə AMEA Mərkəzi Elmi Kitabxanasında tanış olmaq mümkündür.
Avtoreferat «____» _______________ 2015-ci ildə göndərilmişdir.
FD.01.201 Dissertasiya Şurasının elmi katibi, Afaq Xürrəm qızı filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent: Ramazanova
3 TƏDQİQATIN ÜMUMİ SƏCİYYƏSİ Mövzunun aktuallığı. Mifoloji düşüncənin mahiyyətinin öyrənilmə- sinə həsr olunmuş müasir tədqiqatlarda xaos və kosmos münasibətlərinin araşdırılması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Azərbaycan folklorşünaslığında da xaos probleminin tədqiqata cəlb olunması folklor obrazlarının mənşə- yinin, özünü reallaşdırma imkanlarının daha dərindən araşdırılmasına im- kan verməklə yanaşı, mifik təfəkkürün mədəniyyətdə əks olunmuş transfor- masiyalarının da diqqət mərkəzində saxlanılmasına şərait yaradır. Bəlli olduğu kimi, yaradılış motivləri – kosmoqonik modellər bütün mədəniyyətlərin öyrəniliməsində əsas açar rolunu oynayır. İnsan emosiyası- nın ən müxtəlif çalarlarını özündə ehtiva edən yaradılış motivləri gündəlik həyatımızın bir hissəsi kimi öz varlığını qoruyub saxlayır. Mədəniyyət xaos və kosmos münasibətlərinin tənzimlənməsinə xidmət edən kosmoqonik modellər vasitəsi ilə özünü təşkil edir. Bu baxımdan hər bir doğum, evlilik, adqoyma aktı mədəni kontekstdə xaosun sonunu ifadə edən ilkin yaradılış anının təkrar təzahürü kimi ortaya çıxır. Ümumtürk mədəniyyətinin zəngin qolunu təşkil edən Azərbaycan mədəniyyətində yer alan belə faktların xaos- kosmos münasibətləri zəminində öyrənilməsi mifik-metaforik simvolların müəyyənləşdirilməsinə xidmət edə bilər. Müasir dövr araşdırmaları da mə- dəniyyətin semantik yükünün öyrənilməsində xaos-kosmos münasibətlə- rinin müstəsna əhəmiyyət kəsb etdiyini təsdiqləyir. Mifoloji şüurdan tarixi şüura keçid, əslində insanlığın özünüifadə- sinin yeni bir mərhələyə - dünya duyumuna keçidi idi. Bu prosesdə mifoloji şüurun simvolik gücü tarixi şüura transformasiya olundu ki, bu da mifoloji şüur faktlarının yeni prizmadan dəyərləndirilməsinə gətirib çıxardı. Bu zaman mifoloji şüurun əsas modeli olan xaos-kosmos münasibətləri estetik şüurun yaxşı-pis, xeyir-şər, mərd-namərd, gözəl-çirkin qarşıdurmaları şək- lində özünü büruzə verdi. Ən kiçik paremik vahidlərdən tutmuş ən iri mətn tiplərinin əsas strukturunu təşkil edən bu kateqoriyaların xaos-kosmos mü- nasibətləri kontekstində öyrənilməsi çoxsaylı faktlar içərisində əks olunan invariantın, mifoloji modelin müəyyənləşdirilməsinə şərait yaradır. Tədqiqatın obyekti və predmeti. Tədqiqatın obyektini mifik təsəvvürləri özündə qoruyub-saxlayan mifoloji mətnlər, paremik vahidlər, inanclar, mərasim- lər, həmçinin nağıl, dastan, əfsanə, rəvayət və digər janrlar təşkil edir. Dissertasiyanın predmeti kimi Azərbaycan folklor mətnlərində əks olunan xaos metaforaları, yaradılış prosesində xaosun mövqeyi, mərasim- lərdə xaos düşüncəsinin təzahürü, onun ayrı-ayrı modelləri, folklor mədə- niyyətindəki paradiqmaları və s. seçilmişdir.
epik təhkiyə nümunələrində, paremik vahidlərdə, inanclarda, gündəlik məi- Yüklə 0,49 Mb. Dostları ilə paylaş:
|